Evrimin kanıtları

Biyoloji alt dalı
Evrimsel biyoloji
Ana maddeler Evrim (Giriş) Ortak ata Evrimin kanıtları
Tarihçe Genel bakış Rönesans ve Aydınlanma Darwin Öncesi Darwin • Türlerin Kökeni Sentezden Önce Modern evrimsel sentez Moleküler evrim • Evo-devo Güncel Araştırmalar
Doğa tarihi Yaşam tarihi • Evrimsel hayat ağacı Biyoçeşitlilik • Biyocoğrafya Sınıflandırma • Kladistik Paleontoloji Filogenetik
Süreç ve sonuçlar Popülasyon genetiği Genetik çeşitlilik Mutasyon Doğal seçilim • Adaptasyon Polimorfizm Genetik sürüklenme • Gen akışı Türleşme • Adaptif radyasyon Yardımlaşma • Birlikte evrim Soy tükenmesi
Sosyal çıkarımlar Teori ve olgu Sosyal etkiler Tartışma İtirazlar Destek seviyesi
Diğer alanlar Evrimin uygulanışı Yapay seçilim Biyoenformatik Evrimsel antropoloji Evrimsel bilgisayım Deneysel evrim Ekolojik genetik Evrimsel nörobilim Evrimsel fizyoloji Evrimsel psikoloji Filogenetik Sistematik
Evrimsel biyoloji portalı Kategori • İlgili başlıklar • Kitap
g t d

Evrimin kanıtları ve canlıların ortak atadan geldiği, bilim insanlarının uzun yıllar boyunca çeşitli alanlar ve disiplinlerde canlıların akrabalık derecesi ve ortak kökenine dair çalışmalarda ortaya çıkarılmış olup bu kanıtlar, evrimsel süreçlerin meydana geldiğini göstererek evrimin bir olgu olarak gerçekliğini doğrulamış ve Dünya üzerindeki yaşamın türlülük ve çeşitliliğine neden olan doğal süreçler hakkında bir bilgi zenginliği sağlamıştır.^[1][2][3] Bu kanıtlar, yaşamın zaman içinde nasıl ve neden değiştiğini açıklayan ve bilimsel bir kuram olan modern evrimsel sentezi desteklemektedir. Evrimsel biyologlar, test edilebilir varsayımlarda bulunup hipotezleri test ederek ve nedenlerini açıklayan ve gösteren kuramlar geliştirerek ortak atayı belgelerler.

Organizmaların DNA dizilerinin karşılaştırması, filogenetik olarak birbirlerine yakın olan organizmaların filogenetik olarak birbirlerine uzak olan organizmalara kıyasla gen dizilerinde daha yüksek derecelerde benzerlikler gösterdiklerini ortaya koymuştur. Ortak ataya dair daha fazla kanıt, psödogenler gibi kalıcı bir dejenerasyona uğrayarak işlevlerini yitirmiş genlerin çalışmayan evrimsel akrabaları olan ve organizmaların yakın akrabalarında da bulunan DNA bölgelerindeki gen kalıntılarından gelir.^[4]

Evrimsel süreçler hem doğada hem de laboratuvar ortamında birçok defa gözlemlenmiş olup yakın zamanda gerçekleşen yeni türleşme olayları da tespit edilmiştir.^[5] Canlı türlerinde yeni özelliklerin gelişimi ve ortaya çıkması rastlantısal oluşan mutasyonlar aracılığıyla açıklanmıştır. Tür içi ve türler arası düzeyde oluşan evrim gerçeği, deneysel olarak da kanıtlanmış olup türleşme süreçleri doğada da gözlemlenmektedir.

Fosiller canlıların jeolojik devirlerdeki evrimsel gelişmelerini gösterdiği için önemli olup paleontologlar yaşamın evrimsel tarihi hakkında bilgi edinmek için fosilleri inceler. Modern türler arasındaki benzerlik derecesi canlı organizmaların yapılarının, genomlarının ve embriyo gelişimlerinin karşılaştırılmasıyla tespit edilir. Evrime dair ek veriler, biyocoğrafya alanındaki bitki ve hayvanlar ile onların coğrafi dağılım kurallarının incelenmesiyle elde edilir. Tüm bu veriler toplanarak tek bir resim halinde evrimsel hayat ağacını oluşturur.^[6][7][8]

Ayrıca bakınız

• Yaşamın evrimsel tarihi
• Evrim zaman çizelgesi

Kaynakça

Konuyla ilgili yayınlar

• Biological science. Oxford. 2002. 
• Clegg, C.J. (1998). Genetics & evolution. Londra: J. Murray. ISBN 978-0-7195-7552-5. 
• Coyne, Jerry A. (2009). Why Evolution is True. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-923084-6. 
• Darwin, Charles 24 November 1859. On the Origin of Species by means of Natural Selection or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life. London: John Murray, Albemarle Street. 502 pages. Reprinted: Gramercy (22 May 1995). 0-517-12320-7
• Dawkins, Richard (2009). The Greatest Show on Earth: The Evidence for Evolution. Bantam Press. ISBN 978-1-4165-9478-9. 
• Endler, John A. (1986). Natural selection in the wild. New Jersey: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-08387-2. 
• Fitzhugh, Kirk (2006). "-1-'Evidence' For Evolution Versus 'Evidence' For Intelligent Design: Parallel Confusions". Natural History Museum of Los Angeles County. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
• Grant, Peter R.; Grant, B. Rosemary (2014). 40 Years of Evolution: Darwin's Finches on Daphne Major Island. Princeton University Press. s. 432. ISBN 978-0691160467. 
• Hill, A.; Behrensmeyer, A. K. (1980). Fossils in the making: vertebrate taphonomy and paleoecology. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-04169-8. 
• Kluge, Arnold G. (1999). "The Science of Phylogenetic Systematics: Explanation, Prediction and Test". Cladistics. 15 (4): 429-436. doi:10.1111/j.1096-0031.1999.tb00279.x. hdl:2027.42/73926 . 
• Laurin, Michel (2000). "Early tetrapod evolution" (PDF). Tree. 15 (3): 118-123. doi:10.1016/s0169-5347(99)01780-2. PMID 10675932. 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2017. 
• Mayr, Ernst (2001). What evolution is. New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-04426-9. 
• Paul, C.R.C.; Donovan, S.K. (1998). The adequacy of the fossil record. New York: John Wiley. ISBN 978-0-471-96988-4. 
• Prothero, Donald (2007). Evolution: What the Fossils Say and Why it Matters. Columbia University Press. ISBN 978-0231139625. 
• Shubin, Neil (2008). Your Inner Fish:A Journey Into the 3.5 Billion-Year History of the Human Body. Random House. ISBN 978-0-375-42447-2. 
• Sober, Elliott (2008). Evidence and Evolution: The logic behind the science. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-87188-4. 

Evrim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.