Skrytoszczękie
| Entognatha[1] | |||
| Hirst & Maulik, 1926 | |||
 Przedstawiciele skrytoszczękich, od lewego górnego rogu zgodnie z ruchem wskazówek zegara: Acerentomon (pierwogonek), Campodea staphylinus (widłogonka), Orchesella flavescens (skoczogonek wolnopierścieniowy), Dicyrtomina minuta (skoczogonek zrosłopierścieniowy) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | stawonogi | ||
| Podtyp | sześcionogi | ||
| Gromada | skrytoszczękie | ||
| Rzędy | |||
| |||
| |||
| |||
Skrytoszczękie (Entognatha) – gromada stawonogów z grupy sześcionogów (Hexapoda), będąca taksonem siostrzanym owadów[2]. Skrytoszczękie najczęściej żyją w glebie, ściółce, a rzadziej na powierzchniach porośniętych trawą. Narządy gębowe mają typu gryzącego lub ssącego i są one umieszczone w głębi głowy, a na zewnątrz występują jedynie ich zakończenia. W skład odwłoka wchodzi prawie pełny zestaw segmentów (10-11) i tylko u skoczogonków liczba ich zmniejsza się do sześciu. Zachowały się jako przekształcone widełki skoczne u skoczogonków lub rudymentarne odnóża odwłokowe. Nie posiadają one oczu złożonych. Natomiast układ oddechowy rozwinięty jest bardzo słabo lub w ogóle nie występuje, wówczas oddychają całą powierzchnią ciała. Nie mają skrzydeł. Ich rozwój zachodzi bez przeobrażenia. U pierwogonków obserwuje się obecność anamorfozy. Wśród skrytoszczękich żyjących w glebie i ściółce znajdują się liczne gatunki aktywnie uczestniczące w procesach glebotwórczych. Niektóre skoczogonki są szkodnikami traw i upraw warzywnych.
Przypisy
- ↑ Entognatha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Jerome C. Regier, Jeffrey W. Shultz, Andreas Zwick, April Hussey, Bernard Ball, Regina Wetzer, Joel W. Martin, Clifford W. Cunningham. Arthropod relationships revealed by phylogenomic analysis of nuclear protein-coding sequences. „Nature”. 463, s. 1079–1083, 2010. DOI: 10.1038/nature08742. (ang.).
- p
- d
- e
Współczesne gromady stawonogów
- królestwo: zwierzęta
- podkrólestwo: tkankowce właściwe
- infrakrólestwo: dwubocznie symetryczne
- klad: pierwouste
- nadtyp: wylinkowce
- klad: Panarthropoda
| szczękoczułkopodobne |
| ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| wije |
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Pancrustacea |
| ||||||||||||||||||||||||||||
Hipotezy na temat pokrewieństwa między podtypami: żuwaczkowce, Myriochelata, pajęczakokształtne, Cormogonida
Taksony niemonofiletyczne: skorupiaki, Maxillopoda, skrytoszczękie, staroraki, tchawkowce, jednogałęziowce, skrzelodyszne, bezżuwaczkowce
Źródło: Gonzalo Giribet, Gregory Edgecombe: The Invertebrate Tree of Life. Princeton University Press, 2020. ISBN 978-0-691-17025-1.
