Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego

Wydział Biologii i Ochrony Środowiska

Uniwersytet Śląski w Katowicach
Główna siedziba i dziekanat Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego przy ul. Jagiellońskiej 28 (2006)
Data założenia	16 sierpnia 1973 (dziekan od 1 października 1973)
Data likwidacji	30 września 2019
Państwo	Polska
Adres	ul. Jagiellońska 28, 40-032 Katowice
Liczba pracowników • naukowych	205 (2016) 189 (2016)
Liczba studentów	697 (2016)
Ostatnia dziekan	prof. dr hab. Zofia Piotrowska-Seget
Położenie na mapie Katowic Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
Położenie na mapie Polski Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
Położenie na mapie województwa śląskiego Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
50°15′16,0″N 19°01′26,3″E/50,254444 19,023972
Strona internetowa

Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego (WBiOS UŚ) – istniejący w latach 1973–2019 jeden z wydziałów Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach^[1] powstały na bazie ówczesnego Instytutu Biologii^[2]. Od 1 października 2019 funkcjonuje jako Instytut Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska w ramach nowo utworzonego Wydziału Nauk Przyrodniczych UŚ^[3].

Historia

Wydział Biologii i Ochrony Środowiska był jednostką interdyscyplinarną, kształcącą studentów na trzech podstawowych kierunkach zaliczanych do nauk biologicznych, na studiach stacjonarnych^[4], wcześniej również zaocznych. W 2016 w jego strukturze znajdowało się 13 katedr i 3 pracownie naukowe^[5]. W ostatnim okresie istnienia wydział zatrudniał 189 pracowników naukowo-dydaktycznych (z czego 24 z tytułem naukowym profesora, 42 doktora habilitowanego, 75 doktora, 48 magistra) oraz 16 technicznych. Wydział współpracował z emerytowanymi profesorami, których autorytet wspierał zarówno proces dydaktyczny, jak i przede wszystkim wymianę międzynarodową^[6].

W 2016 na wydziale studiowało łącznie 697 studentów oraz kilkudziesięciu doktorantów, odbywających studia doktoranckie w ramach Wydziałowego Studium Doktoranckiego^[7]. Wszystkie kierunki i specjalności oferowane na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska były zgodne z programami nauczania i są realizowane w systemie punktowym ECTS, co umożliwiało studentom uczestnictwo w wymianach międzynarodowych i studiach zagranicznych, a także poszukiwanie pracy za granicą^[8].

Budynki wydziału

Od 1970 Instytut Biologii (od 1973 Wydział Biologii i Ochrony Środowiska) mieścił się tylko w gmachu byłego Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczego (potem Studium Nauczycielskiego) przy ul. Jagiellońskiej 26–28, który w latach 1973–2019 był jego główną siedzibą oraz władz dziekańskich i dziekanatu. W 1974 oddano do użytku nowo wybudowany, drugi gmach dla wydziału w Katowicach przy ul. Bankowej 9, w którym rok później umieszczono Instytut Zoologii. Odtąd w gmachu przy ul. Jagiellońskiej mieściły się pozostałe instytuty wydziału. Od 2002 wydział otrzymał też pomieszczenia w kampusie UŚ w Chorzowie przy ul. 75. Pułku Piechoty 1, gdzie umieszczono Pracownię Dokumentacji Botanicznej z Herbarium oraz bank genów roślin^[8].

Z dniem 1 października 2019 WBiOŚ został połączony z Wydziałem Nauk o Ziemi tworząc Wydział Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego^[9]. Wskutek połączenia jednostki naukowo-dydaktyczne WBiOŚ przekształcono w Instytut Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska^[3].

Kalendarium

1969 – zarządzeniem Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego utworzono instytutową strukturę Uniwersytety Śląskiego. Ustalono, jakie instytuty będą wchodzić w skład Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii, Wydziału Prawa i Administracji, Wydziału Humanistycznego i Wydziału Wychowania Technicznego, Mechaniki i Elektrotechniki. Pozawydziałowymi jednostkami organizacyjnymi były Biblioteka Główna i nowo utworzony Instytut Biologii. Jego organizatorem i pierwszym dyrektorem był doc. dr hab. Przemysław Trojan. Instytut Biologii składał się z trzech Zakładów: Ekologii Ogólnej, Biochemii oraz Mikrobiologii. Mieścił się w kilku pokojach w budynku przy ul. Krasińskiego 2 w Katowicach. Jesienią 1969 przyjęto pierwszych studentów studiów stacjonarnych na kierunku biologia. W tym samym roku powstała Biblioteka Instytutu Biologii.

1970 – Instytut Biologii przeniesiono do budynku przy ul. Jagiellońskiej 26–28 po byłym Studium Nauczycielskim (wcześniej Gimnazjum Matematyczno-Przyrodnicze). W Instytucie utworzono dwa nowe Zakłady: Botaniki oraz Fizjologii Zwierząt.

1972 – dyrektorem samodzielnego Instytutu Biologii został doc. dr hab. Jerzy Chmielowski.

1973 – spośród grona pracowników naukowo-dydaktycznych wybrano delegatów na II Kongres Nauki Polskiej w Warszawie. Sekcję Nauk Biologicznych reprezentował doc. dr hab. Jerzy Chmielowski. 16 sierpnia zarządzeniem Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki zostały utworzone trzy nowe wydziały: Wydział Filologiczny, Wydział Nauk Społecznych i Wydział Biologii i Ochrony Środowiska. W jego skład weszły Instytuty: Biologii, Zoologii, Biochemii i Mikrobiologii, a także samodzielny Zakład Geografii, którego kierownikiem był prof. dr hab. Józef Szaflarski. W nowym roku akademickim po raz pierwszy przyjęto studentów na biologię w trybie studiów niestacjonarnych. Dziekanem Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska został 1 października 1973 prof. dr hab. Marian Pytasz (zm. 2016^[10]), który funkcję tę pełnił do 31 sierpnia 1975.

1975 – Wydział Biologii i Ochrony Środowiska uzyskał prawo nadawania stopnia naukowego doktora nauk biologicznych. Instytut Zoologii został przeniesiony do nowego budynku w Katowicach przy ul. Bankowej 9. Dziekanem Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska został prof. dr hab. Sędzimir Maciej Klimaszewski. We wrześniu wprowadzono zmiany organizacyjne w obrębie struktury wydziału: Instytuty Biochemii i Mikrobiologii zostały połączone w jedną jednostkę – Instytut Biologii Molekularnej. Przeprowadzono dwa pierwsze przewody doktorskie

1977 – wydział otrzymuje prawo nadawania stopni doktora habilitowanego.

1978 – dziekanem Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska został doc. dr hab. Mirosław Małuszyński. Zmieniła się struktura Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska, na którym powstały 3 nowe instytuty: Botaniki i Zoologii, Ekologii i Rejonów Wielkoprzemysłowych oraz Fizjologii i Cytologii

1980 – W roku akademickim 1980/1981 nastąpiły zmiany w strukturze uczelni. W miejsce instytutów utworzono Katedry: Anatomii i Cytologii Roślin, Biochemii, Biofizyki i Biologii Komórki, Botaniki Systematycznej, Ekologii, Fizjologii Człowieka i Zwierząt, Fizjologii Roślin, Genetyki, Geobotaniki i Ochrony Przyrody, Histologii i Embriologii Zwierząt, Metodyki Nauczania Biologii, Mikrobiologii i Zoologii. Dziekanem Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska został prof. dr hab. Mirosław Małuszyński.

1982 – stanowisko dziekana Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska objął prof. dr hab. Zbigniew Jethon.

1984 – prof. dr hab. Lesław Badura obejmuje funkcję dziekana Wydziału.

1987 – prof. dr hab. Lesław Badura ponownie zostaje powołany na stanowisko dziekana, jednocześnie zostaje przewodniczącym Rady Wydawniczej UŚ.

1990 – funkcję dziekana obejmuje doc. dr hab. Sylwia Łabużek.

1993 – ponownie, na czele władz wydziałowych stanęła prof. dr hab. Sylwia Łabużek. Wydział otwiera studia doktoranckie, powstaje również Studiów nad Człowiekiem i Środowiskiem, którego dyrektorem został prof. dr hab. Paweł Migula.

1996 – dziekanem Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska została prof. dr hab. Iwona Szarejko.

1998 – do życia powołane zostają Międzywydziałowe Indywidualne Studia Matematyczno-Przyrodnicze.

1999 – dziekanem ponownie wybrana została prof. dr hab. Iwona Szarejko.

2002 – otwarcie nowej siedziby Zielnika Botanicznego UŚ w chorzowskim ośrodku dydaktycznym Uczelni. Dotychczas, zbierane od 30 lat, kolekcje flory, m.in. z Jemenu, Spitsbergenu i Kaukazu, były niedostępne dla zainteresowanych badaczy. W momencie otwarcia Zielnik posiadał ok. 100 tys. skatalogowanych roślin. Dziekanem Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska został prof. dr hab. Paweł Migula.

2003 – imię prof. dra hab. Kazimierza Czechowicza otrzymuje jedna z sal wykładowych Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska, niegdyś jego ulubiona. Uroczystości towarzyszy odsłonięcie tablicy upamiętniającej postać uczonego.

2005 – stanowisko dziekana ponownie obejmuje prof. dr hab. Paweł Migula.

2007 – uroczyste podpisanie umowy konsorcjum BIOFARMA – Śląskie Centrum Biotechnologii, Bioinżynierii i Bioinformatyki. Projekt „Śląska BIO-Farma. Centrum Biotechnologii, Bioinżynierii i Bioinformatyki”, w skład którego weszli: Uniwersytet Śląski, Politechnika Śląska, Śląska Akademia Medyczna oraz Instytut Onkologii w Gliwicach, miał za zadanie stworzenie sieci zintegrowanych specjalistycznych laboratoriów badawczych.

2013 – wydział uzyskał uprawnienia do nadawania stopnia doktora w dyscyplinie biotechnologia.

2014 – uzyskano uprawnienia do nadawania stopnia doktora w dyscyplinie ochrona środowiska.

2019 (30 września) – zakończenie działalności WBiOŚ i przekształcenie go w Instytut Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska w strukturze organizacyjnej nowo utworzonego Wydziału Nauk Przyrodniczych^[3].

Ostatnie władze Wydziału (2016–2019)

• Dziekan: prof. dr hab. Zofia Piotrowska-Seget,
• Prodziekan ds. nauki i współpracy z zagranicą: prof. dr hab. Piotr Świątek,
• Prodziekan ds. kształcenia studentów: dr hab. Maria Augustyniak,
• Prodziekan ds. promocji i współpracy z otoczeniem: dr hab. Edyta Sierka.

Dyrektorzy i dziekani

Dyrektorzy Instytutu Biologii

1. 1969–1971: doc. dr hab. Przemysław Trojan – biolog (ekologia, zoologia)
2. 1971–1973: doc. dr hab. Jerzy Chmielowski – biolog (biochemia drobnoustrojów i środowiska, biotechnologia)

Dziekani Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska

1. 1973–1975: prof. dr hab. Marian Pytasz – nauki kultury fizycznej, biologia (fizjologia wysiłku fizycznego)
2. 1975–1978: prof. dr hab. Sędzimir Klimaszewski – biolog (systematyka, zoogeografia)
3. 1978–1982: doc. dr hab. Mirosław Małuszyński – biolog (genetyka roślin)
4. 1982–1984: prof. dr hab. Zbigniew Jethon – medyk (medycyna lotnicza, toksykologia środowiska)
5. 1984–1990: prof. dr hab. Lesław Badura – biolog (mikrobiologia)
6. 1990–1996: doc. dr hab. Sylwia Łabużek – biolog (biochemia, biochemia drobnoustrojów i środowiska)
7. 1996–2002: prof. dr hab. Iwona Szarejko – biolog (genetyka roślin)
8. 2002–2008: prof. dr hab. Paweł Migula – biolog (ekologia, ekotoksykologia)
9. 2008–2016: prof. dr hab. Iwona Szarejko – biolog (genetyka roślin)
10. 2016–2019: prof. dr hab. Zofia Piotrowska-Seget – biolog (mikrobiologia środowiska)

Dyrektorzy Instytutu Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska

1. 2019–2020: prof. dr hab. Zofia Piotrowska-Seget – biolog (mikrobiologia środowiska)
2. 2020–2022: dr hab. Danuta Wojcieszyńska, prof UŚ – biolog (biochemia drobnoustrojów i środowiska)^[11]
3. od 10.2022: dr Mariusz Kanturski, prof. UŚ – biolog (zoologia, entomologia)

Kierunki kształcenia

Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach do 2019 prowadził następujące kierunki studiów pierwszego stopnia, które trwały 3 lata i kończyły się uzyskaniem tytułu zawodowego licencjata^[4]:

• biologia
• biotechnologia
• ochrona środowiska

Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia ich absolwenci mogli kontynuować dalsze kształcenie w ramach studiów drugiego stopnia (magisterskich uzupełniających), które kończyły się po 2 latach zdobyciem tytułu magistra. Do wyboru były następujące kierunki i specjalności^[12]:

• biologia
  • biologia ogólna i eksperymentalna
  • ekologia i ochrona przyrody
  • waloryzacja zasobów przyrody
• biotechnologia
  • biotechnologia roślin
  • biotechnologia środowiska
• ochrona środowiska
  • monitoring i zarządzanie środowiskiem
  • fizyko-chemiczne metody ochrony środowiska
  • geoekologia
  • nowoczesne metody instrumentalne
• biologia żywności i żywienia
• biotechnology (studia w jęz. angielskim)
  • plant biotechnology
  • environmental biotechnology

Ponadto Wydział oferujował następujące studia podyplomowe^[13].

• biologia dla nauczycieli
• przyroda dla nauczycieli
• neurodydaktyka z grywalizacją i techniką informacyjną

Na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego prowadzone były także studia doktoranckie (trzeciego stopnia) w języku angielskim advanced methods in biotechnology and biodiversity^[14].

W 2019 wydział posiadał uprawnienia do nadawania następujących stopni naukowych^[15].

• doktora nauk biologicznych w zakresie: biologii, biotechnologii, ochrony środowiska
• doktora habilitowanego nauk biologicznych w zakresie biologii

Struktura organizacyjna (2019)

Katedra Anatomii i Cytologii Roślin

kierownik: prof. dr hab. Robert Hasterok

samodzielni pracownicy naukowi^[16]:

• prof. dr hab. Jolanta Małuszyńska (profesor emerytowany)
• dr hab. Bożena Kolano
• dr hab. Jolanta Kwaśniewska

Katedra Biochemii

kierownik: dr hab. Agnieszka Mrozik, prof. UŚ

samodzielni pracownicy naukowi^[17]:

• prof. dr hab. Sylwia Łabużek (profesor emerytowany)
• dr hab. Urszula Guzik
• dr hab. Katarzyna Hupert-Kocurek
• dr hab. Danuta Wojcieszyńska

Katedra Biofizyki i Morfogenezy Roślin

kierownik: prof. dr hab. Dorota Kwiatkowska

samodzielni pracownicy naukowi^[18]:

• dr hab. Jerzy Nakielski, prof. UŚ
• dr hab. Joanna Szymanowska-Pułka
• dr Marcin Lipowczan

Katedra Biologii Komórki

Kierownik: prof. dr hab. Ewa Kurczyńska

Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody

kierownik: prof. dr hab. Barbara Tokarska-Guzik

samodzielni pracownicy naukowi^[19]:

• dr hab. Adam Rostański, prof. UŚ
• dr hab. Gabriela Woźniak, prof. UŚ
• dr hab. Beata Babczyńska-Sendek
• dr hab. Barbara Fojcik
• dr hab. Edyta Sierka
• dr hab. Agnieszka Kompała-Bąba
• dr hab. Paweł Kwiatkowski
• dr hab. Alina Urbisz
• dr hab. Andrzej Urbisz

Katedra Fizjologii Roślin

kierownik: prof. dr hab. Waldemar Karcz

samodzielni pracownicy naukowi^[20]:

• prof. dr hab. Mariusz Pietruszka
• dr hab. Eugeniusz Małkowski

Katedra Genetyki

kierownik: prof. dr hab. Iwona Szarejko

samodzielni pracownicy naukowi^[21]:

• prof. dr hab. Mirosław Małuszyński
• prof. dr hab. Małgorzata D. Gaj

Katedra Mikrobiologii

kierownik: prof. dr hab. Zofia Piotrowska-Seget

samodzielni pracownicy naukowi^[22]:

• prof. dr hab. Joanna Radziejewska-Lebrecht (profesor emerytowany)

Katedra Ekologii

kierownik: prof. dr hab. Stanisław Cabała

samodzielni pracownicy naukowi^[23]:

• prof. dr hab. Stanisław Wika
• prof. dr hab. Piotr Skubała
• dr hab. prof. Zbigniew Wilczek, prof. UŚ
• dr hab. Ryszard Ciepał
• dr hab. Izabella Franiel
• dr hab. Grażyna Madej
• dr hab. Anna Orczewska
• dr hab. Bernard Palowski
• dr hab. Aldona Uziębło

Katedra Fizjologii Zwierząt i Ekotoksykologii

kierownik: dr hab. Mirosław Nakonieczny, prof. UŚ

samodzielni pracownicy naukowi^[24]:

• prof. dr hab. Paweł Migula
• dr hab. Bogdan Doleżych
• dr hab. Maria Augustyniak
• dr hab. Agnieszka Babczyńska
• dr hab. Alina Kafel
• dr hab. Piotr Łaszczyca
• dr hab. Grażyna Wilczek

Katedra Histologii i Embriologii Zwierząt

kierownik: prof. dr hab. Piotr Świątek

samodzielni pracownicy naukowi^[25]:

• prof. dr hab. Jerzy Klag
• dr hab. Magdalena Rost-Roszkowska, prof. UŚ
• dr hab. Izabela Poprawa
• dr hab. Weronika Rupik

Katedra Hydrobiologii

kierownik: prof. dr hab. Małgorzata Strzelec

samodzielni pracownicy naukowi^[26]:

• dr hab. Irena Bielańska-Grajner
• dr hab. Mariola Krodkiewska
• dr hab. Iga Lewin

Katedra Zoologii

kierownik: prof. zw. dr hab. Aleksander Herczek

samodzielni pracownicy naukowi^[27]:

• prof. zw. dr hab. Wacław Wojciechowski (emerytowany)
• prof. dr hab. Jacek Gorczyca
• prof. zw. dr hab. Piotr Węgierek
• prof. dr hab. Karina Wieczorek
• dr hab. Jolanta Brożek
• dr hab. Jowita Drohojowska
• dr hab. Łukasz Depa
• dr Dominik Chłond
• dr Małgorzata Kalandyk-Kołodziejczyk
• dr Mariusz Kanturski
• dr inż. Marcin Walczak
• dr Agnieszka Bugaj-Nawrocka
• dr Artur Taszakowski

Pracownia Dydaktyki Biologii

kierownik: dr Marek Kaczmarczyk

Pracownia Dokumentacji Botanicznej

kierownik: dr hab. Adam Rostański, prof. UŚ

Pracownia Technik Mikroskopowych

kierownik: prof. dr hab. Robert Hasterok

Laboratorium Mikroskopii Skaningowej

• dr Jagna Karcz (prowadząca)

Bibliografia

• Biologia w rehabilitacji środowiska zdegradowanego. 25-lecie Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego (1969–1994), red. Lesław Badura, Katowice 1994.

• „Mądrość zbudowała sobie dom…”. Uniwersytet Śląski 1968–2008. Dzieje, dokumentacja, źródła, red. Antoni Barciak, Katowice 2008.
• Universitas Studiorum Silesia Anno MMIII, red. Zbigniew Kadłubek, Katowice 2003.
• „Wyrósł z dobrego drzewa…”. Uniwersytet Śląski 1968–1998. Fakty, dokumenty, relacje, red. Antoni Barciak, Katowice 1998.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
• Oficjalna strona Instytutu Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego
• Archiwalna strona Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego
• Wydział Biologii i Ochrony Środowiska w bazie instytucji naukowych portalu Nauka Polska (OPI).