Order Świętego Olafa

Order Świętego Olafa
Sanct Olafs Orden

Awers orderu (wzór po 1906)
Awers gwiazdy (wzór przed 1906)
Baretka
Ustanowiono	21 sierpnia 1847
Multimedia w Wikimedia Commons

Królewski Norweski Order Świętego Olafa (norw. Den Kongelige Norske Sankt Olavs Orden archaicznie Sanct Olafs Orden) – najstarszy order i najwyższe odznaczenie Królestwa Norwegii, nadawane za zasługi cywilne i wojskowe.

Historia

Order został ustanowiony 21 sierpnia 1847 przez króla Szwecji i Norwegii Oskara I z dynastii Bernadotte, trzeciego z kolei władcy unii szwedzko-norweskiej, na cześć patrona Norwegii, św. Olafa Króla. Do tego czasu Norwegia, związana do 1814 roku unią personalną z Danią, potem ze Szwecją, nie posiadała własnych odznaczeń. Statuty Oskara I ustalały, że król Szwecji i Norwegii jest Wielkim Mistrzem orderu, a książęta krwi od urodzenia posiadaczami Wielkiego Krzyża.

Order posiadał kapitułę oraz urzędników: kanclerza, skarbnika, herolda i trzech sekretarzy, a więc organizacja jego nawiązywała formalnie do dawnych tradycji zakonów rycerskich.

Pierwotnie order był podzielony na trzy klasy, kawalerów Wielkiego Krzyża, komandorów i kawalerów. Po rozwiązaniu unii ze Szwecją order został ponownie zatwierdzony 9 czerwca 1906 roku przez nowego króla Haakona VII z prusko-duńskiej dynastii Lykkeborg (von Glücksburg). W 1928 roku nadano mu nowe statuty i wprowadzono podział II klasy na komandorów z gwiazdą i komandorów oraz III klasy na kawalerów I i II stopnia, czyli przystosowano go do znanego schematu Legii Honorowej.

Insygnia

Insygnia orderu to krzyż, gwiazdy komandorów I i II stopnia oraz wielki łańcuch. Krzyż to emaliowany biały krzyż maltański, z koroną królewską jako zawieszką, na medalionie awersu z herbem Norwegii – złotym lwem norweskim w czerwonym polu, na medalionie rewersu z dewizą Oskara I „Ret og Sandhed” (Prawo i prawda). Między ramionami krzyża umieszczone są ukoronowane złote gotyckie litery „O” (do 1906 roku monogram założyciela: „O I”). Wszystkie krzyże orderowe oprócz srebrnej oznaki kawalerów II stopnia są złote.

Gwiazda I klasy jest srebrna, ośmiopromienna, z nałożoną na nią oznaką orderową, gwiazda II klasy to duży krzyż maltański z medalionem awersu oznaki orderowej w środku. Przy nadaniach za zasługi wojskowe dodaje się na górnym ramieniu krzyża orderowego dwa emaliowane na niebiesko skrzyżowane miecze.

Wstęga orderowa jest czerwona z biało-granatowo-białymi obustronnymi bordiurami. Przysługująca jedynie królowi, następcy tronu oraz cudzoziemskim głowom państwa łańcuch składa się z 12 członów, 6 ukoronowanych liter „O” i 6 plakietek z herbem diecezja Trondheim, tzw. Krzyżem św. króla Olafa II. W drodze wyróżnienia order może być nadany z brylantami. Po śmierci odznaczonego trzeba oznakę zwrócić do kapituły, w związku z czym obecny model bardzo rzadko pojawia się na rynku numizmatycznym; czasami pojawia się model sprzed 1906 roku z monogramem „O I”.

Baretki Orderu św. Olafa
Krzyż Wielki	Komandor z Gwiazdą	Komandor	Kawaler I Klasy	Kawaler

Z racji pełnienia urzędu Prezydenta RP order (Wielki Krzyż, lecz nie łańcuch) otrzymali z okazji wizyt państwowych Lech Wałęsa (1995), Aleksander Kwaśniewski (1996) i Andrzej Duda (2016). Z wyjątkiem cudzoziemskich głów państwa order nadaje się od 1985 roku tylko obywatelom norweskim. Cudzoziemcy otrzymują obecnie ustanowiony w tym roku Norweski Order Zasługi.

Orderu św. Olafa nie należy mylić z Medalem św. Olafa.

Odznaczeni

 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Świętego Olafa.

Bibliografia

• Gustav Adolph Ackermann, Ordensbuch sämmtlicher in Europa blühender und erloschener Orden und Ehrenzeichen, Annaberg 1855
• Paul Hieronymussen, Orders, Medals and Decorations of Britain and Europe in Colour, London 1978
• Arnhard Graf Klenau, Europäische Orden ab 1700, München 1978

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona (norw.)