Błonkoskrzydłe

Błonkoskrzydłe

Hymenoptera[1]
Linnaeus, 1758
Trzmiel ziemny
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
(bez rangi)	Dicondylia
Podgromada	owady uskrzydlone
Infragromada	nowoskrzydłe
(bez rangi)	Holometabola
Rząd	błonkoskrzydłe
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Błonkoskrzydłe, błonkówki (Hymenoptera) – rząd owadów obejmujący ponad 153 tys.^[2] opisanych gatunków występujących na całym świecie, z wyjątkiem rejonów polarnych. Najwięcej gatunków spotyka się w krajach tropikalnych. Do błonkówek należą m.in. pszczoły, osy, mrówki, pilarzowate, gąsieniczniki, bleskotki i trzpiennikowate.

Błonkówki pojawiły się prawdopodobnie w karbonie, a większość obecnie żyjących dużych grup, jak również wiele wymarłych, powstało w jurze^[3]. Rząd błonkówek dzieli się na dwa podrzędy: rośliniarek (Symphyta) oraz stylikowców (Apocrita). Stanowią grupę siostrzaną dla wszystkich rzędów skrytoskrzydłych^[4].

Wygląd

Wielkość ciała błonkówek jest bardzo zróżnicowana. Trzy gatunki uznawane za najmniejsze owady świata - Dicopomorpha echmepterygis, Megaphragma caribea i Megaphragma mymaripenne - należą właśnie do tego rzędu^[5][6]. Do bardzo dużych gatunków należy np. Pelecinus polyturator który może osiągać 6 cm długości^[7]. Dorosłe owady większości gatunków mają 2 pary błoniastych, przezroczystych skrzydeł nierównej wielkości (przednia para większa od tylnej), połączonych podczas lotu specjalnymi haczykami oraz narządy gębowe typu gryząco-liżącego^[3]. Na końcu odwłoka samic znajduje się pokładełko, u żądłówek przekształcone w żądło^[3]. Czułki mają 9 lub więcej członów, czasami ostatnie są mniej lub bardziej zlane ze sobą^[3].

Systematyka

Do rzędu błonkówek należy ponad 125 tysięcy opisanych gatunków, a ich całkowita liczba szacowana jest na milion lub więcej^[8]. Dzieli się je na 2 podrzędy i 22 nadrodziny^[1][8][9]:

• podrząd: rośliniarki (Symphyta)
  • nadrodzina: okrzeszowce (Xyeloidea)
  • nadrodzina: osnujowce (Pamphilioidea, syn. Megalodontidea)
  • nadrodzina: pilarzowe (Tenthredinoidea)
  • nadrodzina: trzpiennikowce (Siricoidea)
  • nadrodzina: Xiphydroidea
  • nadrodzina: ździeblarzowce (Cephoidea)
  • nadrodzina: wnikowce (Orussoidea)

• podrząd: trzonkówki, stylikówki, stylikowce lub stylikoodwłokowe (Apocrita)
  • grupa: owadziarki (Terebrantia, Terebrantes lub Parasitica)
    • nadrodzina: dwojarki (Ceraphronoidea)
    • nadrodzina: bleskotki (Chalcidoidea)
    • nadrodzina: galasówki (Cynipoidea)
    • nadrodzina: skrócienie (Evanioidea)
    • nadrodzina: gąsieniczniki (Ichneumonoidea)
    • nadrodzina: Megalyroidea
    • nadrodzina: Mymarommatoidea
    • nadrodzina: Platygastroidea
    • nadrodzina: tybelaki (Proctotrupoidea)
    • nadrodzina: Serphitoidea
    • nadrodzina: Stephanoidea
    • nadrodzina: przydanki (Trigonaloidea)
  • grupa: żądłówki (Aculeata)
    • nadrodzina: złotolitki (Chrysidoidea)
    • nadrodzina: osy (Vespoidea)
    • nadrodzina: Apoidea
      • seria: grzebaczokształtne (Spheciformes)
      • seria: pszczołokształtne (Apiformes)

Przypisy

Zobacz też

• Alergia na jad błonkoskrzydłych