Senarai khalifah

Khalīfah
خَليفة
Fail:Khalifah ar-Rashidun Abu Bakr as-Șiddīq (Abdullah ibn Abi Quhafa) - أبو بكر الصديق عبد الله بن عثمان التيمي القرشي أول الخلفاء الراشدين.svg
Kaligrafi Abū Bakr as-Șiddīq, khalifah pertama
GelaranAmir al-Mu'minin
Kediamanal-Madīnah al-Munawwarah (Medina)
al-Kūfah (Kufa)
Dimashq (Damsyik)
Baġdād (Baghdad)
Qāhirah (Kaherah)
Qustantiniyye (Istanbul)
PeloporMuhammad sebagai Rasul Islam
Dibentuk8 Jun 632
Pemegang pertamaAbū Bakr as-Șiddīq
Pemegang akhirAbdülmecid II
Dimansuhkan3 Mac 1924
sunting · sunting di Wikidata
Lihat pendokumenan templat ini
Lihat pendokumenan templat ini

Berikut adalah sebuah senarai orang yang memegang jawatan sebagai khalifah, pemimpin tertinggi agama dan politik dalam negara Islam yang dikenali sebagai khilafah, dan gelaran bagi pemimpin Ummah Islam, sebagai pewaris bagi Muhammad. Tahun dinyatakan berdasarkan Era Biasa.

Sejarah gelaran

Di sebabkan Fitnah Pertama yang mana menjadi penyebab penganut Islam berpecah kepada Islam Sunni dan Syiah, pewaris Muhammad menjadi perbalahan dalam Islam.

Hanya dua orang khalifah yang diakui oleh kedua-dua pengikut Islam Sunni dan Syiah utama iaitu Ali ibn Abi Talib dan Hasan ibn Ali, dianggap sebagai khalifah ke-4 dan ke-5 atau dua yang pertama (oleh Syiah). Walau bagaimanapun, mazhab Syiah tertua iaitu mazhab Zaidiyyah mengakui kekhalifahan dua orang khalifah pertama iaitu Abu Bakar as-Siddiq dan Umar ibn al Khattab.

Hadis Dua Belas Pewaris menyatakan bahawa Nabi Muhammad bersabda hanya terdapat dua belas khalifah, kesemua mereka daripada bani Quraysh dan akan terdapat penyamar khalifah yang harus diperhati, dan setelah selepas khalifah yang ke-12, Bumi akan tenggelam.

Dalam Sunni Islam, terdapat khalifah "perpaduan" yang diakui seluruh dunia bermula pada kurun ke-7 sehingga kurun ke-13 penjarahan Mongol ke atas Baghdad, satu zaman yang dikenali sebagai Zaman Emas Islam. Selepas kematian Al-Musta'sim, khalifah Abbasiyyah terakhir di Baghdad pada tahun 1258, tiada khalifah yang diakui dunia sehingga tahun 1517, apabila seorang sultan Uthmaniyah Selim I memujuk Al-Mutawakkil III untuk secara rasminya menyerahkan gelaran khalifah selepas Uthmaniyyah mengalahkan Kesultanan Mamluk.

Selepas itu, para sultan Uthmaniyah juga membawa gelaran khalifah sehingga pengistiharan Abdülmecid II sebagai "khalifah pada adat-istiadat" (1922–1924).

Sejak tahun 1924, sekali lagi tiada khalifah yang diakui oleh penganut Sunni Islam.

Khilafah perpaduan

Khalifah ar-Rashid (8 Jun 632 – 29 Januari 661)

Tempoh Khalifah Kaligrafi Hubungan dengan Muhammad Ibubapa Kerabat Nota
8 Jun 632 – 22 Ogos 634 Abū Bakr
(أبو بكر)
'Abdullah
Șaḥābī
Aṣ-Ṣiddīq 		Bapa kepada Aisha, isteri Nabi Muhammad Banu Taim
  • Biasanya dikenali sebagai Aṣ-Ṣiddīq (Arab: الصديق, "Yang Membenarkan")
  • Memerintah sehingga kematian beliau
23 Ogos 634 – 3 November 644 'Umar ibn al-Khattab
(عمر بن الخطاب)
Șaḥābī
Al-Farooq
Amir al-Mu'minin 		Bapa kepada Hafsa, isteri Nabi Muhammad
  • Khattab ibn Nufayl
  • Hantamah bint Hisyam
 Banu Adi
  • Juga dikenali sebagai Al-Farooq ("orang yang membezakan yang benar dan yang salah")
  • Dibunuh oleh seorang Parsi sebagai tindak balas ke atas penaklukan Muslim ke atas Parsi
11 November 644 – 20 Jun 656 'Uthman ibn 'Affan
(عثمان بن عفان)
Șaḥābī
Dhun Nurayn
Amir al-Mu'minin 		Suami kepada anak perempuan Nabi Muhammad, Ruqayya dan kemudian Umm Kulthum Bani Ummayyah
  • Juga dikenali sebagai Dhun-Nurayn (Pemilik Dua Cahaya) kerana mengahwini dua anak perempuan Nabi Muhammad
  • Dibunuh semasa akhir kepungan ke atas rumah beliau
20 Jun 656 – 29 Januari 661 'Ali ibn Abi-Talib
(علي بن أبي طالب)
Șaḥābī
Amir al-Mu'minin
  • Sepupu Nabi Muhammad
  • Suami kepada anak Nabi Muhammad, Fatimah
  • Suami kepada Umamah bint Zainab, cucu Nabi Muhammad
 Banu Hashim
  • Juga dikenali sebagai Iman Syiah pertama
  • Dibunuh semasa solat Subuh di Kufah

Khalifah Hasan ibn Ali (661)

Tempoh Khalifah Kaligrafi Hubungan dengan Muhammad atau khalifah sebelumnya Ibubapa Kerabat Nota
661 (enam atau tujuh bulan) Ḥasan ibn ʿAli
(الحسن بن علي)
Ahl al-Bayt
Amir al-Mu'minin 		Grandson of Muhammad. Son of 'Ali ibn Abi-Talib Banu Hashim
  • Menyerahkan jawatan selepas 6/7 bulan kepada Mu'awiyah

Khalifah Umayyah (661 – 6 Ogos 750)

Tempoh Khalifah Hubungan dengan Muhammad atau khalifah sebelumnya Ibubapa Nota
661 – 29 April atau 1 Mei 680 Mu'awiyah I
(معاوية)
Șaḥābī
Amir al-Mu'minin 		Saudara tiri kepada isteri Nabi Muhammad, Ramla bint Abu Sufyan
  • Bekerja sebagai jurutulis semasa zaman Nabi Muhammad dan menjadi gabenor Syria semasa pemerintahan 'Umar sehingga menerima bai'ah sebagai khalifah
  • Muawiyah secara rasminya mengubah sistem pemilihan khalifah dari monarki undian oleh shura kepada monarki warisan
680 – 11 November 683 Yazid I
(زيد)
Amir al-Mu'minin 		Anak lelaki kepada Mu'awiyah I
  • Gelaran khalifah juga dituntut oleh 'Abd Allah ibn az-Zubayr pada tahun 680
November 683 – 684 Mu'awiyah II
(معاوية الثاني)
Amir al-Mu'minin 		Anak lelaki kepada Yazid I
  • Khalifah Ummayad terakhir dari jurai Sufyan
  • Melepaskan kuasa tanpa anak
684 – 7 Mei 685 Marwan I
(مروان بن الحکم)
Șaḥābī
Amir al-Mu'minin 		Sepupu kepada 'Uthman ibn 'Affan
  • Perlantikan Marwan mengubah jurai keturunan dinasti Umayyad daripada keturunan Abu Sufyan ("Sufyan") kepada Hakam ("Marwan"), kedua-dua mereka merupakan cucu kepada Umayya (yang nama dinasti Umayyad mendapat namanya)
685 – 8 Oktober 705 'Abd al-Malik ibn Marwan
(عبد الملك بن مروان)
Amir al-Mu'minin 		Anak lelaki kepada Marwan I
  • Marwan I, Khalifah Ummayad
  • 'Aisha bint Muawiya ibn Al-Mughira
Oktober 705 – 23 Februari 715 Al-Walid I
(الوليد الأول)
Amir al-Mu'minin 		Anak lelaki kepada 'Abd al-Malik ibn Marwan
  • 'Abd al-Malik ibn Marwan, Khalifah Ummayad
  • Walida bint al-'Abbas
Februari 715 – 22 September 717 Sulayman ibn 'Abd al-Malik
(سلیمان بن عبدالملک)
Amir al-Mu'minin 		Anak lelaki kepada Abd al-Malik dan adik lelaki kepada Al-Walid I
  • 'Abd al-Malik ibn Marwan, Khalifah Ummayad
  • Walida bint al-'Abbas
September 717 – Februari 720 'Umar ibn 'Abd al-'Aziz
(عمر بن عبد العزيز)
Amir al-Mu'minin
  • Cucu kepada Marwan I
  • Sepupu kepada Al-Walid I dan Sulayman ibn 'Abd al-Malik
  • Cicit kepada 'Umar ibn al-Khattab dari jurai sebelah perempuan
  • 'Abd al-'Aziz ibn Marwan
  • Umm Asim Layla bint Asim ibn 'Umar
  • Juga dikenali sebagai Khalifah ar-Rashidun ke-5
10 Februari 720 – 26 Januari 724 Yazid II
(يزيد الثاني)
Amir al-Mu'minin 		Anak lelaki kepada 'Abd al-Malik ibn Marwan
  • 'Abd al-Malik ibn Marwan, Khalifah Ummayad
  • Atikah bint Yazid
26 Januari 724 – 6 Februari 743 Hisham ibn 'Abd al-Malik
(هشام بن عبد الملك)
Amir al-Mu'minin 		Anak lelaki kepada 'Abd al-Malik ibn Marwan
  • 'Abd al-Malik ibn Marwan, Khalifah Ummayad
  • Fatimah bint Hisham
6 Februari 743 – 17 April 744 Al-Walid II
(الوليد الثاني)
Amir al-Mu'minin
  • Anak lelaki kepada Yazid II
  • Anak saudara kepada Hisham ibn 'Abd al-Malik
April 15 - 3 atau 4 Oktober, 744 Yazid III
(يزيد الثالث)
Amir al-Mu'minin 		Anak lelaki kepada Al-Walid II
744 (beberapa minggu) Ibrahim ibn al-Walid
(ابراهيم ابن الوليد)
Amir al-Mu'minin 		Anak lelaki kepada Al-Walid II
744 – 6 Ogos 750 Marwan II
(مروان بن محمد)
Amir al-Mu'minin 		Cucu kepada Marwan I
  • Muḥammad ibn Marwān

Khalifah Abbasiyyah (750–1258 and 1261–1517)

Khalifah di Baghdad (25 Januari 750 – 20 Februari 1258)

(Tidak diterima di wilayah yang diperintah oleh Khilafah Umayyad di Semenanjung Iberia, Fatimiyyah dan Almohad di sebahagian Afrika Utara).[1][2]

Tempoh Nama gelaran Nama peribadi Ibubapa Nota
750 – 10 Jun 754 As-Sāffaḥ 'Abdullah Abul-'Abbās
  • Muhammad ibn Ali ibn Abdallah
  • Raita al-Harsia
  • Keturunan dari 'Abbās, bapa saudara Muhammad
10 Jun 754 – 775 Al-Mansur Abu Ja'far 'Abdullah
  • Muhammad ibn Ali ibn Abdallah
  • Sallamah
775 – 4 Ogos 785 Al-Mahdi Abu 'Abdallah Muhammad
Ogos 785 – 14 September 786 Al-Hadi Abu Muhammad Musa
  • Al-Mahdi, Khalifah Abbasiyyah
  • Al-Khayzuran bint 'Atta
14 September 786 – 24 Mac 809 Harun ar-Rashid
  • Al-Mahdi, Khalifah Abbasiyyah
  • Al-Khayzuran bint 'Atta
Mac 809 – 24/25 September 813 Al-Amin Muhammad
September 813 – 9 Ogos 833 Al-Ma'mun Abu Jaʿfar 'Abdullah
9 Ogos 833 – 5 Januari 842 Al-Mu'tasim Abū Ishaq Muhammad
5 Januari 842 – 10 Ogos 847 Al-Wathiq Abu Ja'far Harun
10 Ogos 847 – 11 Disember 861 Al-Mutawakkil Ja'far
861 – 7 atau 8 Jun 862 Al-Muntasir Abu Ja'far Muhammad
  • Al-Mutawakkil, Khalifah Abbasiyyah
  • Memerintah semasa Kekacauan di Samarra
862 – 866 Al-Musta'in Ahmad
  • Muhammad, anak lelaki kepada Al-Mu'tasim, Khalifah Abbasiyyah
  • Memerintah semasa Kekacauan di Samarra
866 – 869 Al-Mu'tazz
  • Al-Mutawakkil, Khalifah Abbasiyyah
  • Memerintah semasa Kekacauan di Samarra
869 – 21 Jun 870 Al-Muhtadi
  • Al-Wathiq, Khalifah Abbasiyyah
  • Isteri berketurunan Greek
  • Memerintah semasa Kekacauan di Samarra
21 Jun 870 – 15 Oktober 892 Al-Mu'tamid
  • Al-Mutawakkil, Khalifah Abbasiyyah
Oktober 892 – 5 April 902 Al-Mu'tadid Abu'l-'Abbas Ahmad
  • Al-Muwaffaq, pemangku Khilafah Abbasiyyah
  • Dirar
5 April 902 – 13 Ogos 908 Al-Muktafi Abu Ahmad ʿAlî
  • Al-Mu'tadid, Khalifah Abbasiyyah
13 Ogos 908 – 929 Al-Muqtadir Abu al-Fadl Ja'far
  • Al-Mu'tadid, Khalifah Abbasiyyah
929 Al-Qahir Abu Mansur Muhammad
  • Al-Mu'tadid, Khalifah Abbasiyyah
  • Pemerintahan pertama
929 – 31 Oktober 932 Al-Muqtadir
  • Pemerintahan kedua
31 Oktober 932 – 934 Al-Qahir
  • Pemerintahan kedua
934 – 23 Disember 940 Ar-Radi Abu al-'Abbas Muhammad
940 – 944 Al-Muttaqi
September 944 – Januari 946 Al-Mustakfi 'Abdullah
Januari 946 – 974 Al-Muti Abu al-Qasim al-Faḍl
974 – 991 At-Ta'i
  • Al-Muti, Khalifah Abbasiyyah
1 November 991 – 29 November 1031 Al-Qadir
29 November 1031 – 2 April 1075 Al-Qa'im
  • Al-Qadir, Khalifah Abbasiyyah
2 April 1075 – Februari 1094 Al-Muqtadi
  • Muhammad, anak lelaki kepada Al-Qa'im, khalifah Abbasiyyah
  • Urjuman, isteri berketurunan Armenia
Februari 1094 – 6 Ogos 1118 Al-Mustazhir
  • Al-Muqtadi, Khalifah Abbasiyyah
6 Ogos 1118 – 29 Ogos 1135 Al-Mustarshid
  • Al-Mustazhir, Khalifah Abbasiyyah
29 Ogos 1135 – 1136 Ar-Rashid
  • Al-Mustarshid, Khalifah Abbasiyyah
1136 – 12 Mac 1160 Al-Muqtafi
  • Al-Mustazhir, Khalifah Abbasiyyah
12 Mac 1160 – 20 Disember 1170 Al-Mustanjid
  • Al-Muqtafi, Khalifah Abbasiyyah
  • Thawus
20 Disember 1170 – 30 Mac 1180 Al-Mustadi
  • Al-Mustanjid, Khalifah Abbasiyyah
2 Mac 1180 – 4 Oktober 1225 An-Nasir
  • Al-Mustadi, Khalifah Abbasiyyah
  • Zumurrud, isteri
5 Oktober 1225 – 11 Julai1226 Az-Zahir
  • An-Nasir, Khalifah Abbasiyyah
11 Julai 1226 – 2 Disember 1242 Al-Mustansir
  • Az-Zahir, Khalifah Abbasiyyah
2 Disember 1242 – 20 Februari 1258 Al-Musta'sim
  • Al-Mustansir, Khalifah Abbasiyyah
  • Khalifah Abbasiyyah terakhir di Baghdad
20 Februari 1258 – 13 Jun 1261 Interregnum
  • Penjarahan Mongol ke atas Baghdad

Semasa akhir zaman pemerinatahn Abbasiyyah, pemerintah Muslim mula menggunakan gelaran lain seperti Sultan.

Khalifah di Kaherah (13 Jun 1261 – 22 Januari 1517)

Khilafah Abbasiyyah Kaherah hanya gelaran untuk upacara adat-istiadat semata-mata di bawah naungan Kesultanan Mamluk yang wujud selepas kejatuhan dinasti Ayyubiyyah.[3][4]

Tempoh Nama gelaran Nama sebenar Ibubapa Nota
13 Jun 1261 – 28 November 1261 Al-Mustansir II Abu al-Qasim Ahmad
  • Az-Zahir
  • Diangkat menjadi khalifah di Kaherah, Mesir oleh Sultan Mamluk pada tahun 1261
  • Gelaran khalifah juga dituntut oleh Al Hakim I yang diangkat sebagai khalifah oleh pemerintah Aleppo
16 November 1262 – 19 Januari 1302 Al-Hakim I Abu 'Abdullah Muhammad
  • Diangkat menjadi khalifah oleh pemerintah Aleppo pada 1261
  • Diistiharkan sebagai khalifah oleh Sultan Mamluk selepas kematian Al-Mustansir II
20 Januari 1302 – Februari 1340 Al-Mustakfi I Abu ar-Rabi' Sulaiman
  • Al-Hakim I
Februari 1340 – 17 Jun 1341 Al-Wathiq I Abu Ishaq Ibrahim
  • Muhammad, anak lelaki kepada Al-Hakim I
1341 – 1352 Al-Hakim II Abu al-'Abbas Ahmad
  • Al-Mustakfi I
1352 – 1362 Al-Mu'tadid I Abu Bakr
  • Al-Mustakfi I
1362 – 1377 Al-Mutawakkil I Abu 'Abdillah Muhammad
  • Al-Mu'tadid I
  • Pemerintahan pertama
1377 Al-Mus'tasim Abu Yahya Zakariya
  • Al-Wathiq I
  • Pemerintahan pertama
1377 – 1383 Al-Mutawakkil I
  • Pemerintahan kedua
September 1383 – 13 November 1386 Al-Wathiq II 'Umar
  • Al-Wathiq I
1386 – 1389 Al-Mus'tasim
  • Pemerintahan kedua
1389 – 9 Januari 1406 Al-Mutawakkil I
  • Pemerintahan ketiga
22 Januari 1406 – 9 Mac 1414 Al-Musta'in Abu al-Fadl al-'Abbas
  • Al-Mutawakkil I
  • Bay Khatun
  • Menjadi Sultan Mesir bermula pada 7 Mei 1412 sehingga 6 November 1412
1414 – 1441 Al-Mu'tadid II Abu al-Fath Dawud
  • Al-Mutawakkil I
  • Kazal
1441 – 29 Januari 1451 Al-Mustakfi II Abu ar-Rabi' Sulayman
  • Al-Mutawakkil I
1451 – 1455 Al-Qa'im Abu Al-Baqa Hamzah
  • Al-Mutawakkil I
1455 – 7 April 1479 Al-Mustanjid Abu al-Mahasin Yusuf
  • Al-Mutawakkil I
5 April 1479 – 27 September 1497 Al-Mutawakkil II Abu al-'Izz 'Abdul 'Aziz
  • Al-Musta'in
  • Haj al-Malik
1497 – 1508 Al-Mustamsik Abu as-Sabr
  • Al-Mutawakkil II
  • Pemerintahan pertama
1508 – 1516 Al-Mutawakkil III Muhammad
  • PEmerintahan pertama
1516 – 1517 Al-Mustamsik
  • Pemerintahan kedua
1517 Al-Mutawakkil III
  • Pemerintahan kedua
  • Beliau secara rasminya menyerahkan gelaran khalifah selain perhiasannya—pedang dan jubah Nabi Muhammad—kepada Sultan Uthmaniyah Selim I pada tahun 1517, menjadikan beliau sebagai khalifah terakhir dari dinasti Abbasiyyah dan Banu Quraysh

Khalifah Uthmaniyyah (1517 – 3 Mac 1924)

Asalnya, ketua dinasti Uthmaniyyah hanya memegang gelaran Sultan, tetapi kemudian mula mengumpul gelaran daripada rakyatnya.[5][6] Murad I (memerintah pada 1362–1389) adalah pemerintah Uthmaniyah pertama yang memegang gelaran Khalifah; menuntut gelaran selepas menawan Edirne.[7]

Tempoh Khalifah Portret Tughra Ibubapa Nota
1517 – 21 September 1520 Selim I Tughra Selim I
  • Memerintah sehingga kematian beliau.[8]
30 September 1520 – 6 atau 7 September 1566 Suleiman I Tughra Suleiman I
  • Selim I
  • Ayşe Hafsa Sultan, puteri Khan dari Crimea, valide sultan pertama
  • Memerintah sehingga kematian beliau.[9]
29 September 1566 – 21 Disember 1574 Selim II Tughra Selim II
  • Suleiman I
  • Hürrem Sultan, anak perempuan paderi Ortodoks, haseki sultan pertama
  • Memerintah sehingga kematian beliau.[10]
22 Disember 1574 – 16 Januari 1595 Murad III Tughra Murad III
  • Selim II
  • Nurbanu Sultan, berketurunan Venice atau Sepanyol, haseki sultan dan valide sultan
  • Memerintah sehingga kematian beliau.[11]
27 Januari 1595 – 20 or 21 Disember 1603 Mehmed III Tughra Mehmed III
  • Murad III
  • Safiye Sultan, Albania, valide sultan
  • Memerintah sehingga kematian beliau;[12]
21 Disember 1603 – 22 November 1617 Ahmed I Tughra Ahmed I
  • Mehmed III
  • Handan Sultan, valide sultan
  • Memerintah sehingga kematian beliau.[13]
22 November 1617 – 26 Februari 1618 Mustafa I Tughra Mustafa I
  • Mehmed III
  • Isteri Abkhazia. Popular dengan nama Halime Sultan, valide sultan
  • Pemerintahan pertama;
  • Digulingkan kerana kerencatan mental bukan-sindromik bagi memberi laluan kepada anak saudara beliau Osman II.[14]
26 Februari 1618 – 19 Mei 1622 Osman II Tughra Osman II
  • Ahmed I
  • Mahfiruz Hatice Sultân
  • Digulingkan dalam satu rusuhan oleh Janissari pada 19 Mei 1622;
  • Dibunuh pada 20 Mei 1622 oleh Wazir Besar Kara Davud Paşa (Da'ud Pasha Hitam) dengan memampatkan buah zakar beliau.[15]
20 Mei 1622 – 10 September 1623 Mustafa I Tughra Mustafa I
  • Pemerintahan kedua;
  • Takhta dikembalikan selepas pembunuhan anak saudara beliau Osman II;
  • Digulingkan kerana kerencatan mental bukan-sindromik dan dikurung sehingga kematian beliau di Istanbul pada 20 Januari 1639.[14]
10 September 1623 – 8 atau 9 Februari 1640 Murad IV Tughra Murad IV
  • Ahmed I
  • Mahpeyker Kösem Sultân, anak perempuan paderi, haseki sultan dan kemudiana valide sultan
  • Memerintah sehingga kematian beliau.[16]
9 February 1640 – 8 August 1648 Ibrahim Tughra Ibrahim
  • Ahmed I
  • Mahpeyker Kösem Sultân, anak perempuan paderi, haseki sultan dan kemudian valide sultan
8 Ogos 1648 – 8 November 1687 Mehmed IV Tughra Mehmed IV
  • Ibrahim
  • Turhan Hatice Sultan, haseki sultan dan kemudian valide sultan
  • Digulingkan pada 8 November 1687 berikutan kekalahan Uthmaniyah di Pertempuran Mohács Kedua;
  • Mati di Edirne pada 6 Januari 1693.[18]
8 November 1687 – 22 Jun 1691 Suleiman II Tughra Suleiman II
  • Ibrahim
  • Sâliha Dil-AşUb Sultan, haseki sultan dan kemudian valide sultan
  • Memerintah sehingga kematian beliau.[19]
22 Jun 1691 – 6 Februari 1695 Ahmed II Tughra Ahmed II
  • Ibrahim
  • Hatice Mû’azzez , ikinci haseki sultan dan kemudian valide sultan
  • Memerintah sehingga kematian beliau.[20]
6 Februari 1695 – 22 Ogos 1703 Mustafa II Tughra Mustafa II
  • Mehmed IV
  • Gulnus Sultan, haseki sultan dan kemudian valide sultan
  • Digulingkan pada 22 Ogos 1703 dalam satu rusuhan oleh Janissari dalam Peristiwa Edirne;
  • Mati di Istanbul pada 8 Januari 1704.[21]
22 Ogos 1703 – 1 or 2 Oktober 1730 Ahmed III Tughra Ahmed III
  • Mehmed IV
  • Gulnus Sultan, haseki sultan dan kemudian valide sultan
  • Digulingkan dalam satu pemberontakan oleh Janissari yang diketuai oleh Patrona Halil;
  • Mati pada 1 Julai 1736.[22]
2 Oktober 1730 – 13 Disember 1754 Mahmud I Tughra Mahmud I
  • Mustafa II
  • Sâliha Sabkati Sultan, valide sultan
  • Memerintah sehingga kematian beliau.[23]
13 Disember 1754 – 29 atau 30 Oktober 1757 Osman III Tughra Osman III
  • Mustafa II
  • Şehsuvar Sultan
  • Memerintah sehingga kematian beliau.[24]
30 Oktober 1757 – 21 Januari 1774 Mustafa III Tughra Mustafa III
  • Ahmed III
  • Âminā Mehr-î-Shâh (Emine Mihr-î-Şâh) İkinci Kadın Efendi;
  • Memerintah sehingga kematian beliau.[25]
21 Januari 1774 – 6 atau 7 April 1789 Abdülhamid I Tughra Abdülhamid I
  • Anak lelaki kepada Ahmed III
  • Râbi’a Sharm-î (Şerm-î) Kadın Efendi;
  • Memerintah sehingga kematian beliau.[26]
7 April 1789 – 29 Mei 1807 Selim III Tughra Selim III
  • Mustafa III

Mehr-î-Shâh (Mihr-î-Şâh) Vâlidā Sultân;

  • Digulingkan akibat pemberontakan Janissari yang dipimpin oleh Kabakçı Mustafa yang menentang pembaharuan beliau;
  • Dibunuh di Istanbul pada 28 Julai 1808[27] atas arahan Sultan Uthmaniyyah Mustafa IV.
29 Mei 1807 – 28 Julai 1808 Mustafa IV Tughra Mustafa IV
  • Abdülhamid I
  • Bash Iqbal Nushatzaza (Nüzhet-Zâdāh / Nükhet-Sedâ) Khānūm Effendi;
  • Digulingkan dalam satu pemberontakan yang diketuai oleh Alemdar Mustafa Pasha;
  • Dihukum mati di Istanbul pada 17 November 1808[28] atas arahan Sultan Uthamaniyyah Mahmud II.
28 Julai 1808 – 1 Julai 1839 Mahmud II Tughra Mahmud II Abdülhamid I
1 Julai 1839 – 25 Jun 1861 Abdülmecid I Tughra Abdülmecid I
  • Mahmud II
  • Bezm-î-Âlem Vâlidā Sultân;
  • Mengistiharkan Hatt-ı Sharif (Edik Imperial) dari Gülhane (Tanzimât Fermânı) yang mana memulakan zaman Tanzimat iaitu pembaharuan dan penyusunan semula pada 3 November 1839 di atas perintah reformis Wazir Besar Great Mustafa Rashid Pasha;
  • Menerima Islâhat Hatt-ı Hümayun (Edik Pembaharuan Imperial) (Islâhat Fermânı) pada 18 Februari 1856;
  • Memerintah sehingga meninggal dunia.[30]
25 Jun 1861 – 30 Mei 1876 Abdülaziz I Tughra Abdülaziz
  • Mahmud II
  • Pertav-Nihâl (Pertevniyâl) Vâlidā Sultân;
  • Digulingkan oleh para menteri beliau;
  • Ditemui mati (bunuh diri atau dibunuh) lima hari kemudian.[31]
30 Mei 1876 – 31 Ogos 1876 Murad V Tughra Murad V
  • Abdülmecid I
  • Shāvk-Efzâ (Şevk-Efzâ) Vâlidā Sultân;
  • Digulingkan atas usaha beliau untuk melaksanakan pembaharuan demokratik dalam empayar;
  • Diperintah tiinggal di Istana Çırağan di mana beliau meninggal dunia pada 29 Ogos 1904.[32]
31 Ogos 1876 – 27 April 1909 Abdülhamid II Tughra Abdülhamid II
  • Abdülmecid I
  • Tîr-î-Müjgan Üçüncü Kadın Efendi
  • Berat hati untuk membenarkan Era Perlembagaan Pertama pada 23 November 1876 dan kemudian menangguhkannya sebelum mengembalikan pemerintahan mutlak pada 13 Februari 1878;
  • Dipaksa mengembalikan Era Perlembagaan Kedua pada 3 Julai 1908;
  • Digulingkan selepas Peristiwa 31 Mac (pada 13 April 1909);
  • Dikurung di Istana Beylerbeyi di mana beliau meninggal dunia pada 10 Februari 1918.[33]
27 April 1909 – 3 Julai 1918 Mehmed V Tughra Mehmed V
  • Abdülmecid I
  • Gül-Cemâl Dördüncü Kadın Efendi;
  • Memerintah sebagai seorang boneka kepada Mehmed Talât, İsmail Enver, dan Ahmed Cemal (Djemal) Pasha sehingga kematian beliau.[34]
4 Julai 1918 – 1 November 1922 Mehmed VI Tughra Mehmed VI
  • Abdülmecid I
  • Gül-İstü (Gülistan Münire) Dördüncü Kadın Efendi;
  • Kesultanan dibubarkan;
  • Meninggalkan Istanbul pada 17 November 1922;
  • Mati dalam buangan di Sanremo, Itali on 16 May 1926.[35]
18 November 1922 – 3 Mac 1924 Abdülmecid II —
[c]
  • Abdülaziz I
  • Hayrân-î-Dil Kadın Efendi;[36]
  • Dipilih sebagai khalifah oleh Parlimen Turki;
  • Dibuang negara selepas pembubaran khilafah;[37]
  • Mati di Paris, Perancis pada 23 Ogos 1944.[38]

Pejabat Khalifah dipindahkan ke Perhimpunan Kebangsaan Besar Turki yang mana kemudian membubarkan sistem khilafah pada 3 Mac, 1924, bagi menjaga polisi-polisi sekularisme yang mana telah diterima pakai pada tahun-tahun awal Republik Turki oleh Presiden Mustafa Kemal Atatürk. Penuntut terkini Kerabat Imperial Uthmaniyah adalah Bayezid Osman, sejak 23 September, 2009.

Selepas pembubaran sistem Khilafah, Parlimen Turki telah menubuhkan Presiden bagi Hubungan Agama sebagai pihak berkuasa agama Islam tertinggi di dalam negara.

Khalifah bukan penyatuan

Khalifah Ibn al-Zubayr (684–692)

Abd Allah ibn al-Zubayr mengetuai satu pemberontakan menentang khilafah Umayyah pada tahun 684 AD. Beliau mengistiharkan diri sebagai khalifah di Mekah tetapi kemudian dikalahkan dan terbunuh di sana pada tahun 692 AD selepas enam bulan dikepung oleh Jeneral Al-Hajjaj ibn Yusuf.[39]

Khalifah Ummayah di Córdoba (929–1031)

Khilafah Córdoba (hijau), sekitar 1000.

(Tidak diterima di peringkat global; kekuasaan terhad di Sepanyol dan sebahagian Maghreb)[40][41]

  • Abd-ar-Rahman III (929–961)
  • Al-Hakam II (961–976)
  • Hisham II al-Hakam (976–1009)
  • Muhammad II (1009)
  • Sulayman ibn al-Hakam (1009–1010)
  • Hisham II al-Hakam, dipulihkan (1010–1013)
  • Sulayman ibn al-Hakam, dipulihkan (1013–1016)
  • Abd ar-Rahman IV (1021–1022)
  • Abd ar-Rahman V (1022–1023)
  • Muhammad III (1023–1024)
  • Hisham III (1027–1031)

Khalifah Fatimiyyah (909–1171)

Khilafah Fatimiyyah (hijau) pada kemuncaknya, sekitar 969M.

(Khilafah Fatimiyyah tergolong dalam cabang Isma'ili dari Syiah Islam dan oleh itu tidak diakui oleh majoriti Sunni Islam, sama ada penduduk dalam wilayah mereka atau negara-negara berjiran).[42][43]

  • Al-Mahdi Billah (909–934): Pengasas dinasti Fatimiyyah
  • Al-Qa'im Bi-Amrillah (934–946)
  • Al-Mansur Billah (946–953)
  • Al-Muizz Lideenillah (953–975): Mesir ditakluk semasa pemerintahan beliau
  • Al-Aziz Billah (975–996)
  • Al-Hakim bi-Amr Allah (996–1021)
  • Ali az-Zahir (1021–1036)
  • Al-Mustansir Billah (1036–1094)
  • Al-Musta'li (1094–1101): Pertikaian berkenaan pewarisan beliau menyebabkan perpecahan Nizari
  • Al-Amir (1101–1130): Pemerintah Fatimiyyah di mesir selepas beliau tidak diakui sebagai Imam oleh Mustaali Taiyabi Isma'ilis
  • Al-Hafiz (1130–1149)
  • Al-Zafir (1149–1154)
  • Al-Faiz (1154–1160)
  • Al-Azid (1160–1171)

Khalifah Almohad (1145–1269)

Dinasti Almohad (hijau) semasa kemuncaknya, sekitar 1200.

(Tidak diterima secara meluas, wilayah sebenar sebahagian daripada Afrika Utara dan Iberia)[44][45]

  • Abd al-Mu'min (1145–1163)
  • Abu Yaqub Yusuf I (1163–1184)
  • Yaqub al-Mansur (1184–1199)
  • Muhammad an-Nasir (1199–1213)
  • Abu Ya'qub Yusuf II (1213–1224)
  • Abd al-Wahid I (1224)
  • Abdallah al-Adil (1224–1227)
  • Yahya (1227–1235)
  • Idris I (1227–1232)
  • Abdul-Wahid II (1232–1242)
  • Ali (1242–1248)
  • Umar (1248–1266)
  • Idris II (1266–1269)

Pelbagai kekhilafan yang diistiharkan selepas tahun 1900

Sejak pembubaran Empayar Uthmaniyah, tiada sistem khilafah "perpaduan" yang diakui.

Khilafah Sharif (1924)

Peta dengan kerajaan beraja dalam warna hijau dan sempadan wilayah sekarang dalam warna merah.

Satu cubaan terakhir untuk memulihkan semula sistem khilafah yang diakui telah dilakukan oleh Hussein bin Ali, Raja Hejaz dan Sharif Mekah, pada 11 Mac 1924 sehingga 3 Oktober 1924, apabila beliau melepaskan gelaran kepada anak lelaki beliau `Ali ibn al-Husayn al-Hashimi, yang mana tidak memakai sistem dan gaya khalifah.[46] Walau bagaimanapun, tuntutan Hussein akan gelaran khalifah tidak diterima, dan pada tahun 1925 beliau telah dihalau keluar daripada Hejaz oleh tentera Ibn Saud di sebabkan tidak menyokong Shari'ah. Beliau terus menggunakan gelaran khalifah semasa hayat beliau dalam buangan sehingga kematian beliau pada tahun 1931.

Khilafah Muslim Ahmadiyya (1908–kini)

Bendera komuniti Muslim Ahmadiyyah.

Khalīfatul Masīh (Arab: خليفة المسيحcode: ar is deprecated ; Urdu: خلیفہ المسیح‎; bahasa Inggeris: Successor of the Messiahcode: en is deprecated ) atau Khalifah Islam[47] kadang kala dirujuk sebagai Khalifah merupakan pemimpin pertubuhan dan agama yang dipilih dari Komuniti Muslim Ahmadiyya di seluruh dunia dan merupakan penganti kepada Mirza Ghulam Ahmad dari Qadian yang mendakwa adalah Imam Mahdi dan Messiah dalam Islam. Khalifah dipercayai merupakan pemimpin terpilih dan dirujuk oleh Komuniti Muslim Ahmadiyya sebagai Amir al-Mu'minin (Pemimpin Yang Benar). Khalifatul Masih ke-5 dan terkini adalah Mirza Masroor Ahmad.

Selepas kematian Ghulam Ahmad, penganti beliau memimpin Komuniti Ahmadiyya daripada Qadian yang kekal menjadi ibupejabat komuniti ini sehingga tahun 1947 apabila Pakistan ditubuhkan. Selepas ini, ibupejabat dipindahkan ke Rabwah, sebuah bandar yang dibina pada sebidang tanah yang dibeli di Pakistan oleh komuniti ini pada tahun 1948. Pada tahun 1984, Ordinans XX telah diistiharkan oleh kerajaan Pakistan yang mana mendakwa Khalifatul Masih tidak boleh melakukan tigas-tugas mereka dan ini meletakan institusi ini dalam bahaya. Di sebabkan keadaan ini, Khalifatul Masih Ke-4 meninggalkan Pakistan dan berpindah ke London, England, dan memindahkan ibupejabat ke Masjid Fazl.[48]

Lihat juga

Rujukan

  1. ^ Lane-Poole 2004, pp. 12–13
  2. ^ Bosworth 2004, pp. 6–7
  3. ^ Bosworth 2004, p. 7
  4. ^ Houtsma & Wensinck 1993, p. 3
  5. ^ Lane-Poole 2004, p. 195
  6. ^ Bosworth 2004, pp. 239–240
  7. ^ Lambton, Ann; Lewis, Bernard (1995). The Cambridge History of Islam: The Indian sub-continent, South-East Asia, Africa and the Muslim west. 2. Cambridge University Press. m/s. 320. ISBN 9780521223102. Dicapai pada 14 March 2015.
  8. ^ "Yavuz Sultan Selim Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  9. ^ "Kanuni Sultan Süleyman Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  10. ^ "Sultan II. Selim Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  11. ^ "Sultan III. Murad Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  12. ^ "Sultan III. Mehmed Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  13. ^ "Sultan I. Ahmed". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  14. ^ a b "Sultan I. Mustafa". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  15. ^ "Sultan II. Osman Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  16. ^ "Sultan IV. Murad Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  17. ^ "Sultan İbrahim Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  18. ^ "Sultan IV. Mehmed". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  19. ^ "Sultan II. Süleyman Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  20. ^ "Sultan II. Ahmed Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  21. ^ "Sultan II. Mustafa Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  22. ^ "Sultan III. Ahmed Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  23. ^ "Sultan I. Mahmud Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  24. ^ "Sultan III. Osman Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  25. ^ "Sultan III. Mustafa Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  26. ^ "Sultan I. Abdülhamit Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  27. ^ "Sultan III. Selim Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  28. ^ "Sultan IV. Mustafa Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  29. ^ "Sultan II. Mahmud Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  30. ^ "Sultan Abdülmecid Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  31. ^ "Sultan Abdülaziz Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  32. ^ "Sultan V. Murad Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  33. ^ "Sultan II. Abdülhamid Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  34. ^ "Sultan V. Mehmed Reşad Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  35. ^ "Sultan VI. Mehmed Vahdettin Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Dicapai pada 2009-02-06.
  36. ^ As̜iroğlu 1992, p. 13
  37. ^ As̜iroğlu 1992, p. 17
  38. ^ As̜iroğlu 1992, p. 14
  39. ^ Dictionary of Battles and Sieges: F-O edited by Tony Jacques
  40. ^ Lane-Poole 2004, p. 21
  41. ^ Bosworth 2004, p. 11
  42. ^ Lane-Poole 2004, p. 71
  43. ^ Bosworth 2004, p. 63
  44. ^ Lane-Poole 2004, p. 47
  45. ^ Bosworth 2004, p. 39
  46. ^ Bosworth 2004, p. 118
  47. ^ http://www.caliphofislam.com
  48. ^ Khilafat, the Successorship of Prophethood – The Guided Khilafat – Khilafat-e-Ahmadiyya

Bibliografi

  • Bosworth, Clifford Edmund (2004) [1996]. The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual. New Edinburgh Islamic Surveys (ed. 2nd). Edinburgh University Press. ISBN 978-0-7486-2137-8. OCLC 56639413.
  • Houtsma, M. Th.; Wensinck, A. J. (1993). E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam 1913–1936 (Reprint) |format= requires |url= (bantuan). Volume IX. Leiden: BRILL. ISBN 978-90-04-09796-4. |volume= has extra text (bantuan)
  • Lane-Poole, Stanley (1894). The Mohammedan Dynasties: Chronological and Genealogical Tables with Historical Introductions. Westminster: Archibald Constable and Company. OCLC 1199708.

Templat:Caliphs