Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej

MAEA

Siedziba	Wiedeń
Członkowie	176 (stan na kwiecień 2023)
Dyrektor generalny	Rafael Mariano Grossi
Utworzenie	29 lipca 1957
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, MAEA (ang. International Atomic Energy Agency, IAEA) – organizacja pracująca na rzecz bezpiecznego i pokojowego wykorzystania energii jądrowej.

Agencja ma swoją siedzibę w Wiedniu (Austria). Dodatkowo posiada dwa biura ochrony regionalnej w Toronto (Kanada) i Tokio (Japonia) oraz laboratoria w: Seibersdorfie (Austria), Wiedniu (Austria), Monako i Trieście (Włochy).

Historia

MAEA została założona jako autonomiczna organizacja 29 lipca 1957 r., a jej dyrektorem generalnym był Sterling Cole (USA). W latach 1997-2009 agencją kierował Muhammad el-Baradei (Egipt), który w 2005 r. odebrał dla swojej organizacji Pokojową Nagrodę Nobla^[1]. W 2009 el-Baradei zrezygnował z ubiegania się o wybór na kolejną kadencję. W dniu 2 lipca 2009 r. na stanowisko dyrektora generalnego MAEA został nominowany Yukiya Amano, ambasador Japonii przy MAEA^[2]. Dzięki poparciu krajów rozwiniętych pokonał głównego kontrkandydata, Abdula Minty’ego z RPA, uzyskując 23 głosy w 35-osobowej Radzie Naczelnej MAEA^[3]. Pierwsze wybory rozpisane na marzec 2009 roku nie wyłoniły następcy el-Baradei, natomiast tuż przed wyborami lipcowymi z rywalizacji wycofał się Ambasador Słowenii przy MAEA, Ernest Petrič^[4].

Struktura organizacyjna

MAEA jest specjalistyczną agencją ONZ, ale nie działa pod jej ścisłą kontrolą, pomimo że raporty są przedstawiane na Zgromadzeniu Ogólnym oraz Radzie Bezpieczeństwa. Struktura i funkcjonowanie MAEA zawarte są w jej statucie. Agencja składa się z trzech głównych części: Sekretariatu, Rady Naczelnej oraz Konferencji Generalnej.

Konferencja Generalna

Konferencja Generalna jest najważniejszym organem ustawodawczym w MAEA. W skład wchodzą wszystkie państwa członkowskie. Konferencja Generalna odbywa się corocznie, zazwyczaj we wrześniu, by rozważyć oraz zaakceptować planowany program oraz budżet agencji.

Rada Gubernatorów

Rada Gubernatorów jest jednym z dwóch ustawodawczych organów MAEA. Składa się ona z 35 państw członkowskich, desygnowanych i wybieranych przez Konferencję Generalną. Rada zbiera się pięć razy do roku: w marcu, w czerwcu, dwa razy we wrześniu (przed i po Konferencji Generalną) oraz w grudniu. Na spotkaniach analizowany jest budżet, program oraz warunki przyjęcia nowych członków.

Członkowie Rady^[5] na rok 2022 – 2023 to:

Państwa członkowskie i daty wstąpienia do organizacji

W 2023 Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej liczyła 177 państwa członkowskie^[6].

• 1957 – Afganistan, Albania, Argentyna, Australia, Austria, Białoruś^[a], Brazylia, Bułgaria, Kanada, Kuba, Dania, Dominikana, Egipt, Salwador, Etiopia, Francja, Niemcy^[a], Grecja, Gwatemala, Haiti, Stolica Apostolska, Węgry, Islandia, Indie, Indonezja, Izrael, Włochy, Japonia, Republika Korei, Monako, Maroko, Birma, Holandia, Nowa Zelandia, Norwegia, Pakistan, Paragwaj, Peru, Polska, Portugalia, Rumunia, Federacja Rosyjska^[a], Serbia^[a], Afryka Południowa, Hiszpania, Sri Lanka, Szwecja, Szwajcaria, Tajlandia, Tunezja, Turcja, Ukraina^[a], Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Wenezuela, Wietnam
• 1958 – Belgia, Ekwador, Finlandia, Iran, Luksemburg, Meksyk, Filipiny, Sudan
• 1959 – Irak
• 1960 – Chile, Kolumbia, Ghana, Senegal, Mali, Demokratyczna Republika Konga
• 1962 – Liberia, Arabia Saudyjska
• 1963 – Algieria, Boliwia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Liban, Syria, Urugwaj
• 1964 – Kamerun, Gabon, Kuwejt, Nigeria

• Kambodża, dołączyła do MAEA w 1958, wycofała się z Agencji 26 marca 2003, po czym ponownie przystąpiła do Agencji 23 listopada 2009.

Dyrektorzy generalni w historii MAEA

• Sterling Cole (USA): 1957–1961
• Sigvard Eklund (Szwecja): 1961–1981
• Hans Blix (Szwecja): 1981–1997
• Muhammad el-Baradei (Egipt): 1997–2009
• Yukiya Amano (Japonia): 2009–2019
• Rafael Mariano Grossi (Argentyna): od 2019^[7]

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

Zobacz hasła MAEA i Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej w Wikisłowniku

• Państwowa Agencja Atomistyki: Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA). [dostęp 2022-03-25]. (pol.)
• Strona oficjalna: International Atomic Energy Agency (IAEA). [dostęp 2022-03-25]. (ang. • arab. • chiń. • fr. • hiszp. • ros.)
• Statut Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej podpisany w Nowym Jorku dnia 26 października 1956 r. (Dz.U. z 1958 r. nr 41, poz. 187) (pol.)
• Poprawka do Statutu przyjęta w Wiedniu 27 września 1984 (Dz.U. z 2003 r. nr 131, poz. 1202) (pol.)