Eciton

Eciton[1]
Latreille, 1804
Robotnica Eciton vagans
Głowa tego samego okazu
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	błonkoskrzydłe
Rodzina	mrówkowate
Podrodzina	Ecitoninae
Plemię	Ecitonini
Rodzaj	Eciton
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Eciton – rodzaj mrówek z podrodziny Ecitoninae. Należą tu neotropikalne mrówki koczujące (nomadne). Gatunkiem typowym jest E. hamatum. Najlepiej poznanymi gatunkami są E. burchellii i E. hamatum.

Morfologia

Robotnice Eciton są polimorficzne. Wyróżnia się wśród nich cztery podkasty: robotnice minor, opiekujące się potomstwem i królową; robotnice media, odpowiedzialne za zdobywanie pokarmu; robotnice submajor, transportujące pokarm do gniazda i robotnice major (żołnierze), odpowiedzialne za obronę kolonii. Te ostatnie charakteryzują się olbrzymimi, sierpowatymi żuwaczkami. Podkasta submajor jest szczególnie wyraźnie wyodrębniona u gatunku E. burchellii^[2].

U E. burchellii i E. hamatum liczba stadiów larwalnych wynosi pięć^[3].

E. hamatum ma dobrze rozwinięte gruczoły pygidialny i postpygidialny, nie mają natomiast gruczołu analnego. Dobrze rozwinięty jest za to nabłonek gruczołowy na powierzchni VII sternitu^[4]. U tego rodzaju występuje również gruczoł Dufoura, którego wydzielina odgrywa rolę w komunikacji między robotnicami^[5]. Posiadają gruczoł jadowy i żądło; jad E. burchellii zawiera skatol^[5].

Biologia

Eciton żyją w dużych koloniach, których liczebność szacowano na 150–700 tysięcy (E. burchellii) i 100–500 tysięcy (E. hamatum)^[6].

Mrówki Eciton charakteryzują się dwufazowym cyklem życiowym, w którym na zmianę występują faza osiadła (stacjonarna) i faza wędrowna (nomadna). W fazie stacjonarnej, trwającej około trzech tygodni, mrówki nie przemieszczają się, a robotnice z własnych ciał tworzą tymczasowe gniazdo, w środku którego chroniona jest królowa i jaja. W tym czasie królowa składa olbrzymie ilości jaj. Królowa E. burchellii może żyć sześć lat, w tym czasie ze złożonych przez nią jaj wylęga się około trzech milionów robotnic^[7]. Robotnice odbywają tzw. rajdy, penetrując okolicę i zabijając zwierzęta które nie są w stanie przed nimi uciec. U większości gatunków Eciton zdobyczą są wyłącznie inne owady społeczne, przede wszystkim mrówki. U E. burchellii, wyjątkowo, około 50% pokarmu stanowią mrówki, a na resztę składają się duże stawonogi i małe kręgowce^[8].

W fazie nomadnej, trwającej około dwóch tygodni, mrówki przemieszczają się w poszukiwaniu nowych żerowisk.

Wiele organizmów wykształciło złożone zależności z koloniami Eciton. Muchówki z rodzaju Stylogaster (Conopidae) i z rodziny Tachinidae składają jaja do ciał uciekających przed mrówkami owadów. Larwy rozwijają się w nich jako parazytoidy; jest to stosunkowo ryzykowna strategia ewolucyjna, ponieważ część tych owadów ostatecznie zostanie jednak złapana i pożarta przez mrówki. Myrmekofilne chrząszcze kusakowate i gnilikowate (m.in. Euxenister) przemieszczają się razem z kolonią^[9]. Marszom mrówek towarzyszą liczne ptaki, polujące na uciekające przed mrówkami owady^[10][11]. Pewne gatunki motyli Ithomiini odżywiają się odchodami tych ptaków^[12].

Wyspecjalizowane roztocze Circocylliba crinita spotykane są wyłącznie na wewnętrznej powierzchni żuwaczek E. dulcium^[13]. Nicienie Agamomermis ecitoni są pasożytami wewnętrznymi robotnic Eciton burchellii^[14].

Historia badań

Rodzaj Eciton opisał jako pierwszy Pierre André Latreille w 1804^[15]. Cykl życiowy tych mrówek poznano dzięki pracom Theodore′a Christiana Schneirli.

Gatunki

• Eciton burchellii Westwood, 1842
• Eciton drepanophorum (F. Smith, 1858)
• Eciton dulcium Forel, 1912
• Eciton hamatum Fabricius, 1782
• Eciton jansoni Forel, 1912
• Eciton lucanoides Emery, 1894
• Eciton mexicanum Roger, 1863
• Eciton quadriglume (Haliday, 1836)
• Eciton rapax F. Smith, 1855
• Eciton setigaster Borgmeier, 1953
• Eciton uncinatum Borgmeier, 1953
• Eciton vagans Olivier, 1792

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Genus: Eciton – AntWeb. [dostęp 2009-10-17].