Kagu

Rhynochetos jubatus^[1]

J. Verreaux & Des Murs, 1860

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

słonecznicowe

Rodzina

kagu

Rodzaj

Rhynochetos
J. Verreaux & Des Murs, 1860

Gatunek

kagu

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[2]

zagrożony

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Kagu^[3] (Rhynochetos jubatus) – gatunek ptaka zamieszkującego Nową Kaledonię, będącego jedynym przedstawicielem rodziny kagu (Rhynochetidae) z rzędu słonecznicowych (Eurypygiformes)^[3]^[4]. Uważany jest za bardzo stary gatunek, najbliżej spokrewniony z występującą w międzyzwrotnikowej strefie Ameryk słonecznicą, z którą został sklasyfikowany w odrębny rząd. Jest zagrożony wyginięciem. Nie wyróżnia się podgatunków^[4].

Morfologia

Ubarwienie kagu jest koloru bladoszarego. Posiada ozdobny, luźno spływający z tyłu głowy czub. Nogi i dziób dość długie i silne, koloru czerwonego. Osiąga rozmiar 55 centymetrów i może ważyć nawet kilogram.

Występowanie i środowisko

Kagu występuje wyłącznie na wyspie Nowej Kaledonii. Jest ptakiem leśnym, prowadzi naziemny i nocny tryb życia. Jego liczebność znacząco spadła z powodu wyniszczenia dużej części lasów na wyspie, które zostały wycięte pod uprawy rolne oraz odkrywkowe kopalnie niklu. Obecnie ptaki te żyją w kilku niedostępnych górskich kotlinach.

Pożywienie

Kagu odżywia się wyłącznie pokarmem zwierzęcym. Poluje na jaszczurki, owady, pająki, ślimaki, a także stonogi, również te, które ze względu na swoją toksyczną wydzielinę nie nadają się na pożywienie dla innych zwierząt. Pożywienia szuka, grzebiąc dziobem w ściółce leśnej i glebie. Wydala także wypluwki zawierające niestrawione muszle czy kości.

Rozmnażanie

Kagu są ptakami monogamicznymi i tworzą stałe pary na całe życie. Mimo tego za każdym razem w porze godowej samiec i samica odbywają złożone zaloty: trzymając się dziobem za ogon lub skrzydło para wiruje wokół siebie. Podobnie jak żurawie wykonują również w duecie skomplikowane i głośne trele godowe. Para zajmuje obszar o średniej powierzchni 20 hektarów, którego zazdrośnie bronią przed innymi ptakami. Budują naziemne gniazda, jest to w zasadzie prowizoryczny dołek w ziemi wyściełany opadłymi liśćmi, w których samica między czerwcem a grudniem składa jedno jajo o rozmiarach 4,5 × 6,2 cm. Jajo jest wysiadywane przez samicę i samca przez 35 dni. Po wykluciu się pisklę ma szarobrązowy puch, który umożliwia mu kamuflowanie się wśród opadłych liści. Pisklak pozostaje w gnieździe przez 3 dni, a później zaczyna wędrować za rodzicami po lesie. W tym czasie nie umie samo zdobywać pożywienia i jest dokarmiane przez rodziców. Pozostaje pod ich opieką przez 14 tygodni. Później młode osobniki stają się niezależne, ale często pozostają na terytorium rodziców i pomagają im w dokarmianiu piskląt z późniejszych lęgów. Niektóre kagu pozostają na terytorium rodziców nawet do sześciu lat, nim znajdą partnera i założą własne gniazdo. Jaja oraz młode stały się łatwym łupem dla sprowadzonych na wyspę psów, kotów, świń oraz szczurów.

Długość życia

Przeciętna długość życia kagu wynosi 15 lat. Maksymalnie może dożyć nawet 30 lat.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje kagu za gatunek zagrożony (EN – Endangered) nieprzerwanie od 1994 roku. Liczebność populacji szacuje się na 250–999 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji jest spadkowy głównie ze względu na drapieżnictwo bezpańskich psów. W ostatnich latach podejmuje się intensywne działania na rzecz ochrony kagu, m.in. od 1978 roku prowadzi się rozmnażanie w niewoli, a potem reintrodukuje ptaki na tereny chronione^[2]. Gatunek ten jest wymieniony w załączniku I konwencji CITES^[5].

Przypisy

↑ Rhynochetos jubatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Rhynochetos jubatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rhynochetidae Carus, 1868 - kagu - Kagu (wersja: 2015-08-30). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-24].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-24]. (ang.).
↑ Rhynochetos jubatus. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2021-07-24]. (ang.).

Bibliografia

Harold G. Cogger, David Kirshner, Ewa Świątkowska, Paweł Świątkowski, George Archibald: Zwierzęta : ssaki, ptaki, gady, płazy : encyklopedia. Warszawa: Elipsa, 1999, s. 320. ISBN 83-85152-34-2.
Mały słownik zoologiczny. Ptaki T. I. Pod red. Przemysława Busse. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 235. ISBN 83-214-0043-4.