Helicodonta obvoluta

Taxonomische indeling

Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Mollusca (Weekdieren)
Klasse:	Gastropoda (Slakken)
Orde:	Pulmonata
Familie:	Helicodontidae
Geslacht:	Helicodonta

Soort

Helicodonta obvoluta
(O.F. Müller, 1774)

Aanwezigheid in Europa per land

■ aanwezig

■ geen gegevens

Synoniemen

Helix obvoluta O. F. Müller, 1774

Afbeeldingen op

Wikimedia Commons

Helicodonta obvoluta op

Wikispecies

(en) World Register of Marine Species

Portaal

Biologie

Helicodonta obvoluta (ook wel opgerolde tandslak) is een op het land levende longslak uit de familie Helicodontidae.

Naam

De soortnaam werd in 1774 gepubliceerd door Otto Frederik Müller (1730-1784) als Helix obvoluta.^[1] Door andere inzichten in de taxonomie is de soort later in het geslacht Helicodonta geplaatst. Als gevolg van deze naamswijziging worden auteursnaam en datum nu tussen haakjes geplaatst. De naam obvoluta heeft betrekking op de vorm van de schelp: obvolutum (Latijn) = inwikkelen, omhullen.

Beschrijving

Schelpkenmerken

Schelp schijfvormig met boven- en onderzijde elk in een plat vlak liggend. De topwindingen zijn licht ingezonken. Er zijn ongeveer 5-6 convexe zeer langzaam en regelmatig in grootte toenemende windingen gescheiden door een duidelijke maar niet erg diepe sutuur. Er is een tamelijk diepe navel met een diameter van ongeveer 1/4 van de grootste beedte van de schelp. De mondopening is hoekig, bovenaan afgerond en aan de onderzijde afgevlakt. De mondrand loopt niet continu door en is bij jonge dieren niet verdikt of omgeslagen, is daardoor erg teer, en heeft dezelfde kleur als de rest van de schelp. Volwassen dieren hebben een stevige, sterk ontwikkelde omgeslagen mondrand met basaal en palataal een langgerekt knobbelvormige verdikking. Aan de binnenzijde is de mondrand bij volwassen dieren wit van kleur. De sculptuur bestaat uit fijne radiale onregelmatige ribjes. Het schelpoppervlak is verder mat. Vooral bij jonge dieren is de schelp behaard, de beharing gaat vaak bij volwassen dieren deels verloren. De schelp van het levende dier is niet doorschijnend en heeft een licht tot donker hoornbruine kleur.

Afmetingen van de schelp

hoogte: tot ongeveer 7 millimeter
breedte: tot ongeveer 15 millimeter

Habitat

Deze soort leeft op schaduwrijke plekken in loofbossen en bosachtige terreinen op kalkrijke bodem. Ook op schaduwrijke vochtige rotswanden. Bij de areaalgrenzen beperkt tot bosvegetatie. In de Alpen komt de soort niet boven ongeveer 1500 meter voor.

Areaal

Helicodonta obvoluta heeft een West- en Midden-Europese verspreiding met de nadruk op Midden-Europa.^[2]^[3] In Nederland komt de soort van nature alleen in Zuid-Limburg en als exoot terechtgekomen op Texel voor.^[4]. In België vooral algemeen in de Ardennen^[5]

Fossiel voorkomen

De soort komt zeldzaam in het hele Kwartair in interglacialen voor. In Nederland onder andere bekend uit het Tiglien.^[6] en het Holoceen^[7]

Meer afbeeldingen

Een niet volwassen dier actief kruipend
Een fossiel exemplaar uit het Holoceen van Nederland

Zie ook

Externe links

Taxonomische informatie over Helicodonta obvoluta bij Fauna Europaea.
Atlasproject Nederlandse Mollusken (ANM): Verspreiding van Helicodonta obvoluta in Nederland

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Müller, O. F., 1774. Vermivm terrestrium et fluviatilium, seu animalium infusoriorum, helminthicorum, et testaceorum, non marinorum, succincta historia. Volumen alterum. - pp. I-XXXVI [= 1-36], 1-214, [1-10]. Havniæ & Lipsiæ.(Heineck & Faber).
↑ Jaeckel, S.G.A., 1962. Ergänzungen und Berichtigungen zum rezenten und quartären Vorkommen der mitteleuropäischen Mollusken. In: Tierwelt Mitteleuropas, Bd II(1), Ergänzung, pp. 25-260.
↑ Kerney, M.P., Cameron, R.A.D. & Jungbluth, J.H., 1983. Die Landschnecken Nord- und Mitteleuropas. Hamburg/Berlin, 384 pp.
↑ Gittenberger, E., Backhys, W., Ripken, Th.E.J., 1984. De landslakken van Nederland. KNNV, Hoogwoud, 184 pp. [2e druk]
↑ Adam, W., 1960. Mollusques terrestres et fluviatiles. Faune de Belgique. Bruxelles, 402 pp.
↑ Westerhoff, W.E., Cleveringa, P., Meijer, T., Kolfschoten, T. van, Zagwijn, W.H., 1998. The Lower Pleistocene fluvial (clay) deposits in the Maalbeek pit near Tegelen, The Netherlands. Mededelingen Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO, 60: 35-70.
↑ Keulen, S.M.A., 1998. Recente en fossiele mollusken van Weustenrade (Gemeente Voerendaal), Zuid Limburg. Correspondentie Blad van de Nederlandse Malacologische Vereniging, 302: 59-63.

Adam, W., 1960. Mollusques terrestres et fluviatiles. Faune de Belgique. Bruxelles, 402 pp.
Benthem Jutting, W.S.S. van, 1933. Mollusca (I) A. Gastropoda Prosobranchia et Pulmonata. Fauna van Nederland, 7: 1-387.
Gittenberger, E., Backhys, W., Ripken, Th.E.J., 1984. De landslakken van Nederland. KNNV, Hoogwoud, 184 pp. [2e druk]
Jaeckel, S.G.A., 1962. Ergänzungen und Berichtigungen zum rezenten und quartären Vorkommen der mitteleuropäischen Mollusken. In: Tierwelt Mitteleuropas, Bd II(1), Ergänzung, pp. 25-260.
Kerney, M.P., Cameron, R.A.D. & Jungbluth, J.H., 1983. Die Landschnecken Nord- und Mitteleuropas. Hamburg/Berlin, 384 pp.
Westerhoff, W.E., Cleveringa, P., Meijer, T., Kolfschoten, T. van, Zagwijn, W.H., 1998. The Lower Pleistocene fluvial (clay) deposits in the Maalbeek pit near Tegelen, The Netherlands. Mededelingen Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO, 60: 35-70.