Traganek

Traganek
Ilustracja
Traganek szerokolistny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

traganek

Nazwa systematyczna
Astragalus L.
Sp. Pl. 755. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Astragalus christianus L.[3]

Synonimy
  • Aragallus Necker ex E. L. Greene[3]
Multimedia w Wikimedia Commons
Traganek pęcherzykowaty

Traganek (Astragalus L.) – rodzaj roślin należący do rodziny bobowatych (motylkowatych). Obejmuje ok. 2500 gatunków[4] głównie bylin i krzewów, występujących w Europie, Azji, Afryce i Ameryce. Rośliny z tego rodzaju cechują się pierzastymi liśćmi i barwnymi kwiatami. Na terenie Polski występuje ok. 10 gatunków, z których najczęściej spotykany jest traganek szerokolistny[5], wykorzystywany do parzenia herbat ziołowych. Niektóre gatunki z Azji zachodniej (sekcja Tragantha) dostarczają tragakantyżywicy stosowanej w kosmetyce i przemyśle spożywczym. Część gatunków jest trująca ze względu na akumulowanie selenu[6]. Gatunki z tego rodzaju występują na terenach trawiastych, na stepach i preriach, w zaroślach, w suchych i widnych lasach, na terenach skalistych w górach[6].

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj bardzo zróżnicowany i odgrywający istotną rolę w składzie flor wielu obszarów na półkuli północnej. Występuje na wszystkich kontynentach tej półkuli, poza tym także w Ameryce Południowej. Największe zróżnicowanie osiąga w centralnej i zachodniej Azji. W Turcji rośnie 370 gatunków, w całej Europie – 133[6] (w tym w Polsce 10 gatunków[5]), w Chinach jest ich ponad 400[7], w Kazachstanie – ponad 300[8]. Na obu kontynentach amerykańskich występuje w sumie około 500 gatunków[7], z czego np. w Arizonie – 72 (najbardziej zróżnicowany rodzaj w tym stanie)[6], a w Chile także ok. 70[9].

Gatunki flory Polski[5]

Morfologia

Pokrój
Krzewy i byliny (także rozetowe), rzadziej rośliny jednoroczne i półkrzewy[7], zwykle o wysokości nieprzekraczającej 1 m[6]. U wielu gatunków cierniste, nagie lub owłosione. Włoski pojedyncze, rozwidlone symetrycznie lub asymetrycznie[7].
Liście
Nieparzysto lub parzysto pierzaste, z parami listków naprzeciwległych, czasem zakończone cierniem. Liście osadzone skrętolegle lub rzadko w okółkach. Przylistki są zielone lub błoniaste, wolne lub zrośnięte z ogonkiem, nierzadko pochwiasto obrastające łodygę[7].
Kwiaty
Motylkowe, zebrane w ciasne lub luźne grona siedzące lub osadzone na długich szypułach. Kielich zrosłodziałkowy, krótko lub długo cylindryczny, powstający z 5 działek równych lub różnych długością. Płatki korony nierówne i zróżnicowane. Górny płatek tworzy żagielek, ma brzegi odgięte do tyłu. Dwa boczne płatki tworzą zaokrąglone skrzydełka otulające dolny płatek tworzący łódeczkę skrywającą pręciki i słupek. Dziewięć pręcików jest zrośniętych w rurkę, pojedynczy, najwyższy jest wolny. Słupek pojedynczy z zalążnią górną[6].
Owoce
Strąki o bardzo zmiennym kształcie. Ściany błoniaste, skórzaste lub twarde i wówczas owoc przypomina orzech. Nasiona nerkowate[7].

Systematyka

Pozycja według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l.[2] W obrębie podrodziny należy do plemienia Galegeae, podplemienia Astragalinae[10].

Wykaz gatunków

Według The Plant List w obrębie tego rodzaju rozróżniono 2455 gatunków, natomiast kolejnych 1549 taksonów ma status gatunków niepewnych[4].

Przypisy

  1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20]  (ang.).
  2. a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26]  (ang.).
  3. a b Astragalus. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-01-21].
  4. a b Astragalus. The Plant List. [dostęp 2014-02-11]. (ang.).
  5. a b c ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 38, ISBN 978-83-62975-45-7 .
  6. a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 128. ISBN 0-333-74890-5.
  7. a b c d e f Langran Xu & Dietrich Podlech: Astragalus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-04-10].
  8. Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 232-234. ISBN 83-7079-778-4.
  9. Karl Reiche: La flore de Chile. eFloras.org. s. 78-79. [dostęp 2014-04-10]. (hiszp.).
  10. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
Encyklopedia internetowa:
  • БРЭ: 1835691
  • SNL: mjeltslekta
  • DSDE: astragel
Identyfikatory zewnętrzne:
  • BioLib: 39914
  • EoL: 13451
  • Flora of China: 102978
  • GBIF: 2933951
  • identyfikator iNaturalist: 49370
  • IPNI: 21741-1
  • ITIS: 25392
  • NCBI: 20400
  • Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:330028-2
  • Tela Botanica: 85950
  • identyfikator Tropicos: 40021672
  • USDA PLANTS: ASTRA