Wspólnota Narodów

Wspólnota Narodów

The Commonwealth

Członkowie Wspólnoty Narodów:      obecni      brytyjskie terytoria zamorskie i dependencje Korony brytyjskiej      zawieszeni      byli
Język roboczy	angielski
Siedziba	Londyn
Członkowie	56
Głowa Wspólnoty Narodów	Karol III
Sekretarz generalny	Patricia Scotland
Utworzenie	11 grudnia 1931
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Wspólnota Narodów^[1][2] (ang. The Commonwealth lub Commonwealth of Nations^[3][4][5]) – organizacja międzynarodowa zrzeszająca 56 niepodległych państw, której celem jest współpraca na rzecz rozwoju, demokracji i pokoju^[6].

Organizacja została ustanowiona w 1931 roku na mocy Statutu Westminsterskiego jako Brytyjska Wspólnota Narodów (British Commonwealth of Nations), zwana także Wspólnotą Brytyjską (British Commonwealth). Członkami założycielskimi były Wielka Brytania oraz sześć dominiów brytyjskich – Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Południowa Afryka, Nowa Fundlandia oraz Irlandia. Pod obecną nazwą organizacja funkcjonuje od 1949 roku; wówczas to warunkiem członkostwa przestało być uznawanie monarchy brytyjskiego za głowę państwa, a podkreślona została pełna niezależność państw członkowskich od Wielkiej Brytanii. W okresie dekolonizacji dawnego Imperium brytyjskiego do Wspólnoty przystępowały kolejne państwa, znajdujące się wcześniej pod zwierzchnictwem brytyjskim. Proces ten zapoczątkowany został w 1947 roku wraz z przystąpieniem Indii i Pakistanu, a trwał niemal do końca XX wieku^[7][8]. Członkostwo w organizacji jest dobrowolne, niektóre byłe kolonie do niej nie przystąpiły (m.in. Mjanma), a na przestrzeni lat kilka państw ją opuściło (m.in. Irlandia), część w późniejszym czasie powróciła (m.in. Południowa Afryka). Niemal wszystkie państwa członkowskie stanowiły w przeszłości część imperium brytyjskiego, wyjątkiem są jedynie Mozambik, Rwanda, Togo i Gabon^[4].

Część państw członkowskich Wspólnoty Narodów – tak zwane commonwealth realms – uznaje brytyjskiego monarchę za głowę swojego kraju, jednak większość z nich to republiki, w których głową państwa jest prezydent, a niektóre mają własne monarchie. Król Karol III jest wszędzie traktowany jako Głowa Wspólnoty Narodów. Organizacja także posiada swojego sekretarza generalnego, od 2016 roku urząd ten sprawuje Patricia Scotland. Funkcję chair-in-office pełni Paul Kagame (Prezydent Republiki Rwandy).

Terytoria członkowskie nie mają wobec siebie żadnych zobowiązań prawnych. Łączą je język, historia, kultura, a także deklarowane wartości jak: demokracja, prawa człowieka i rządy prawa. Przymioty te zawarte są w Karcie Wspólnoty Narodów i promowane są przez Igrzyska Wspólnoty.

Siedzibą sekretariatu Wspólnoty Narodów (Commonwealth Secretariat) jest Marlborough House, w Londynie^[9].

Państwa członkowskie

W 2022 roku Wspólnota Narodów liczyła 56 państw członkowskich zamieszkanych przez 2,5 mld ludzi (blisko 1/3 populacji świata). 32 spośród nich to „małe państwa”, definiowane przez organizację jako państwa o liczbie mieszkańców nieprzekraczającej 1,5 mln, bądź nieco większe lecz o podobnym uwarunkowaniu geopolitycznym, w tym liczne państwa wyspiarskie^[10][11].

Obecne

W nawiasach podano rok przystąpienia^[10].

Europa

Ameryka Północna

Ameryka Południowa

•  Gujana (1966)

Afryka

Azja

Australia i Oceania

Dawne

•  Irlandia (1931–1949)
•  Zimbabwe (1980–2003, zawieszone od 2002)
•  Tanganika (1961–1964; obecnie stanowi część Tanzanii, będącej państwem członkowskim)
•  Zanzibar (1963–1964; obecnie stanowi część Tanzanii, będącej państwem członkowskim)
•  Nowa Fundlandia (1931–1934; obecnie stanowi część Kanady, będącej państwem członkowskim)
•  Federacja Malajska (1957–1963, obecnie stanowi część Malezji, będącej państwem członkowskim)

Uwagi

Przypisy