Žarnjaci

Žarnjaci Vremenski raspon: 580–0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N Ediakaran–danas
Naučna klasifikacija
Domena:	Eukarioti
Carstvo:	Životinje
Podcarstvo:	Eumetazoa
Koljeno:	Cnidaria Hatschek, 1888
Tipska vrsta
Nematostella vectensis

Žarnjaci su životinje iz odeljka CNIDARIA i predstavljaju najjednostavnije eumetazoe, radijalno simetričnog tela. Postoji oko 10000 vrsta. Zajedno sa tipom rebronoša (Ctenophora) pripadaju grupi dupljara.

Telesni zid se sastoji od spoljašnjeg ektodermisa i unutrašnjeg endodermisa, a između ova dva sloja je nećelijska mezogleja. Telesni zid obavija tzv. gastro-vaskularnu duplju u kojoj se pored varenja hrane vrši i transport svarene hrane do svih delova tela [gaster= želudac; vas =krvni sud]. Ova duplja ima samo jedan otvor preko koga ulaze hranljivi sastojci i izlaze nesvareni sastojci. Hrane se sitnim organizmima koje hvataju tentakulama (pipcima) i ubacuju kroz usni otvor. Varenje hrane je unutarćelijsko i vrši se u ćelijama sa pseudopodijama, koje se nalaze u endodermisu.

U epidermisu se nalaze epitelomišićne ćelije, koje učestvuju u pokretanju čitavog organizma ili njegovih delova (tentakula), zatim se nalaze žarne ćelije ili knide i nervne ćelije. Žarne ćelije su naročito skoncentrisane na tentakulama koje služe za hvatanje plena, a mogu imati ulogu i u odbrani.

Kod žarnjaka se prvi put u živom svetu javlja nervni sistem i to u najprostijem obliku - difuzan (mrežast) nervni sistem. Nervne ćelije su razbacane bez nekog naročitog reda po epidermisu i međusobno su povezane u mrežu (difuzum).

Dupljari, odnosno žarnjaci, se javljaju u dva oblika kao polip i meduza. Kod žarnjaka koji imaju oba ova oblika, dolazi do smene generacija. Polip je bespolna generacija koja se razmnožava pupljenjem (bespolno), a meduze se razmnožavaju polno obrazovanjem gameta (spermatozoida i jajnih ćelija). Iz oplođene jajne ćelije razvija se larva planula. Polipi su sesilni organizmi, dok su meduze slobodnoplivajuće. Razlikuju se i po obliku - meduze su oblika kišobrana, a polipi imaju cilindričan oblik.

Žarnjaci, (kao i sunđeri), nemaju krvni, respiratorni ni ekskretorni sistem.

Klasifikacija žarnjaka izvršena je prema tome koji morfološki oblik imaju. Dele se na tri klase:

• Hydrozoa, polipi i meduze;
• Scyphozoa, meduze
• Anthozoa, korali i morske sase,

Literatura

• Dogelj, V,A: Zoologija beskičmenjaka, Naučna knjiga, beograd, 1971.
• Krunić, M: Zoologija invertebrata 1, Naučna knjiga, Beograd, 1977.
• Krunić, M: Zoologija invertebrata 2, Naučna knjiga, Beograd
• Mariček, magdalena, Ćurčić, B, Radović, I: Specijalna zoologija, Naučna knjiga, Beograd, 1986.
• Matoničkin, I, Habdija, I, Primc - Habdija, B: Beskralješnjaci - bilogija nižih avertebrata, Školska knjiga, Zagreb, 1998.
• Marcon, E, Mongini, M: Sve životinje sveta, IRO Vuk Karadžić, Beograd, 1986.
• Petrov, I: Sakupljanje, preparovanje i čuvanje insekata u zbirkama, Biološki fakultet, Beograd, 2000.
• Radović, I, Petrov, Brigita: Raznovrsnost života 1 - struktura i funkcija, Biološki fakultet Beograd i Stylos Novi Sad, Beograd, 2001.

Spoljašnje poveznice

Žarnjaci na Wikimedijinoj ostavi

• BioNet Škola^{[mrtav link]}
• Bioscolos Arhivirano 2005-12-14 na Wayback Machine-u
• A Cnidaria homepage maintained by University of California, Irvine
• Cnidaria page at Tree of Life
• Fossil Gallery: Cnidarians Arhivirano 2005-08-30 na Wayback Machine-u
• Wonders of the Seas: Cnidarians Arhivirano 2005-11-12 na Wayback Machine-u
• Cnidarians at MSN Encarta Arhivirano 2005-11-06 na Wayback Machine-u