Tarczówkowate

Tarczówkowate

Pentatomidae
Leach, 1815
Tarczówka rudonoga
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	uskrzydlone
Rząd	pluskwiaki
Podrząd	pluskwiaki różnoskrzydłe
Infrarząd	Pentatomomorpha
Nadrodzina	tarczówki
Rodzina	tarczówkowate
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Tarczówkowate (Pentatomidae) – rodzina owadów z podrzędu pluskwiaków różnoskrzydłych.

Opis

Pluskwiaki te osiągają od 4 do 20 mm długości ciała, którego kształt jest zwykle jajowaty lub szeroko-owalny, aczkolwiek może być on też silnie wydłużony, głównie u form żyjących na trawach^[1]. Czułki są u nich pięcioczłonowe^[2][3][1], wyjątkowo czteroczłonowe^[1]. Tułów cechuje tarczka sięgająca nieco za połowę odwłoka, a jeśli sięga ona do końca odwłoka to jej szerokość u nasady nie przekracza szerokości podstawy przedplecza^[2][3]. Kształt tarczki zwykle jest mniej lub bardziej zbliżony do trójkątnego^[1]. Odnóża mają zwykle trójczłonowe stopy^[2][3][1]; dwuczłonowe są one tylko u Cyrtocorinae^[1][4]. Nogi charakteryzuje również brak dużych i mocnych kolców na goleniach^[2][3]. Trichobotria odwłokowe rozmieszczone są poprzecznie, za przetchlinkami. U larw grzbietowe gruczoły zapachowe odwłoka są parzyste i uchodzą między tergitami trzecim i czwartym, czwartym i piątym oraz piątym i szóstym. Z nielicznymi wyjątkami drugi segment odwłoka ma swe przetchlinki przysłonięte pleurytami zatułowia^[1]. Za cechy apomorficzne uważa się sztywną fallotekę ze zbiorniczkiem ejakulacyjnym o stałej pozycji, błoniastą część grzbietową ósmego segmentu odwłoka samców, wezykę bez błony łączącej, obecność triangulinu oraz całkowite zlanie się drugiej pary walwiferów. Samice, z wyjątkiem plemienia Ochlerini mają laterotergity dziewiątego segmentu odwłoka oddzielone. Wszystkie samice mają gonapofizy dziewiątego segmentu zredukowane i zlane z gonokoksytami, dwa skleryty w okolicy wejścia do zbiorniczka nasiennego i pozbawione są gonangulum^[4].

Jaja mają formę baryłkowatą z odczepialnym wieczkiem, określanym jako pseudooperkulum^[1].

Biologia i ekologia

Tarczówkowate są najczęściej roślinożercami, odżywiającymi się owocami, niedojrzałymi nasionami lub sokami wysysanymi z liści bądź łodyg. Niektóre gatunki mogą fakultatywnie przechodzić na drapieżny tryb, atakując jaja i larwy owadów. Przedstawiciele Asopinae są zaś wyłącznie drapieżne^[3].

Niektóre gatunki wykazują opiekę rodzicielską^[3].

Rozprzestrzenienie

Rodzina kosmopolityczna, najliczniej reprezentowana w strefie tropikalnej i subtropikalnej^[1]. W Polsce występuje 46 gatunków z 27 rodzajów^[3] (zobacz tarczówkowate Polski).

Systematyka

Rodzina ta jest czwartą najliczniejszą w gatunki z podrzędu Heteroptera i najliczniejszą w nadrodzinie tarczówek^[3]. W 2011 roku znanych było 4722 gatunków z 896 rodzajów^[5]. Dzieli się je na 10 podrodzin^[6][5]:

• Aphylinae Bergroth, 1906
• Asopinae Spinola, 1850
• Cyrtocorinae Distant, 1880
• Discocephalinae Fieber, 1860
• Edessinae Amyot & Serville, 1843
• Pentatominae Leach, 1815
• Phyllocephalinae Amyot & Serville, 1843
• Podopinae Amyot & Serville, 1843
• Serbaninae Leston, 1953
• Stirotarsinae Rider, 2000

Ponadto następujących rodzajów wymarłych nie zaliczono do żadnej z nich^[6]:

• Antillosciocoris Thomas, 2005
• Mesohalys Beier, 1952
• Pentatomites Scudder, 1890
• Poliocoris Kirkaldy, 1910
• Polioschistus Scudder, 1890
• Poteschistus Scudder, 1890
• Taubatecoris Martins, 1997
• Teleocoris Kirkaldy, 1910
• Teleoschistus Scudder, 1890
• Thlimmoschistus Scudder, 1890
• Thnetoschistus Scudder, 1890
• Tiroschistus Scudder, 1890

Przypisy