Geropteron

Geropteron – wymarły rodzaj owadów z podgromady uskrzydlonych i nadrzędu Odonatoptera, jedyny przedstawiciel monotypowej rodziny Geropteridae i rzędu Geroptera. Obejmuje tylko jeden opisany gatunek, Geropteron arcuatum. Żył w karbonie. Jego skamieniałość odnaleziono na terenie Ameryki Południowej.

Morfologia

Owad ten znany jest tylko z odcisku skrzydła tylnego. Miało ono około 46 mm długości i około 13 mm szerokości. Pozbawione było kolców czy szczecin na powierzchni błony i krawędziach. Archaedictyon był zredukowany, ale w niektórych miejscach jeszcze słabo zaznaczony, w tym między odgałęzieniami żyłki analnej przedniej^[1]. Żyłka subkostalna tylna była długa i osiągała żyłkę radialną przednią przed dojściem do kostalnej krawędzi skrzydła w ¾ jego długości^[1][2]. Występowała subkostalna żyłka wspierająca. Dwie żyłki poprzeczne wychodzące z żyłki radialnej przedniej ku kostalnej krawędzi skrzydła wydzielały pseudopterostygmę. Przebieg żyłki radialnej przedniej był prawie równoległy do krawędzi kostalnej skrzydła^[2]. Żyłka medialna przednia dawała dwie gałęzie główne i jedną żyłkę wstawkową^[1]. Żyłka medialna tylna była nierozgałęziona i połączona żyłką poprzeczną z żyłką kubitalną przednią, a przed i na połączeniu z tą żyłką poprzeczną ulegała zakrzywieniu ku przodowi. Żyłki kubitalna przednia i tylna miały odcinek wspólny, podobnie jak żyłka kubitalna tylna i żyłka analna przednia 1+2. Komórka kubitalna wydzielona była przez żyłkę kubitalną przednią, jej skrzyżowanie, skrzyżowanie żyłki kubitalnej tylnej, wspomniany odcinek wspólny żyłki kubitalnej tylnej i żyłki analnej przedniej 1+2 oraz żyłkę kubitalną tylną. Pole analne było dość słabo wykształcone^[2].

Taksonomia

Rodzaj i gatunek typowy opisane zostały w 1984 roku przez Edgara Fredericka Rieka na łamach „Canadian Journal of Zoology”, w publikacji współautorstwa z Jarmiły Kukalovej-Peck. Opisu dokonano na podstawie pojedynczej skamieniałości znalezionej na stanowisku Cuesta de la Herradura koło Malanzánu w argentyńskiej prowincji La Rioja. Okaz odkryto w ogniwie La Divisoria Formacji Malanzán. Początkowo sądzono, że pochodził z namuru^[1], jednak wyniki późniejszego datowania radiometrycznego wskazują na pochodzenie z baszkiru^[3]. Holotyp zdeponowano w Museo de la Plata^[1].

Riek w 1984 roku sklasyfikował ten rodzaj wraz z Eugeropteron w nowej rodzinie Eugeropteridae, którą to umieścił wśród Odonatoidea w podrzędzie Meganeurina^[1]. W 1994 roku Andriej Brodski wprowadził dla tej rodziny nowy rząd Geroptera. W 2016 systematyka bazalnych Odonatoptera została znacznie zmodyfikowana przez Juliána Petrulevičiusa i Pedro Gutiérreza. Eugeropteridae zostały wydzielone do monotypowego rzędu Eugeroptera o pozycji w obrębie Odonatoptera najbardziej bazalnej, natomiast rodzaj Geropteron umieszczony został w nowej monotypowej rodzinie Geropteridae, w rzędzie Geroptera – również monotypowym. Według Petrulevičiusa i Gutiérreza Geroptera zajmować miały pozycję siostrzaną dla Neodonatoptera, tworząc z nimi klad Apodonatoptera^[2]. Pogląd ten zmodyfikowało opisanie w 2019 roku przez André Nel i współpracowników Enigmapteridae – to je sklasyfikowano jako siostrzane dla Neodonatoptera, a tworzony przez te dwie grupy klad nazwano Paneodonatoptera^[4].

Przypisy