Nartnikowate

Nartnikowate
Gerridae[1]
Leach, 1815
Ilustracja
Nartnik duży (Gerris lacustris).
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Podkrólestwo

Bilateria

(bez rangi) pierwouste
Nadtyp

wylinkowce

Typ

stawonogi

Podtyp

sześcionogi

Gromada

owady

Podgromada

owady uskrzydlone

Infragromada

Neoptera

Nadrząd

Paraneoptera

Rząd

pluskwiaki

Podrząd

pluskwiaki różnoskrzydłe

Infrarząd

pluskwiaki półwodne

Nadrodzina

Gerroidea

Rodzina

nartnikowate

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Nartnikowate (Gerridae) – rodzina pluskwiaków (Hemiptera) z podrzędu różnoskrzydłych (Heteroptera) i infrarzędu pluskwiaków półwodnych (Gerromorpha, syn. Amphibicorisae).

Wygląd

Jej przedstawiciele osiągają 2–35 mm długości ciała, którego kształt jest silnie wydłużony, rzadziej krępy lub wrzecionowaty. Ich głowa jest krótka, o dużych oczach i pozbawiona przyoczek. Czułki i kłujka 4-członowe, długie. Przedplecze długie, z przodu lekko przewężone, z tyłu zakrywające tarczkę trójkątną płytką. Półpokrywy wyposażone w kilka żyłek formujących 3 do 4 komórek. Przednie odnóża znacznie oddalone od środkowych ku przodowi tułowia, służą do chwytania zdobyczy. Odnóża środkowe i tylne położone blisko siebie, silnie wydłużone, służą do poruszania po powierzchni wody, przy czym środkowe są źródłem napędu, a tylne pełnią rolę steru. Stopy dwuczłonowe. Gruczoł zapachowy zapiersia zazwyczaj bez kanałów bocznych. Boczna i spodnia strona ciała srebrzyście omszona[2] gęstymi, srebrzystymi włoskami[3], natłuszczanymi przez specjalną wydzielinę. Między tym owłosieniem gromadzą się pęcherzyki powietrza, wykorzystywane przez nartniki do oddychania w zanurzeniu. Wszystkie nartnikowate są wtórnie przystosowane do życia na powierzchni wody[4].

W obrębie rodziny występuje wewnątrzgatunkowy pterygopolimorfizm, spowodowany czynnikami genetycznymi i środowiskowymi, w którym wyróżnia się cztery morfotypy: makropteryczny (skrzydła w pełni rozwinięte), brachypteryczny (o skrzydłach skróconych, ale maksymalnie do połowy normalnej długości), mikropteryczny (skrzydła skrócone o więcej, niż połowa normalnej długości) oraz bezskrzydły – apteryczny[5].

Rozprzestrzenienie i ekologia

Pluskwiaki te występują na wszystkich kontynentach, a przedstawiciele Halobatinae także z dala od lądów, na otwartych oceanach. W Polsce odnotowano 12 gatunków[2]. Nartnikowate żyją na powierzchni wody, wchodząc w skład pleustonu. Są drapieżnikami, odżywiającymi się owadami spadłymi na powierzchnię wody[2]. Zwykle poruszają się z prędkością 1 m/s lub szybciej[6]. Zamieszkują wody stojące i wolno płynące[4]. Wykorzystują napięcie powierzchniowe wody do utrzymania się na jej powierzchni.

Systematyka

Opisano dotąd około 1 700 gatunków nartnikowatych[7], zgrupowanych w 9 podrodzinach[8]:

  • Charmatometrinae Andersen, 1975
  • Cylindrostethinae
  • Eotrechinae
  • Gerrinae
  • Halobatinae Bianchi, 1896
  • Ptilomerinae
  • Rhadadotarsinae Lundblad, 1933
  • Trepobatinae Matsuda, 1960

Przypisy

  1. Gerridae, [w:] Integrated Taxonomic Information System  (ang.).
  2. a b c Tadeusz Jaczewski, Aleksander Wróblewski: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XVIII Pluskwiaki różnioskrzydłe – Heteroptera z. 4. Hebridae, Mesoveliidae, Hydrometridae, Veliidae i nartniki – Gerridae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
  3. Leksykon zwierząt – Owady. Henryk Garbarczyk (red. nauk.). Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 146. ISBN 83-7311-855-1.
  4. a b Henryk Sandner: Owady. Warszawa: PWN, 1990, s. 353-354. ISBN 83-01-08369-7.
  5. Michał Grabowski, Radomir Jaskuła, Krzysztof Pabis: Ilustrowana encyklopedia owadów i pajęczaków Polski. Warszawa: Carta Blanca, 2012, s. 107. ISBN 978-83-7705-163-4.
  6. Andersen, Nils Moller. The marine insect Halobates (Heteroptera: Gerridae): Biology, Adaptations, Distribution and Phylogeny. „Oceanography and Marine Biology: An Annual Review”. 42, s. 119–180, 2004. DOI: 10.1201/9780203507810.ch5. (ang.). 
  7. J. B. Lancaster, R. Briers: Aquatic insects: challenges to populations. CABI, 2008, s. 23, 270, 284.
  8. Gerridae. BioLib.cz. [dostęp 2014-03-16]. (ang. • cz.).
  • p
  • d
  • e
Rodziny pluskwiaków
Fulgorokształtne
Coleoscytoidea
  • †Coleoscytidae
Fulgoroidea
  • Acanaloniidae
  • Achilidae
  • Achilixiidae
  • cybelowate
  • Derbidae
  • Eurybrachidae
  • Flatidae
  • Fulgoridae
  • †Fulgoridiidae
  • Gengidae
  • Hypochthonellidae
  • Kinnaridae
  • †Lalacidae
  • Lophopidae
  • Meenoplidae
  • †Neazoniidae
  • Nogodinidae
  • ocikowate
  • owoszczowate
  • †Perforissidae
  • †Qiyangiricaniidae
  • Ricaniidae
  • sietnicowate
  • szrońcowate
  • szydlakowate
  • Tropiduchidae
  • †Weiwoboidae
Surijokocixioidea
  • †Surijokocixiidae
Cykadokształtne
Cercopoidea
Cicadoidea
Dysmorphoptiloidea
  • †Dysmorphoptilidae
  • †Eoscarterellidae
  • †Magnacicadiidae
Hylicelloidea
  • †Chiliocyclidae
  • †Hylicellidae
  • †Mesojabloniidae
Membracoidea
  • Aetalionidae
  • †Archijassidae
  • Melizoderidae
  • Myerslopiidae
  • skoczkowate
  • zgarbowate
Palaeontinoidea
  • †Dunstaniidae
  • †Mesogereonidae
  • †Palaeontinidae
Pereborioidea
  • †Curvicubitidae
  • †Ignotalidae
  • †Pereboriidae
Prosboloidea
  • †Prosbolidae
  • †Maguviopseidae
Prosbolopseoidea
  • †Prosbolopseidae
Dipsocoromorpha
Dipsocoroidea
Stemmocryptoidea
Enicocephalomorpha
Enicocephaloidea
  • Aenictopecheidae
  • Enicocephalidae
Pluskwiaki półwodne
Gerroidea
  • nartnikowate
  • Hermatobatidae
Hebroidea
Hydrometroidea
Mesovelioidea
Leptopodomorpha
Leptopodoidea
  • Leotichiidae
  • †Leptaphelocheiridae
  • Leptopodidae
  • Omaniidae
  • †Palaeoleptidae
Saldoidea
Pluskwiaki wodne właściwe
Corixoidea
Naucoroidea
Nepoidea
Notonectoidea
Pleoidea
Ochteroidea
Cimicomorpha
Cimicoidea
  • Curaliidae
  • dziubałkowate
  • pluskwowate
  • Lasiochilidae
  • Lyctocoridae
  • Plokiophilidae
  • Polyctenidae
  • †Torirostratidae
  • Velocipedidae
  • †Vetanthocoridae
Joppeicoidea
Miroidea
Naboidea
Reduvoidea
Thaumastocoroidea
  • Thaumastocoridae
Tingoidea
Pentatomomorpha
Aradoidea
Coreoidea
Idiostoloidea
Lygaeoidea
Pyrrhocoroidea
Tarczówki
Coelorrhyncha
Peloridiomorpha
  • †Hoploridiidae
  • †Karabasiidae
  • Peloridiidae
  • †Progonocimicidae
Progonocimicomorpha
  • †Progonocimicidae
czerwce
  • Aclerdidae
  • †Albicoccidae
  • †Apticoccidae
  • †Arnoldidae
  • Beesoniidae
  • †Burmacoccidae
  • brzózkowate
  • Conchaspididae
  • Dactylopiidae
  • drewnikowate
  • †Electrococcidae
  • Eriococcidae
  • †Grimaldiellidae
  • †Grohnidae
  • gwiazdoszowate
  • †Hammanococcidae
  • Halimococcidae
  • †Hodgsonicoccidae
  • †Inkaidae
  • †Jersicoccidae
  • †Kozariidae
  • †Kukaspididae
  • kermesowate
  • korowinowcowate
  • †Labiococcidae
  • †Lebanococcidae
  • Lecanodiaspididae
  • †Lithuanicoccidae
  • Margarodidae
  • miłkowate
  • misecznikowate
  • †Pennygullaniidae
  • Phenacoleachiidae
  • Phoenicococcidae
  • †Serafinidae
  • Stictococcidae
  • tarcznikowate
  • †Weitschatidae
  • wełnowcowate
  • zabielicowate
koliszki
  • Aphalaridae
  • Calophyidae
  • Carsidaridae
  • Homotomidae
  • †Liadopsyllidae
  • Liviidae
  • †Malmopsyllidae
  • Phacopteronidae
  • †Protopsyllidiidae
  • Psyllidae
  • Triozidae
mączliki
  • mączlikowate
mszyce
Adelgoidea
Aphidoidea
  • mszycowate
  • Bajsaphididae
  • †Canadaphididae
  • †Cretamyzidae
  • †Drepanochaitophoridae
  • †Oviparosiphidae
  • †Sinaphididae
Genaphidoidea
  • †Genaphididae
Naibioidea
  • †Dracaphididae
  • †Naibiidae
  • †Sinojuraphididae
Palaeoaphidoidea
Phylloxeroidea
  • filokserowate
Tajmyraphidoidea
  • †Burmitaphididae
  • †Grassyaphididae
  • †Khatangaphididae
  • †Lebanaphididae
  • †Retinaphididae
  • †Tajmyraphididae
Triassoaphidoidea
incertae sedis
  • †Archiconiopterygidae
Niesklasyfikowane w podrzędach
  • †Archescytinidae
  • Aviorrhynchidae
  • †Granulidae
  • †Ingruidae
  • †Ipsviciidae
  • †Paraknightiidae
  • †Protoprosbolidae
  • †Saaloscytinidae
  • †Scytinopteridae
  • †Serpentivenidae
  • †Stenoviciidae
Kontrola autorytatywna (takson):
  • LCCN: sh2001000421
  • GND: 4184603-5
  • NDL: 01189289
  • J9U: 987007563696705171
Encyklopedia internetowa:
  • Britannica: animal/water-strider
  • SNL: vannløpere
Identyfikatory zewnętrzne:
  • BioLib: 17079
  • EoL: 588
  • GBIF: 7881
  • identyfikator iNaturalist: 59653
  • ITIS: 103801
  • NCBI: 36161
  • identyfikator taksonu Fossilworks: 176540