Mogadishu

Mogadishu مقديشو
Kolaž znamenitosti iz Mogadiša
Koordinate: 2°2′N 45°21′E / 2.033°N 45.350°E / 2.033; 45.350
Država	Somalija
Regija	Benadir
Vlast
- Gradonačelnik	Mohamed Nur
Površina
- Ukupna	637 km²
Visina	6
Stanovništvo (2009.)
- Grad	2,587.183[1]
Vremenska zona	UTC+2 (UTC+2)
Karta
Mogadishu class=notpageimage| Mogadishu na karti Somalije

Mogadishu (fonetski Mogadišu, somalski: Muqdisho / Mukdišo, arapski: مقديشو, talijanski: Mogadiscio, doslovno prevedeno šahova prijestolnica), u narodu zvan Hamar (Xamar),^[2] je glavni i najveći grad istočnoafričke države Somalije. Grad ima 2,587.183 stanovnika.^[1]

Geografija

Mogadišu leži na jugoistoku Somalije u Regiji Benadir na obali Indijskog oceana^[3] Dobar dio grada leži u polupustinjskom krajoliku, iako u zaleđu grada (23 km sjeverno) protječe rijeka Šebele, koja za sušnih mjeseci presuši tako da ni ona ne utječe na vegetaciju. Oceanska obala je manje više pješčana sa brojnim koraljnim grebenima.

Historija

Mogadišu je jedno od prvih arapskih naselja na istočnoafričkoj obali, čiji korijeni sežu do 10. vijeka.^[3] Tokom srednjeg vijeka postao je najveće trgovište Roga Afrike, u koje su dolazili trgovci iz svih obližnjih zemalja, sve do daleke Kine. Grad je rano prihvatio islam, 1269. izgrađena je njegova poznata džamija Fakr ad-Din.

Od 16. vijeka, počela je stagnacija grada, koj je i tad imao poslovne odnose s Portugalcima i imamima iz Muskata.^[3] Mogadišu je sve do 19. vijeka zadržao svoju nezavisnost, njime su vladali lokalni sultani (Sultanat Jakub). Nezavisnost je izgubio 1871. kad ga je zauzeo sultan iz Zanzibara,^[3] i sagradio palaču Garesa za lokalnu administraciju.

Zanzibarski sultan iznajmio je mogadišku luku Kraljevini Italiji 1892., a na kraju je i prodao 1905. pod pritiskom Britanaca koji su zauvrat dobili protektorat nad Sultanatom Zanzibar. Nakon tog je Mogadišu postao glavni grad kolonije Talijanske Somalije.

Za vrijeme talijanske vlasti Mogadišu se počeo graditi kao moderan evropski grad, u to vrijeme u njemu je živjelo oko 10 000 Talijana, koji su pokrenuli male industrijske pogone. Za vrijeme Drugog svjetskog rata, već pri kraju 1941. grad su zauzeli Britanci, koji su nakon rata 1949. vlast predali Ujedinjenim nacijama, a one Italiji. Od 1960. Somalija je postala nezavisna zemlja, sa Mogadišuom kao glavnim gradom.^[3] Luka u Mogadišu proširena je u kasnih 1960-ih.^[3]

Od 1969. do 1991. zemljom je čvrstom rukom vladao Mohamed Siad Barre koji je htio izgraditi Somaliju kao socijalističku zemlju, uz pomoć tadašnje Kine. Nakon njegovog svrgavanja Somalija je utonula u kaos građanskog rata između brojnih klanovskih milicija, i Mogadišu se pretvorio u ratnu zonu, jer su brojne milicije kontrolirale različite dijelove grada, tad je grad pretrpio velika razaranja.^[3]Sjedinjene Američke Države izvele su vojnu intervenciju pod okriljem UN-a 1992., želivši uspostaviti mir, ali su se brzo povukle, nakon napada na njihove vojnike. Nakon tog je Somalija utonula u kaos, koji je trajao sve do 2006. kad su u gradu zavladali islamisti, što je dovelo do prekida sukoba. Međutim su oni podržavali al Kaidu, pa su zapadne sile pomogle etiopsku vojsku koja je početkom 2007. zauzela Mogadišu i proterala islamiste. Nakon tog je instalirana privremena somalijska vlada koju podržava Zapad.

Znamenitosti

Najveća zanimljivost Mogadišua je njegov historijski centar sa srednjovjekovnom tvrđavom i brojnim džamijama. Zanimljiv je i Nacionalni muzej smješten u bivšoj palači Garesa sultana od Zanzibara.

Privreda i trasport

Mogadišu je historijski trgovački i financijski centar Roga Afrike. Prije masovne industrijske proizvodnje tkanina u Evropi i Sjevernoj Americi, tkanine iz Mogadiša bile su nadaleko čuvene, i prodavane ne samo po Africi, nego i po Arabiji sve do Perzije.^[3] Mogadišu ima pogone prehrambene i tekstilne industrije, naročito predionice pamuka.^[3] Privreda grada polako se oporavlja od posljedica građanskog rata, tako da je sad stanje bolje nego u drugim somalskim gradovima.

Grad ima međunarodni aerodrom (IATA kod: MGQ, ICAO kod: HCMM) 8 km zapadno od centra grada.^[3] koji je proširivan i dograđivan 1960., 1970. i 1980.

Somalijski nacionalni univerzitet osnovan je 1954., univerzitetski status dobio je 1959. kad je izgrađena i bolnica.^[3] U gradu postoje brojne islamske medrese (islamsko pravo), ali i škole za nastavnike, industrijski dizajn, medicinu i veterinu.

Klima

Mogadišu ima unatoč tome što leži blizu ekvatora Polupustinjsku klimu po Köppenovoj klasifikaciji klime, sa sušnom zimom i kratkom kišnom sezonom za vrijeme ljeta. Prosječna količina kiše je oko 427 mm, većina padne u toku ljeta.^[4] Prosječna temperatura je konstantna tokom cijele godine, između 24 i 29 °C.^[4]

Izvori

Eksterni linkovi

Mogadishu na Wikimedijinoj ostavi

• Mogadishu na portalu Encyclopædia Britannica (en)