Ja’ir Lapid

Ja’ir Lapid

‏יאיר לפיד‎

Ja’ir Lapid (lipiec 2022)
Data i miejsce urodzenia	5 listopada 1963 Tel Awiw
Premier Izraela
Okres	od 1 lipca 2022 do 29 grudnia 2022
Przynależność polityczna	Jest Przyszłość
Poprzednik	Naftali Bennett
Następca	Binjamin Netanjahu
Przewodniczący Jest Przyszłość
Okres	od 5 lutego 2013
Przynależność polityczna	Jest Przyszłość Niebiesko-Biali
Minister finansów w rządzie Binjamina Netanjahu
Okres	od 18 marca 2013 do 2 grudnia 2014
Przynależność polityczna	Jest Przyszłość
Poprzednik	Juwal Steinitz
Następca	Mosze Kachlon
Minister spraw zagranicznych w rządzie Naftalego Bennetta-Ja'ira Lapida
Okres	od 13 czerwca 2021
Przynależność polityczna	Jest Przyszłość
Poprzednik	Gabi Aszkenazi

Ja’ir Lapid (hebr.: יאיר לפיד, ang.: Yair Lapid, ur. 5 listopada 1963 w Tel Awiwie) – izraelski polityk, dziennikarz, pisarz, a także żołnierz, aktor, scenarzysta i twórca muzyki filmowej, prezenter telewizyjny i amatorski bokser. Od 2012 lider ugrupowania Jest Przyszłość (Jesz Atid), od 2013 członek Knesetu, w latach 2013–2014 minister finansów. Syn Tommy’ego. Od 1 lipca do 29 grudnia 2022 premier Izraela.

Życiorys

Wczesne życie

Urodził się w 5 listopada 1963 w Tel Awiwie^[1] jako syn Tommy’ego Lapida również polityka i dziennikarza, późniejszego lidera partii Szinui i ministra sprawiedliwości. Babcia Tommy’ego, Hermina, zginęła w Auschwitz^[2]. W 1984 siostra Ja'ira zginęła w wypadku samochodowym^[3].

Uczęszczał do Gimnazjum Herclija, jednak porzucił naukę bez uzyskania certyfikatu bagrut, który jest świadectwem zdania egzaminu maturalnego w Izraelu^[4][5]. Kwestia wykształcenia Lapida była szeroko komentowana w 2012 roku, gdy Lapid został przyjęty przez Uniwersytet Bar-Ilana na studia doktoranckie z zakresu hermeneutyki, bez uzyskania wymaganego co najmniej licencjatu. Po nagłośnieniu sprawy i zbadaniu sprawy przez Radę ds. Szkolnictwa Wyższego przyjęcie Lapida zostało cofnięte^[6][7].

Kariera dziennikarska

Podczas pełnienia służby wojskowej rozpoczął karierę dziennikarską przy okazji pracy w piśmie „Ba-Mahaneh” (W obozie), później pracował w lokalnych gazetach, a następnie od 1991 roku pisał cotygodniowe felietony dla ogólnokrajowej Ma’ariw^[8]. Kolumna jego felietonów zatytułowana była "Gdzie są pieniądze?"^[9]. Później rozpoczął pracę w konkurencyjnym Jedi’ot Acharonot^[10].

Sławę zyskał dzięki swoim niepokornym felietonom, ale prawdziwą popularność zyskał prowadząc własny program talk-show w izraelskiej telewizji^[11] od 1994 roku. W 1991 roku debiutował jako aktor, zagrał wtedy rolę w dramacie Za Morzem (hebr. מעבר לים)^[12].

Napisał kilkanaście książek, w tym thrillery i książki dziecięce^[1][11]. Był także scenarzystą i twórcą muzyki filmowej^[12].

Kariera polityczna

W styczniu 2012 Lapid ogłosił o odejściu z pracy w mediach na rzecz zaangażowania się w politykę^[13].

W 2012 roku założył centrową partię polityczną Jest Przyszłość, która w przedterminowych wyborach w 2013 roku nieoczekiwanie stała się drugą siłą w parlamencie^[11], zdobywając 543 tys. głosów, które przełożyły się na 19 mandatów^[1]. Lapid tworząc partię wsłuchiwał się w głosy izraelskiej klasy średniej, koncentrując się na aspektach społeczno-ekonomicznych, m.in. reformie systemu edukacji, zmniejszeniu kosztów mieszkalnictwa czy pomocy drobnym przedsiębiorstwom^[10][14]. Partia dołączyła do koalicji rządowej tworzonej przez premiera Binjamina Netanjahu, zaś sam Lapid otrzymał w rządzie koalicyjnym tekę ministra finansów^[15]. Oprócz koalicji Likud−Nasz Dom Izrael (Jisra’el Betenu) (31 posłów) i Jest Przyszłość (Jesz Atid) koalicję rządową tworzyły: Żydowski Dom (Ha-Bajit Ha-Jehudi) (12 posłów) oraz liberalne ugrupowanie Ruch (Ha-Tenu’a) (6 posłów). Razem koalicja dysponowała 68 głosami 120-osobowym Knesecie^[16].

Pod koniec 2014 w doszło do konfliktu wewnątrz gabinetu pomiędzy Netanjahu, a Lapidem, Liwni i Liwnat w sprawie kontrowersyjnej ustawy forsowanej przez Likud określającej Izrael jako państwo żydowskie. Nacjonalistyczną ustawę Lapid określił jako "fatalny akt prawny"^[17]. W wyniku konfliktu 2 grudnia Netanjahu zdymisjonował liderów koalicyjnych partii Lapida i Liwni, co zaowocowało zerwaniem przez nie koalicji i przedterminowymi wyborami, które odbyły się 17 marca 2015^[18][19].

W wyborach w 2015 partia Lapida okazała się największym przegranym, straciła 8 mandatów w stosunku do poprzednich wyborów, i spadła do grona „średniaków”. Lapid i Jest Przyszłość ogłosili pozostanie w opozycji i nie weszli do nowej koalicji rządowej^[20].

W 2018 był autorem kontrowersyjnych wypowiedzi podczas debaty publicznej związanej z polską ustawą o IPN^[21].

Przed wyborami w 2019 Jest Przyszłość weszło w koalicję z partiami Moc Izraela Beniego Ganca i Telem Moszego Ja’alona tworząc centrową listę Niebiesko-Biali^[22][23]. W razie zwycięstwa ugrupowania w wyborach Ganc miał zostać premierem na 2,5 roku, po tym czasie miał go zmienić Lapid. W wyborach startował z drugiego miejsca na liście Niebiesko-Białych^[24], którzy zajęli 2. miejsce zdobywając 1 123 929 głosów (26,11%), co przełożyło się to na 35 mandatów w Knesecie XXI kadencji (tyle samo co zwycięski Likud)^[25][26][27]. Lapid po raz trzeci zdobył mandat poselski^[1].

Po zaprzysiężeniu trzydziestego piątego rządu Izraela 17 maja 2020 r. Lapid został przywódcą opozycji^[28]. 5 maja 2021 r. rozpoczął rozmowy z innymi partiami w celu uformowania rządu koalicyjnego^[29]. 2 czerwca Lapid poinformował izraelskiego prezydenta Re'uwena Riwlina o zgodzie na rotacyjny rząd z Naftalim Bennettem, który zastąpi rząd Benjamina Netanjahu. Nowy rząd został zaprzysiężony 13 czerwca 2021 r.^[30] a Lapid objął stanowisko ministra spraw zagranicznych Izraela i rotacyjnego premiera^[31].

30 czerwca, w związku z utraceniem większości rządzącej przez koalicję Bennetta i Lapida, Kneset przegłosował samorozwiązanie stosunkiem głosów 92 do 0. Ustalono także, że od 1 lipca premierem do końca kadencji zostanie Lapid^[32].

Poglądy

Głosi potrzebę umocnienia liberalnej demokracji w Izraelu, za zagrożenie której uznawał rządy Binjamina Netanjahu, które określał mianem "antydemokratycznych"^[14].

W 2013 r. wyrażał pilną potrzebę negocjacji między Izraelem a Autonomią Palestyńską, wzywał wtedy do zarysowania koncepcji "dwóch państw dla dwóch narodów", przy zachowaniu izraelskich osiedli i bezpieczeństwa dla Izraelczyków^[33]. W 2017 uznał izraelską przynależność Wzgórz Golan i wzywał do uznania jej przez opinię międzynarodową^[34]. Uważa, że Jerozolima powinna pozostać niepodzielną stolicą Izraela^[35].

Jego partia za swoje fundamenty uznaje wzmocnienie bezpieczeństwa Izraela, dążenie do porozumienia regionalnego i separacji od Palestyńczyków, walkę z korupcją a także walkę o równouprawnienie kobiet i mniejszości^[1].

Życie prywatne

W latach 80. ożenił się z Tamar, którą poznał w okresie opuszczania armii. Para rozwiodła się niedługo po narodzinach syna^[36]. Aktualnie jest żonaty z Lihi, z którą ma dwójkę dzieci^[1].

W 2012 roku magazyn Forbes oszacował jego majątek na około 22 miliony szekli (ok. 28 milionów złotych)^[37].

Publikacje

Wszystkie publikacje w języku hebrajskim, tytuły angielskie podane w oparciu o materiał źródłowy^[1]:

• The Double Head (thriller, 1989)
• Yoav’s Shadow (książka dla dzieci, 1992)
• One-Man Play (1993)
• Elbi – A Knight’s Story (książka dla dzieci, 1998)
• The Sixth Riddle (2001)
• Standing in a Row: collection of newspaper columns (2005)
• The Second Woman (2006)
• Sunset in Moscow (thriller, 2007)
• My Heroes (2008)
• Memories After My Death (thriller, 2010)
• Standing in a Row Again (2011)

Filmografia

Filmografia przygotowana w oparciu o materiał źródłowy^[12]:

• Kwalim (1992) jako on sam
• Szirat Ha-Sirena (1994) jako Ofer Strassberg
• Drzewo cytrynowe (2009) jako prezenter

Przypisy

Bibliografia

• Ja’ir Lapid (ang.) – profil na stronie Knesetu.
• Jacek Pawlicki: Telepolityka w Izraelu. Newsweek Polska, 2013-02-27. [dostęp 2015-05-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-05)]. (pol.).
• Ja’ir Lapid w bazie IMDb (ang.)

Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna. yairlapid.org.il. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-03)].
• Ja’ir Lapid w bazie Filmweb