Uniwersytet Oksfordzki

Uniwersytet Oksfordzki
University of Oxford
Universitas Oxoniensis
Godło
Ilustracja
Dewiza

Dominus Illuminatio Mea
(Pan jest moim światłem)

Data założenia

nieznana, dowody nauczania od 1096

Typ

uczelnia publiczna

Państwo

 Wielka Brytania

Adres

University Offices, Wellington Square, Oxford, OX1 2JD,

Liczba pracowników

14 478[1]

Liczba studentów

24 515[2]

Kanclerz

Chris Patten

Członkostwo

Russell Group
Golden Triangle
Europejskie Stowarzyszenie Uniwersytetów
Socrates-Erasmus

Położenie na mapie Oxfordshire
Mapa konturowa Oxfordshire, w centrum znajduje się punkt z opisem „Uniwersytet Oksfordzki”
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii
Mapa konturowa Wielkiej Brytanii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Uniwersytet Oksfordzki”
Położenie na mapie Anglii
Mapa konturowa Anglii, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Uniwersytet Oksfordzki”
Ziemia51°45′39,96″N 1°15′12,24″W/51,761100 -1,253400
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Odcinek podkastu Nauka XXI wieku na temat historii Oksfordu
Stół profesorski (ang. High Table) w Trinity College

Uniwersytet Oksfordzki[3][4][5] (ang. University of Oxford, łac. Universitas Oxoniensis), oficjalnie The Chancellor, Masters and Scholars of the University of Oxford[6] – brytyjska uczelnia publiczna w Oksfordzie, założona przed 1167 rokiem[7], najstarszy uniwersytet w Wielkiej Brytanii i krajach anglosaskich.

Obok Uniwersytetu w Cambridge, jest to najbardziej renomowana uczelnia w Wielkiej Brytanii, wysoko ceniona w Europie i na świecie. Stale zajmuje miejsce w pierwszej dziesiątce wszelkich światowych rankingów uczelni, tak w klasyfikacji ogólnej, jak i w poszczególnych dziedzinach nauki. Według rankingu sporządzonego w 2023 przez czasopismo Times Higher Education Uniwersytet Oksfordzki zajmuje pierwszą pozycję na świecie[8]. W Akademickim Rankingu Uniwersytetów Świata (opracowanym w tym samym roku przez Instytut Szkolnictwa Wyższego Uniwersytetu Jiao Tong w Szanghaju) Oksford zajmuje 7. miejsce na świecie[9], a w QS World University Rankings pozycję 3[10].

W angielskiej tradycji University of Oxford i University of Cambridge nazywane są łącznie Oxbridge. Obie te uczelnie rywalizują z sobą w corocznych zawodach wioślarskich The Boat Race.

Struktura

Uniwersytet Oksfordzki składa się z wydziałów, które prowadzą wykłady, ćwiczenia i przeprowadzają egzaminy, oraz z 39 niezależnych od siebie kolegiów (ang. college) i 4 Permanent Private Halls (czyli jednostek na niepełnych prawach kolegium nadzorowanych przez związki wyznaniowe), które skupiają studentów i profesorów, spełniają rolę akademików i zajmują się kształceniem studentów w systemie tutorialnym[11].

System kolegialny uniwersytetu został przejęty od średniowiecznego Uniwersytetu Paryskiego. Najstarsze kolegium w Oksfordzie to University College, założony w 1247. Kolegia dzielą się na undergraduate colleges (większość kolegiów), w których odbywa się kształcenie na poziomie licencjatu i magisterium oraz przeprowadza przewody doktorskie, oraz postgraduate colleges (niektóre kolegia, np. Nuffield), w których odbywa się kształcenie tylko na poziomie magisterium i doktoratu. Wyjątkiem jest All Souls College, który jest przeznaczony tylko dla fellows, czyli profesorów uniwersytetu. Przynależność do tego kolegium jest uznawana za najbardziej prestiżowe wyróżnienie w brytyjskim świecie akademickim. Do All Souls College należał Polak, profesor Leszek Kołakowski.

Rok szkolny w Oksfordzie podzielony jest na trymestry:

  • Michaelmas – październik-grudzień
  • Hilary – styczeń-marzec
  • Trinity – kwiecień-czerwiec

Tradycyjnie kolegia rywalizują ze sobą. Co roku publikowany jest ranking kolegiów na podstawie wyników akademickich studentów, nazywany tabelą Norringtona.

Kolegia Uniwersytetu Oksfordzkiego

Nazwa Rok założenia Adres strony internetowej Partnerskie kolegium w Cambridge
All Souls College 1438 w intencji zbawienia dusz Anglików poległych w wojnie stuletniej strona internetowa Trinity Hall
Balliol College 1263 strona internetowa St John’s College
Brasenose College 1509 strona internetowa Gonville and Caius College
Christ Church 1546 strona internetowa Trinity College
Corpus Christi College 1517 strona internetowa Corpus Christi College
Exeter College 1314 strona internetowa Emmanuel College
Green Templeton College 2008 strona internetowa St Edmund’s College
Harris Manchester College 1786, Status kolegium w 1996, wcześniej Permanent Private Hall strona internetowa
Hertford College 1282 strona internetowa
Jesus College 1571 strona internetowa Jesus College
Keble College 1870 strona internetowa Selwyn College
Kellogg College 1990, Status kolegium w 1994, wcześniej Permanent Private Hall strona internetowa
Lady Margaret Hall 1878 strona internetowa Newnham College
Linacre College 1962 strona internetowa Wolfson College
Lincoln College 1427 strona internetowa Downing College
Magdalen College 1458 strona internetowa Magdalene College
Mansfield College 1886, Status kolegium w 1995, wcześniej Permanent Private Hall strona internetowa
Merton College 1264 strona internetowa Peterhouse
New College 1379 strona internetowa King’s College
Nuffield College 1937 strona internetowa
Oriel College 1326 strona internetowa Clare College
Pembroke College 1624 strona internetowa Queens’ College
The Queen’s College 1341 strona internetowa Pembroke College
Reuben College 2019 strona internetowa
St Anne’s College 1878 strona internetowa Murray Edwards College
St Antony’s College 1950, Status kolegium w 1963, wcześniej Permanent Private Hall strona internetowa
St Catherine’s College 1963 strona internetowa Robinson College
St Cross College 1965 strona internetowa Clare Hall
St Edmund Hall 1226, Status kolegium w 1957, wcześniej Permanent Private Hall strona internetowa Fitzwilliam College
St Hilda’s College 1893 strona internetowa
St Hugh’s College 1886 strona internetowa Clare College
St John’s College 1555 strona internetowa Sidney Sussex College
St Peter’s College 1929 strona internetowa
Somerville College 1879 strona internetowa Girton College
Trinity College 1554 strona internetowa Churchill College
University College 1249 strona internetowa Trinity Hall
Wadham College 1610 strona internetowa Christ’s College
Wolfson College 1966, Status kolegium w 1981, wcześniej Permanent Private Hall strona internetowa Darwin College
Worcester College 1714 strona internetowa St Catharine’s College

Permanent Private Halls

Nazwa Rok założenia Adres strony internetowej
Private Hall Zakonu Dominikanów 1221, reaktywowany w 1921 strona internetowa
Campion Hall 1896 strona internetowa
Regent’s Park College 1752, przeniesiony do Oksfordu w 1927 strona internetowa
Wycliffe Hall 1877 strona internetowa

Biblioteki

Uniwersytet Oksfordzki zarządza siecią ponad 100 bibliotek, przechowujących dziesiątki milionów woluminów, co wraz z katalogami elektronicznymi czyni ją największą siecią bibliotek w Wielkiej Brytanii i jedną z największych na świecie[12]. W jej skład wchodzi 31 bibliotek zrzeszonych w sieci Bibliotek Bodlejańskich, na czele której stoi najstarsza z nich Bodleian Library, zaś pozostałe działają przy kolegiach, permanent private halls oraz wydziałach[12].

Historia

Oprawy starych ksiąg w bibliotece Merton College

Dokładna data założenia uniwersytetu nie jest znana, ale wiadomo, że należy on do najstarszych średniowiecznych uniwersytetów. Istnieją dane wskazujące na to, że wykładano tu już w roku 1096. Od 1167, w którym król Henryk II zakazał Anglikom studiować na Uniwersytecie Paryskim, Uniwersytet Oksfordzki zaczął gwałtownie się rozwijać i zyskiwać na znaczeniu. W tym czasie założono pierwsze Halls of Residence (w pewnym stopniu odpowiadające konwiktom), które później stały się kolegiami (ang.: colleges).

 Osobny artykuł: Egzekucja studentów w Oksfordzie (1209).

Akademicy nie żyli w przyjaźni z mieszkańcami Oksfordu, co w czasach średniowiecznych było ogólnym standardem w stosunkach uniwersytet–miasto. W 1209 jeden ze studentów został oskarżony o gwałt na mieszczance. Mieszczanie aresztowali trzech przyjaciół domniemanego gwałciciela (on sam się ukrywał), którzy zostali następnie powieszeni na rozkaz króla Jana. Na skutek tego zajścia, wielu uczonych rozpierzchło się po kraju, a część z nich najprawdopodobniej założyła University of Cambridge.

Mieszkańcy miasta szukali pomocy w zażegnaniu konfliktu z akademikami u legata papieskiego, Nicholasa de Romanis, który w roku 1214 usiłował rozwiązać problem, nadając uniwersytetowi kartę praw i ustanawiając urząd kanclerza (ang. Chancellor). Choć poprawiło to sytuację uniwersytetu, niesnaski bynajmniej się nie zakończyły.

W XIII-XIV wieku środowisko naukowe Oksfordu odegrało ważną rolę w rozwoju nauk matematyczno-przyrodniczych. Działali tu m.in. Robert Grosseteste, Roger Bacon i inni przedstawiciele tzw. szkoły oksfordzkiej.

W roku 1355, w dniu św. Scholastyki, czyli 10 lutego, w lokalnej tawernie kłótnia pomiędzy miejscowymi a dwoma studentami przerodziła się w bijatykę, a potem dwudniowe zamieszki, w wyniku których zabitych zostało 63 akademików i około 30 miejscowych. Po tym wydarzeniu, król Edward III potwierdził prymat Uniwersytetu nad miastem, nadając mu dodatkowe przywileje i nakazując burmistrzowi oraz radzie miejskiej co roku w dniu św. Scholastyki przechodzić ulicami miasta z odkrytymi głowami i płacić Uniwersytetowi grzywnę: jednego pensa za każdego zabitego akademika. Trwało to aż do roku 1825. Również od XIV wieku dwóch posłów reprezentuje Uniwersytet w Izbie Gmin.

W czasie reformacji na Oksfordzie działali Jan Hus i John Wyclif (Jan Wiklef). Mimo to tymczasowo zawieszono działalność uniwersytetu. W 1571 został on reaktywowany przez parlament za zgodą Elżbiety I. Po rewolucji angielskiej i wojnie domowej, wraz z powstaniem Royal Society uniwersytet w Oksfordzie zyskał dobre warunki rozwoju. Działali tu m.in. Edmond Halley, Robert Hooke i Robert Boyle. W tym czasie uczelnia szkoliła elitę państwową i kościelną.

W XIX wieku w teologii anglikańskiej dużą rolę odegrał tzw. ruch oksfordzki (reprezentowany m.in. przez Johna Henry’ego Newmana), dążący do odnowienia Kościoła anglikańskiego na zasadach wczesnochrześcijańskich i dający początek katolicyzującemu anglikanizmowi (reprezentowanemu m.in. przez oksfordczyka, C.S. Lewisa). W filozofii na Uniwersytecie rozwinął się tzw. idealizm brytyjski (odłam heglizmu, reprezentowany m.in. przez F.H. Bradleya), a później w opozycji do niego tzw. oksfordzka szkoła realistów. Pod względem strukturalnym Oksford pozostał uniwersytetem kolegialnym, jakkolwiek w XIX w. przeszedł reorganizację na wzór uniwersytetów niemieckich (łączenie funkcji dydaktycznej z prowadzeniem badań naukowych), rozbudowano podział na wydziały, wprowadzono laboratoria, pracownie, instytuty uniwersyteckie. Położono większy nacisk na rozwój nowoczesnych nauk ścisłych i przyrodniczych. Pod koniec XIX w. dopuszczono do studiów kobiety. Powstały wówczas kolegia żeńskie, które jednak z biegiem czasu zaczęły przyjmować również mężczyzn (ostatni z tej grupy, St Hilda’s College, uczynił to w 2008 roku). W drugiej połowie XX w. nastąpiła zmiana programu studiów, wprowadzono system wielostopniowy, studia podyplomowe, oraz przyłączono do uniwersytetu wiele centrów i instytutów.

Absolwenci

 Z tym tematem związana jest kategoria: Absolwenci Uniwersytetu Oksfordzkiego.

Uniwersytet słynie z długiej tradycji i wysokiego poziomu nauczania. Wśród absolwentów uczelni jest:

Wykładowcy

 Z tym tematem związana jest kategoria: Wykładowcy Uniwersytetu Oksfordzkiego.

Wśród obecnych i przeszłych wykładowców uczelni wymienić można wielu Polaków, między innymi profesora nauk politycznych Zbigniewa Pełczyńskiego, ekonomistę profesora Włodzimierza Brusa, filozofa Leszka Kołakowskiego, profesora europeistyki Jana Zielonkę czy pierwszą kobietę-profesora oksfordzkiego wydziału nauk komputerowych Martę Kwiatkowską.

Dyplom Master of Arts

Master of Arts, który na zachodzie Europy oznacza zazwyczaj to samo co tytuł magistra w Polsce, jest związany z dziedzictwem uczelni. Zakłada się, że nawet formalnie nie uzyskując dyplomu magistra, dana osoba przyswaja wiedzę i reprezentuje pewien poziom naukowy, zgodnie z ideą nauczania na uczelniach, a nie tylko uczeniu celem uzyskania/wydawania dyplomu. Dlatego zgodnie z tradycją dyplom jest wydawany studentowi w siedem lat po immatrykulacji. Koszt wydania dyplomu wynosi dziesięć funtów[13][14][15].

Zobacz też

Przypisy

  1. Staff numbers : University of Oxford [online], www.ox.ac.uk [dostęp 2020-07-13] .
  2. University of Oxford – Student Statistics [online], Tableau Software [dostęp 2020-07-13] .
  3. Wielka Brytania. Leksykon. Marcin Kamler (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 222–223. ISBN 83-01-13503-4.
  4. uniwersytet w Oksfordzie, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2019-08-29] .
  5. Uniwersytety świata (2010), [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2019-08-29] .
  6. The University as a charity : University of Oxford [online], www.ox.ac.uk [dostęp 2020-07-13] .
  7. Henryk Zins: Historia Anglii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971, s. 97.
  8. World University Rankings 2024 [online] [dostęp 2023-10-11] .
  9. 2023 Academic Ranking of World Universities [online] [dostęp 2023-10-11] .
  10. QS World University Rankings 2024: Top global universities [online] [dostęp 2023-10-11] .
  11. Conference of Colleges, in the University of Oxford [online], www.confcoll.ox.ac.uk [dostęp 2024-02-03] .
  12. a b Libraries | University of Oxford [online], www.ox.ac.uk [dostęp 2024-02-03]  (ang.).
  13. Dyplom Sikorskiego wart 10 funtów « Wirtualna Polonia [online], wirtualnapolonia.com [dostęp 2019-05-29] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-29]  (pol.).
  14. Am I eligible for the Oxford Master of Arts degree? [online], uni-of-oxford.custhelp.com [dostęp 2019-05-29]  (ang.).
  15. Tradition of Oxbridge ‘free’ Masters degrees under fire – Telegraph [online], www.telegraph.co.uk [dostęp 2019-05-29]  (ang.).

Linki zewnętrzne

  • Oficjalna strona internetowa University of Oxford (ang.)
  • Artykuł w „Wiedzy i Życiu”. archiwum.wiz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
Kontrola autorytatywna (uczelnia publiczna):
  • ISNI: 0000000419368948
  • VIAF: 142129514
  • ULAN: 500309870
  • LCCN: n79095521
  • GND: 36214-1
  • NDL: 00628312
  • LIBRIS: qn25dsl83s5ks34
  • BnF: 11866762v
  • SUDOC: 026416646
  • NLA: 36236538
  • NKC: kn20040209009
  • BNE: XX145660
  • BIBSYS: 90196003
  • CiNii: DA02807437
  • Open Library: OL61430A, OL4629997A
  • PLWABN: 9810617502505606
  • NUKAT: n99050742
  • J9U: 987007269199805171
  • PTBNP: 411619
  • LNB: 000167309
  • NSK: 000049879
  • ΕΒΕ: 93715
  • BLBNB: 000378373
  • LIH: LNB:Q3e;=BP
  • RISM: institutions/1044
  • WorldCat: lccn-n79095521
Encyklopedia internetowa:
  • PWN: 3991460
  • Britannica: topic/University-of-Oxford
  • Treccani: oxford-university
  • Universalis: universite-d-oxford
  • БРЭ: 2687624
  • NE.se: oxford-university
  • SNL: University_of_Oxford
  • DSDE: University_of_Oxford