Złotokap
Złotokap pospolity | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | |||
Rząd | bobowce | ||
Rodzina | bobowate | ||
Podrodzina | |||
Rodzaj | złotokap | ||
Nazwa systematyczna | |||
Laburnum Fabr. Enum. 228. 1759[3] | |||
Typ nomenklatoryczny | |||
Laburnum anagyroides Medik[4] | |||
| |||
|
Złotokap (Laburnum Fabr.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych. Obejmuje dwa gatunki małych drzew i krzewów. Zasięg rodzaju obejmuje południowo-wschodnią i południowo-środkową Europę[5][3]. W Polsce oba gatunki i mieszaniec między nimi są uprawiane, lokalnie też złotokap pospolity L. anagyroides rejestrowany jest jako dziczejący[6]. Rośliny te występują w naturze w górach na obrzeżach lasów i w zaroślach[7].
Oba gatunki, a zwłaszcza wyróżniający się długimi kwiatostanami mieszaniec między nimi L. ×watereri w odmianie 'Vossii', są szeroko rozpowszechnione w uprawie i w wielu miejscach na świecie obserwowane są jako dziczejące. W wyniku szczepienia szczodrzeńca purpurowego Cytisus purpureus na złotokapie pospolitym uzyskano chimerę laburnocytisus Adama + Laburnocytisus adamii[7]. Są roślinami długowiecznymi. Ze względu na zawieranie alkaloidu cytyzyny we wszystkich organach są trujące (nasiona mogą być śmiertelnie niebezpieczne dla dzieci)[5]. Dostarczają twardego drewna, które było wykorzystywane do wyrobu instrumentów, a nawet plomb do zębów[5].
Nazwa naukowa jest adoptowana z określenia użytego przez Pliniusza Starszego w odniesieniu do jakiejś trójlistkowej rośliny[7]. Dawniej w odniesieniu do tych roślin używano także zwyczajowej nazwy „złotodeszcz”[8].
Morfologia
- Pokrój
- Krzewy i drzewa do 10 m wysokości[9]. Pędy zróżnicowane na krótko- i długopędy, owłosione przylegająco (L. anagyroides) lub nagie albo słabo owłosione odstająco (L. alpinum)[8].
- Liście
- Sezonowe, skrętoległe, trójlistkowe[9], długoogonkowe[8]. U nasady z przylistkami trwałymi (L. anagyroides) lub odpadającymi (L. alpinum)[8].
- Kwiaty
- Wyrastają zebrane w długie, zwisające grona (u L. anagyroides do 20–20 cm, u L. alpinum do 20–30 cm, a u L. ×watereri nawet do 50 cm)[8]. Kwiaty motylkowe, żółte. Kielich rurkowaty, z 5 nierównymi ząbkami. Pręcików 10, wszystkie ze zrośniętymi nitkami. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną zalążnią z kilkoma zalążkami[9].
- Owoce
- Strąki spłaszczone, przewężone między nasionami[9].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l. W obrębie podrodziny należy do plemienia Genisteae[10].
- Wykaz gatunków[3]
- złotokap alpejski Laburnum alpinum (Mill.) Bercht. & J. Presl.
- złotokap Waterera Laburnum ×watereri (A.C.Rosenthal & Bermann) Dippel
- złotokap pospolity Laburnum anagyroides Medik.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).
- ↑ a b c Laburnum Fabr.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-15].
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
- ↑ a b c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 498, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012. ISBN 978-83-62940-34-9.
- ↑ a b c G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 291. ISBN 978-1-900347-80-8.
- ↑ a b c d e WłodzimierzW. Seneta WłodzimierzW., Dendrologia, JakubJ. Dolatowski (red.), wyd. 2 popr. (nowe), Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN, 1997, s. 337-339, ISBN 83-01-12099-1, OCLC 69314709 .
- ↑ a b c d Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 298. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ Genus Laburnum Fabr.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2022-01-15].
- PWN: 4001789
- Britannica: plant/laburnum
- БРЭ: 2127810
- SNL: gullregnslekta
- DSDE: guldregn