Errukula

Errukula
Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa

Erreinua	Plantae
Ordena	Brassicales
Familia	Brassicaceae
Generoa	Eruca
Espeziea	Eruca vesicaria
Azpiespeziea	Eruca vesicaria subsp. sativa Thell.

Errukula^[1] (Eruca vesicaria, E. vesicaria subsp. sativa edo E. sativa) Brassicaceae familiako barazkia da, jatorriz Mediterraneo eskualdekoa. Sukaldaritzan estimatua da, hosto jangarriek piperbeltz zapore arina baitute.

Batzuetan "errukula" Diplotaxis tenuifolia landareari ere esaten zaio, eta haren hostoak ere jaten dira Eruca sativa landarearen antzera. Errukola edo arroketa (frantsesez roquette) ere esaten zaio^[2].

Ezaugarriak

Errukula 20–100 cm arte hazten den landare urterokoa da. Hosto pinatuak sakon lobulatuak dira, alboko lau eta hamar lobulu txiki eta lobulu terminal handi batekin. Loreak 2–4 cm diametrokoak dira, korinboan jarriak, Brassicaceae lore-egitura tipikoarekin. Petaloak krema-zuriak dira, zainak moreak dituzte eta horiak dira. Fruitua 12–25 mm luzeko silikua bat da, moko apiko batekin, zenbait hazi dituena (jangarriak direnak). Espezieak 2n = 22 kromosoma ditu.

Lantzen oso erraza da. Ura duen neurrian hostoa eman eta eman egingo du^[3]. Udan ez da ondo hazten, "lorera igotzeko" joera baitu^[4].

Erabilerak

Errukula barazki gisa kontsumitu izan da Mediterraneo inguruko eskualdeetan antzinako erromatarren garaitik, afrodisiakotzat jotzen zena. Tradizioz, ordea, basatiki bildu eta ez da eskala handian landu izan. 1990eko hamarkadara arte ere ez da ikerketa zientifikorik egin. Gaur egun, hainbat lekutan landatzen da, bereziki Veneton, eta munduko saltoki ezberdinetan eskuragarri dago.

Errukula entsaladan erabiltzen da bereziki, baina barazki gisa ere sukaldatzen da pasta edo zezina erabiliz. Italian ere ohikoa da pizzetan erabiltzea, soilik labearen ondoren gehituz. C bitaminan eta burdinan aberatsa da.

Magrebeko errukula noizbehinkako ekaitzen ondoren etortzen da, eta zopan jaten.

Irudiak

Hostoak
Infloreszentzia eta fruitu gazteak
Lekak
Gosaria Kairon (Egipto): babarrun egosiak, barazki ozpinduak, ogia eta errukula
Tortellini pasta errukula eta limoiaz
Gorgonzola, errukula, saltxitxa eta tomate otartekoa

Sinonimoak

Brassica eruca L.
Brassica pinnatifida Desf.
Brassica vesicaria L.
Eruca cappadocica Boiss.
Eruca grandiflora Cav.
Eruca longirostris var. leptocarpa Pau
Eruca longirostris R. Uechtr.
Eruca orthosepala (Lange) Lange
Eruca pinnatifida (Desf.) Pomel
Eruca sativa subsp. longirostris (R. Uechtr.) Jahand. & Maire
Eruca sativa subsp. vesicaria (L.) Briq. ex Jahand. & Maire

Eruca sativa var. hispida Cámara
Eruca sativa var. longirostris (R. Uechtr.) Rouy
Eruca sativa var. polysperma Rouy
Eruca sativa Garsault
Eruca sativa Lam.
Eruca sativa Mill.
Eruca stenocarpa var. major Rouy
Eruca sylvestris Bubani
Eruca vesicaria subsp. sativa (Mill.) Thell. in Hegi
Eruca vesicaria var. longirostris (R. Uechtr.) Rouy ex Thell. in Hegi
Eruca vesicaria var. orthosepala Lange
Eruca vesicaria var. sativa (Garsault) Thell.

Erreferentziak

↑ «Errukula» sutondo.hostelerialeioa.net (Noiz kontsultatua: 2023-03-31).
↑ "Nola erran" hiztegia. Roquette. (Noiz kontsultatua: 2020-03-21).
↑ Errukula. (Noiz kontsultatua: 2020-03-21).
↑ Ekogunea. (pdf) NEGUKO ENTSALADA BARAZKIAK. (Noiz kontsultatua: 2020-03-21).

Ikus, gainera

Mizuna

Kanpo estekak

Autoritate kontrola	Wikimedia proiektuak Datuak: Q156884 Multimedia: Eruca vesicaria subsp. sativa / Q156884 Espezieak: Eruca vesicaria subsp. sativa Hiztegiak eta entziklopediak Britannica: url Datu taxonomikoak African Plant DB: 78048 BioLib: 39234 Fl. China: 241000036 GBIF: 5375925 GRIN: https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=104951 IPNI: 283412-1 ITIS: 524057 NCBI: 29727 PlantList: kew-2798746 W3TROPICOS: 4102019 USDA Plants: ERVES VASCAN: 4036 Kimikako identifikadoreak UNII: 5081S2768T

Autoritate kontrola