Declinatie (Latijn)

Het Latijn maakt gebruik van suffixen om de declinatie aan te geven. Voor het zelfstandig naamwoord zijn er in het Latijn vijf declinaties, namelijk:

  • A-groep (1): stamklinker van deze woorden is een a (rosa); woorden die bij deze groep horen, hebben een genitivus enkelvoud op -ae.
  • O-groep (2): stamklinker van deze woorden is een u (dominus, bellum), de o-groep door de o in de dat. en abl. ev.; woorden van deze groep hebben een genitivus enkelvoud op -i.
  • MK-groep (3): de stam van deze woorden eindigt op een medeklinker (pater, stam: patr-); woorden van deze groep hebben een genitivus enkelvoud op -is.
  • U-groep (4): stamklinker van deze woorden is een u (portus), niet te verwarren met declinatie 2; woorden die tot deze groep behoren, hebben een genitivus enkelvoud op -us.
  • E-groep (5): stamklinker van deze woorden is een e (res); woorden die bij deze groep horen, hebben een genitivus enkelvoud op -ei.

De declinatie van een woord bepaalt niet het geslacht van het woord. Wel zijn er bepaalde regelmatigheden:

  • A-groep (1): de meeste woorden zijn vrouwelijk, met een aantal uitzonderingen, zoals: agricola = 'boer', en namen als Catilina. Er zijn geen onzijdige woorden in deze groep.
  • O-groep (2): woorden met een nominativus op -um zijn onzijdig, woorden die op -us of -er eindigen zijn meestal mannelijk, met een aantal uitzondering, zoals quercus = 'eik', en andere namen voor bomen.
  • MK-groep (3): woorden in deze groep kunnen zowel mannelijk als vrouwelijk als onzijdig zijn. Woorden die in de nominativus meervoud op -a eindigen zijn onzijdig, woorden die in de nominativus enkelvoud op -or, -os of -er eindigen zijn mannelijk.
  • U-groep (4): woorden met een nominativus op -u zijn onzijdig (er zijn nauwelijks onzijdige woorden), de rest is meestal mannelijk, een uitzondering is bijvoorbeeld: manus = hand. Domus gaat gedeeltelijk volgens de 2e declinatie. (zie tabel hieronder)
  • E-groep (5): de meeste woorden zijn vrouwelijk. Dies kan mannelijk of vrouwelijk zijn. Er zijn geen onzijdige woorden in deze groep.

Tabel met de verbuigingen van zelfstandige naamwoorden

zelfstandige naamwoorden
Eerste declinatie Tweede declinatie Derde declinatie Vierde declinatie Vijfde declinatie
vrl. -a mnl. -us mnl. -er onzijdig -um mannelijk vrouwelijk onzijdig mnl. onzijdig -u vrl.
enkelvoud
nominativus serva servus puer bellum pater mater nomen lacus cornu res
genitivus servae servi pueri belli patris matris nominis lacus cornus rei
dativus servae servo puero bello patri matri nomini lacui cornui rei
accusativus servam servum puerum bellum patrem matrem nomen lacum cornu rem
ablativus serva servo puero bello patre matre nomine lacu cornu re
vocativus serva serve puer bellum pater mater nomen lacus cornu res
meervoud
nominativus servae servi pueri bella patres matres nomina lacus cornua res
genitivus servarum servorum puerorum bellorum patrum matrum nominum lacuum cornuum rerum
dativus servis servis pueris bellis patribus matribus nominibus lacibus cornibus rebus
accusativus servas servos pueros bella patres matres nomina lacus cornua res
ablativus servis servis pueris bellis patribus matribus nominibus lacibus cornibus rebus
vertaling
(de) slavin (de) slaaf (de) jongen (de) oorlog (de) vader (de) moeder (de) naam (het) meer (de) hoorn (het) ding
Enkelvoud Meervoud
nominativus domus domus
genitivus domus domorum
dativus domui domibus
accusativus domum domos
ablativus domo domibus

Verder komt ook nog de vorm domi = 'thuis' voor.

· · Sjabloon bewerken
Latijnse grammatica

algemene Latijnse vervoegingen en verbuigingen · accusativus cum infinitivo (AcI) · accusativus cum participio (AcP) · nominativus cum infinitivo (NcI) · participium praesentis activi (PPA) · perfectum · imperfectum · plusquamperfectum · futurum · futurum exactum · subjects- en objectsaccusativus · reflexief persoonlijk voornaamwoord · predicatieve bepaling · adverbium · participium perfecti passivi (PPP) · passivum · activum · gerundium · gerundivum · praesens · praesens historicum · comparativus · superlativus · supinum · participium · declinatie · ablativus absolutus · dativus possessivus

Wijzen of modi:infinitivus of onbepaalde wijs · indicativus of aantonende wijs · imperativus of gebiedende wijs · conjunctivus of aanvoegende wijs
Naamvallen:nominativus · genitivus · dativus · accusativus · vocativus · ablativus · locativus