Wzdęcielowate
| Cymidae | |||
| Bärensprung, 1860 | |||
 wzdęciel szuwarowy | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | stawonogi | ||
| Gromada | owady | ||
| Rząd | pluskwiaki | ||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | Pentatomomorpha | ||
| Nadrodzina | Lygaeoidea | ||
| Rodzina | wzdęcielowate | ||
| |||
| |||
Wzdęcielowate[1] (Cymidae) – rodzina pluskwiaków z podrzędu różnoskrzydłych i nadrodziny Lygaeoidea. Obejmuje ponad 50 opisanych gatunków. Rozprzestrzeniona jest kosmopolitycznie. Zaliczane doń owady są fitofagami wysysającymi nasiona roślin jednoliściennych.
Morfologia
Pluskwiaki małych rozmiarów. Ciało mają podługowato-jajowate w obrysie, o gęsto i grubo punktowanym oskórku z tym na półpokrywach włącznie. Głowa pozbawiona jest trichobotrii. Ma krótkie bukule, nie sięgające ku tyłowi do nasady wzgórków, na których osadzone są czteroczłonowe czułki. Miejsce osadzenia czułków leży poniżej wysokości środka oczu złożonych. Oprócz oczu złożonych występują na głowie także przyoczka. Kłujka zbudowana jest z czterech członów. Odwłok ma segmenty od drugiego do szóstego z przetchlinkami umieszczonymi na grzbietowej stronie, natomiast segment siódmy ma zwykle przetchlinki położone na stronie brzusznej, rzadziej na grzbietowej[2][3]. Szew oddzielający sternity czwarty i piąty jest niezakrzywiony, całkowity, osiągający boczne krawędzie odwłoka. Genitalia samca cechuje krótki i nieskręcony wyrostek otworu płciowego[2].
Larwy mają ujścia grzbietowych gruczołów zapachowych odwłoka zlokalizowane między tergitami trzecim i czwartym, zwykle też między czwartym i piątym, a czasami ponadto między piątym i szóstym[2].
Biologia i ekologia
Owady te są fitofagami wysysającymi nasiona roślin jednoliściennych. Najczęściej żerują na ciborowatych i sitowatych, ale do ich roślin żywicielskich należą też np. wiechlinowate i rześciowate. Powszechną w rodzinie strategią jest polifagizm[3].
Kariotyp wzdęcielowatych składa się z dużej liczby autosomów (od 20 do 28), a w trakcie kopulacji partnerzy ustawieni są do siebie bokiem – obie te cechy wspólne są ze smukleńcowatymi, co może wskazywać na grupy siostrzane[2].
Rozprzestrzenienie
Rodzina rozprzestrzeniona jest kosmopolitycznie[3][2]. Podrodzina Cyminae najliczniej reprezentowana jest w Nearktyce, krainie etiopskiej i na zachodzie Palearktyki[3]. W Polsce stwierdzono 4 gatunki z rodzaju wzdęciel[4] (wszystkie przedstawione na ilustracjach; zobacz też: wzdęcielowate Polski). W podrodzinie Ontiscinae 4 z 5 rodzajów są endemitami Hawajów i Markizów, a rodzaj Ontiscus zasiedla krainę australijską i Filipiny. W Australii rodzinę Cymidae reprezentuje 8 gatunków, 2 z rodzaju wzdęciel i 4 z rodzaju Ontiscus[3].
Taksonomia
Takson ten wprowadzony został w 1860 roku przez Friedricha W.F. von Bärensprunga[5]. Został on wówczas szeroko zdefiniowany, obejmując też przedstawicieli Oxycarenidae i Artheneidae[5][3]. Przez dłuższy czas umieszczany był jako podrodzina Cyminae w obrębie szeroko rozumianych zwińcowatych[2]. Carl Stål w latach 1862–1874 zrewidował klasyfikację Cyminae, umieszczając ostatecznie w ich obrębie także obecne Cryptorhamphidae i Ischnorhynchinae[6][7]. W 1956 roku Herbert Spencer Barber wprowadził podział rodziny na trzy plemiona: Cymini, Ischnorhynchini i Ninini, przy czym to pierwsze obejmowało obecne Cryptorhamphidae[8]. Kolejni autorzy z lat 50’ XX wieku wynieśli Ischnorhynchini do rangi osobnej podrodziny[3]. W 1975 A. Hamid wyróżnił w obrębie Cyminae trzy plemiona: Cymini, Ontiscini oraz Ninini, zaś Cryptorhamphus i Gonystus przeniósł do odrębnej podrodziny Cryptorhamphinae[9]. Thomas J. Henry w 1997 roku opublikował wyniki analizy filogenetycznej infrarzędu, na podstawie której wniósł niektóre podrodziny zwińcowatych, w tym Cyminae i Cryptorhamphinae, do rangi osobnych rodzin; do rangi osobnej rodziny wyniósł także plemię Ninini. W związku z tym Cymidae stały się rodziną z dwoma podrodzinami Cyminae i Ontiscinae, odpowiadającymi wcześniejszym plemionom. Tak zdefiniowane Cymidae według wyników tejże analizy zajmują siostrzaną pozycję do kladu obejmującego Ninidae, Malcidae, Colobathristidae i smukleńcowate[10].
Do wzdęcielowatych zalicza się ponad 50 opisanych gatunków, zaliczanych do podrodzin i rodzajów[11]:
- podrodzina: Cyminae
- Ashlockia Hamid, 1975
- Cymocoris Popov, 1986
- Cymodema Spinola, 1837
- Cymus Hahn, 1833
- Neocymodema Hamid, 1975
- podrodzina: Ontiscinae
- Neocymus Van Duzee, 1932
- Nesocymus Kirkaldy, 1907
- Ontiscus Stal, 1874
- Pseudocymus Van Duzee, 1936
- Sephora Kirkaldy, 1902
- podrodzina: incertae sedis
- †Cephalocoris Heer, 1853
- †Procymus Usinger, 1940
Przypisy
- ↑ Cymidae – Wzdęcielowate. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2020-04-19].
- ↑ a b c d e f Randall T. Schuh, James Alexander Slater: True bugs of the world (Hemiptera:Heteroptera): classification and natural history. Cornell University Press, 1995, s. 251-258. ISBN 0-8014-2066-0. (ang.).
- ↑ a b c d e f g G. Cassis, Gordon F. Gross: Zoological catalogue of Australia: Hemiptera: Heteroptera (Pentatomomorpha). CSIRO Publishing, 2002.
- ↑ podrodzina: Cyminae Bärensprung, 1860. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2020-04-16].
- ↑ a b F. Baerensprung. Catalogus Hemipterorum Europae. Hemiptera Heteroptera Europaea systematice disposita. „Berliner Entomologische Zeitschrift”. 4, s. 1-25, 1860.
- ↑ C. Stål. Enumeratio Hemipterorum. Bidrag till en förteckning öfver aller hittills kända Hemiptera, jemte systematiska meddelanden. 2. „Kongliga Svenska Vetenskaps-Academiens Nya Handlingar, Stockholm”. 10 (4), s. 1-159, 1872.
- ↑ C. Stål. Enumeratio Hemipterorum. Bidrag till en förteckning öfver aller hittills kända Hemiptera, jemte systematiska meddelanden. 4. „Kongliga Svenska Vetenskaps-Academiens Nya Handlingar, Stockholm”. 12 (1), s. 1-186, 1874.
- ↑ H.G. Barber. A new arrangement in the subfamily Cyminae. „Proceedings of the Entomological Society of Washington”. 58, s. 282, 1956.
- ↑ A. Hamid. A systematic revision of the Cyminae (Heteroptera: Lygaeidae) of the world with a discussion of the morphology, biology, phylogeny and zoogeography. „Occasional Publications of the Entomological Society of Nigeria”. 14, s. 1-179, 1975.
- ↑ T.J. Henry. Phylogenetic analysis of family groups within the infraorder Pentatomomorpha (Hemiptera: Heteroptera), with emphasis on the Lygaeoidea. „Annals of the Entomological Society of America”. 90 (3), s. 275–301, 1997.
- ↑ Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: family Cymidae. [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2020-04-15].
- p
- d
- e
Rodziny pluskwiaków
- królestwo: zwierzęta
- typ: stawonogi
- gromada: owady
- podgromada: uskrzydlone
- infragromada: nowoskrzydłe
- nadrząd: Paraneoptera
| Fulgorokształtne |
| ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Cykadokształtne |
|
| Dipsocoromorpha |
| ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Enicocephalomorpha |
| ||||||||||||||
| Pluskwiaki półwodne |
| ||||||||||||||
| Leptopodomorpha |
| ||||||||||||||
| Pluskwiaki wodne właściwe |
| ||||||||||||||
| Cimicomorpha |
| ||||||||||||||
| Pentatomomorpha |
|
Coelorrhyncha
| Peloridiomorpha |
|
|---|---|
| Progonocimicomorpha |
|
| czerwce |
| ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| koliszki |
| ||||||||||||||||
| mączliki |
| ||||||||||||||||
| mszyce |
| ||||||||||||||||
| incertae sedis |
|
Niesklasyfikowane w podrzędach
|
