Donji Komren
|
| Osnovni podaci |
| Država |  Srbija |
| Upravni okrug | Nišavski |
| Grad | Niš |
| Gradska opština | Crveni Krst |
| Stanovništvo |
| Stanovništvo (2022) | 5725 |
| Geografija |
| Koordinate | 43°20′34″N 21°52′30″E / 43.342833°N 21.875°E / 43.342833; 21.875 |
| Nadmorska visina | 228 m |
| |
| Ostali podaci |
| Pozivni broj | 018 |
| Registarska oznaka | NI |
Koordinate: 43° 20′ 34" SGŠ, 21° 52′ 30" IGD Donji Komren je predgrađe Niša u Nišavskom okrugu. Administrativno pripada gradskoj opštini Crveni Krst. Nalazi se oko 4 km severno od centra grada. Prema popisu iz 2002. bilo je 5725 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 4919 stanovnika).
Istorija
Kao i Gornji, tako je i Donji Komren staro, još u srednjem veku formirano selo. Turski popis 1498. godine ga evidentira, pod današnjim nazivom, sa 53 kuće, 13 neoženjenih, 2 udovičke kuće i sa dažbinama koje iznose 6.894 akče. Prema turskom popisu nahije Niš iz 1516. godine, mesto je bilo jedno od 111 sela nahije i nosilo je isti naziv kao danas, a imalo je 44 kuća, 9 udovička domaćinstva, 8 samačka domaćinstva [1] Sačuvan je podatak o tome kako je sredinom 18. veka timar (spahiluk) Donji Komren preveden u čitluk-sahibijski posed. Sredinom 18. veka, selo je bilo timar Ahmeda-zaima. Ahmed je u selu sagradio vodenicu i pomoću nje seljacima osporio pravo na zemlju. Ovu zemlju je fiktivno prodao svojoj majci „za preko 100 groša“. Posle njene smrti vlasnikom se proglasio njen unuk Džefer-zaim i u selu postavio tor, zahtevajući od seljka plaćanje torovine. U međuvremenu, odlukom u Carigradu, Donji Komren je kao timar (spahluk) dodeljen Mustafi Bazrđanoviću. Mustafa je oko 1760. godine poveo spor sa Džafer-zaimom oko prava na selo, koji se vodio u Nišu, Beogradu i Carigradu. U maju 1762. godine Mustafa Bazrđanović je na raspravu pred carski sud u Carigradu doveo i raju iz Donjeg Komrena da svedoči u njegovu korist. Donjokomrenska raja je tom prilikom priložila dva fermana (pisma) protiv Džafir-zaima. Nije poznato kako se ovaj spor završio, ali poznato je da je Džafir-zaim, istih godina, na sličan način kupio od niškog nakibulešrafa Said Omera za 1.000 groša „svu zemlju, livade i pašnjake“ i za 500 groša „sve zgrade, bašte i gumna“ sela Hum, zatim da je dobio spor kod niškog kadije oko granice počitlučenog sela Cerje i zijametskog (spahijskog) sela Leskovik, pa se po tome približno može pretpostaviti u čiju korist je rešen i spor oko sela Donji Komren. Među meštanima starosedeocima u ovom selu živi predanje da se staro seosko naselje nalazilo na potesu Selište. Među paljenim selima u protivturskom ustanku 1841. godine i u Srpsko-turskom ratu 1876. godine pominje se i Donji Komren. Oslobođenje od Turaka zateklo ga je kao manje selo sa tridesetak zadružnik kuća. Godine 1895. je manje selo sa 43 domaćinstva i 272 stanovnika, a 1930. godine u njemu su živela 64 domaćinstva 338 stanovnika. Blizina Niša i dobra zemlja podstakli su brži razvoj sela. Krajem 19. i početkom 20. veka okončan je raspad porodičnih zadruga i ubrzan proces usitnjavanja poseda. Blizina grada doprinela je u periodu između dva svetska rata tržišnom usmeravanju seoske privrede, a pred Drugi svetski rat i zapošljavanju u gradu.
Od 1953/55. godine nastupio je snažan zaokret ka radničkom zapošljavanju i prigradskom povezivanju Donjeg Komrena sa Nišom. Ovo povezivanje ostvareno je preko Naselja Ratko Jović, čiji se začetni oblik duž humskog puta u periodu 1960/70. godine zvao Novi Komren. Tokom 1970/80. godine naraslo Naselje Ratko Jović omogućilo je fizički spoj Niša i Donjeg Komrena. U ovom periodu Donji Komren je izgubio karakter tradicionalnog sela i dobio lik periferijskog naselja Niša. Stariji deo naselja je podeljen u dve male (Gornju i Donju), dok su novi naseljski delovi dobijali nazive prema nekoj njihovoj specifičnosti: Šofersko naselje, Rujničko naselje, Crnogorsko naselje itd. Najveći novonaseljeni deo Donjeg Komrena je nastao sa istočne strane Humskog potoka. Proces nove organizacije Donjeg Komrena odvijao se spontano (samoniklo) i u većini na ruralan način; zakasnela planska urbanizacija imala je ozbiljnih teškoća u pogledu sanacije i efikasnije organizacije prostora. Najveći broj doseljenika u ranijoj posleratnoj fazi (1955—1970) bio je sa sela iz njegovog zaleđa (Rujnik, Hum, Kravlje, Vrelo), a u narednoj fazi (1970—1980) iz najrazličitijih krajeva. Prema podacima popisa, u ovom naselju su 1971. godine živela 33 poljoprivredna, 106 mešovitih i 638 nepoljoprivrednih domaćinstava.
Demografija
U naselju Donji Komren živi 4456 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 36,8 godina (36,8 kod muškaraca i 36,9 kod žena). U naselju ima 1858 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,08.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.
- Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
| |
Stanovništvo prema polu i starosti [3] |
|---|
| m | | | ž |
| ? | 21 | | | 13 |
| 80+ | 14 | | | 23 |
| 75-79 | 35 | | | 45 |
| 70-74 | 71 | | | 98 |
| 65-69 | 164 | | | 138 |
| 60-64 | 175 | | | 164 |
| 55-59 | 156 | | | 131 |
| 50-54 | 224 | | | 213 |
| 45-49 | 245 | | | 211 |
| 40-44 | 232 | | | 225 |
| 35-39 | 210 | | | 214 |
| 30-34 | 204 | | | 230 |
| 25-29 | 224 | | | 221 |
| 20-24 | 194 | | | 185 |
| 15-19 | 209 | | | 187 |
| 10-14 | 215 | | | 179 |
| 5-9 | 154 | | | 179 |
| 0-4 | 160 | | | 162 |
| prosek | 36.8 | | | 36.9 |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. | Godina popisa | 1948. | 1953. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2002. | | Broj domaćinstava | 107 | 133 | 358 | 777 | 1163 | 1397 | 1858 | | Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. | Broj članova | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 i više | Prosečan broj članova | | Broj domaćinstava | 222 | 480 | 396 | 537 | 144 | 68 | 10 | 1 | - | - | 3.08 | |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. | Godina popisa | 1948. | 1953. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2002. | | Broj domaćinstava | 2378 | 605 | 1597 | 102 | 59 | 15 | 2298 | | Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. | Broj članova | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 i više | Prosečan broj članova | | Broj domaćinstava | 373 | 1618 | 226 | 69 | 12 | | | | | | | |
Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 1222 | 20 | - | 2 | 390 | 21 | 111 | 183 | 41 | 141 |
| Ženski | 798 | 29 | - | - | 258 | 5 | 12 | 156 | 39 | 33 |
| Oba | 2020 | 49 | - | 2 | 648 | 26 | 123 | 339 | 80 | 174 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato |
| Muški | 10 | 36 | 100 | 29 | 44 | 19 | - | - | 75 |
| Ženski | 7 | 16 | 18 | 60 | 102 | 18 | 1 | - | 44 |
| Oba | 17 | 52 | 118 | 89 | 146 | 37 | 1 | - | 119 |
Reference
- ↑ „Istorijski arhiv Niš: „DETALjNI POPIS NAHIJE NIŠ IZ 1516. GODINE“”. Arhivirano iz originala na datum 2012-03-15. Pristupljeno 2014-08-24.
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
Literatura
- Enciklopedija Niša: Priroda, prostor, stanovništvo; izdanje Gradina - Niš, 1995.g. pp. 70-71 .
Spoljašnje veze
 | Portal Srbija |
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Satelitska mapa (Wikimapia)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
Srbija 
