Francis Galton

Ten artykuł od 2022-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Francis Galton (ur. 16 lutego 1822 w Sparbrook, Birmingham, zm. 17 stycznia 1911 w Haslemere, Surrey) – brytyjski podróżnik, przyrodnik, antropolog, eugenik, wynalazca, meteorolog, pisarz, lekarz, psychometra i statystyk, prekursor badań nad inteligencją. Kuzyn Ch. Darwina; nadano mu tytuł szlachecki w 1909 roku. Laureat Medalu Copleya.

Życiorys

Ukończył Trinity College na Uniwersytecie Cambridge.

Napisał ponad 340 dzieł przez całe życie. Stworzył także teoretyczną koncepcję korelacji i regresji do średniej. Jako pierwszy zastosował metody statystyczne do studiowania ludzkich różnic indywidualnych i dziedziczenia inteligencji oraz wprowadził kwestionariusze i ankiety do zbierania danych na temat społeczności ludzkich, których potrzebował w swych studiach antropometrycznych.

Był pionierem eugeniki, sam utworzył ten termin i sformułowanie „nature versus nurture” (co kształtuje człowieka, geny czy wychowanie?). Jako badacz ludzkiego umysłu, utworzył podwaliny psychometrii i psychologii różnic indywidualnych. Stworzył metodę klasyfikacji odcisków palców. Jako pionier naukowej meteorologii, stworzył pierwszą mapę pogody, zaproponował teorię antycyklonów i był pierwszym, który stworzył kompletny zapis krótkoterminowych zjawisk meteorologicznych na skalę Europy. Wynalazł także piszczałkę Galtona do badania różnic słuchu.

Podróżował po Afryce. W roku 1853 został nagrodzony złotym medalem Królewskiego Towarzystwa Geograficznego. Napisał: Narrative of an Explorer in Tropical South Africa (1853), Hereditary Genius, its Laws and Consequences (1869), Inquiry into Human Faculty and its Development (1883), Natural Inheritance (1889), Memories of My Life (1908) i in. Na podstawach czysto statystycznych obliczył dziedziczenie wysokości wzrostu u ludzi i przekonał się, że dzieci odchylają się mniej od typu niż rodzice, jednak zawsze w tym samym kierunku.

Odkrył jezioro Otjikoto w północnej Namibii.

Opracował metody statystyczne do badania rozsiewu uzdolnień w populacjach, inicjator badań "testowych" i metod korelacyjnych, udoskonalonych później przez współpracownika Pearsona.

Za odpowiedzialne za inteligencję i zdolności umysłowe uważał dwie zmienne: energię działania i wrażliwość zmysłową. Jego testy składały się z zadań psychofizycznych, co pasowało do jego koncepcji (mierzył bowiem energię działania i wrażliwość).

Zobacz też

• deska Galtona
• piszczałka Galtona
• problem Galtona
• Eugenika

Linki zewnętrzne

• Biogram w bazie danych absolwentów Uniwersytetu Cambridge
• John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Francis Galton w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-10-24].