Kızıl (şehir)

Kızıl Кызыл (Tuvaca) Кызыл (Rusça)
Bayrak Arma
Ülke	Tuva
Bölge	Tuva
İl	Kızıl
Kuruluş	1914
İdare
• Belediye başkanı	Vladislav Hovalıg
En alçak nokta	0 m (0 ft)
Nüfus
• Toplam	108 306
Zaman dilimi	UTC+07.00 (DAZD)
Posta kodları	667000-667005, 667007-667012, 667700, 667899, 667961, 667965, 667966, 667970, 667999
Alan kodu	(+7) 39422
Plaka kodu	17
Resmî site mkyzyl.ru

Kızıl (Tuvaca ve Rusça: Кызыл). Rusya’da, Tuva Cumhuriyeti'nin başkenti. Kızıl, pek çok Türki dilde ve Ana-Türki dilinde olduğu gibi Tuvaca'da da “kırmızı” anlamına gelir. Kentin nüfusu: 104.105 (2002) iken 110.000 (2010)^[1] olmuştur.

Kızıl, Yenisey Nehri üzerinde kuruludur. Kent, Tuva'nın idari, sosyal ve kültür merkezidir. Parlamento Binası, Ulusal Tiyatro ve Uluslararası Höömey Bilim Merkezi buradadır. “Höömey”de Tuva'da gırtlaktan söylenen şarkı biçimi olan höömey araştırmaları yapılmakta ve öğretilmektedir.

Kızıl, 1914'te Belotsarsk (Белоцарск) adıyla kuruldu; 1918'de Hem-Beldir (Хем-Белдыр) yani "iki akarsunun bütünleştiği yer", 1926'da da bugünkü adını aldı. Kızıl Havalimanı, kenti hava yoluyla başka kentlere bağlar.

Tarihçe

Kızıl, 1914'te Belotsarsk (Rusçası: Белоцарск= Beyazlar; Çarlık tarafı olanları işaret etmekte) adıyla kuruldu; 1918'de Khem-Beldiri (Хем-Белдири), 1926'da da bugünkü adı Kızıl'ı aldı. Kızıl; kırmızı demek olup Kızılları ; Çarlık tarafı olmayanları işaret ediyor. Kızıl Havalimanı, kenti havayoluyla başka kentlere bağlar.

Kızıl, tarihin ilk Orhun Yazıtları'nın bulunduğu yeridir.

1980'lerin sonunda, Kızıl Nobel Ödülü ödüllü fizikçi Richard Feynmanile arkadaşı macera olarak Tuva'ya ulaşmak için Ralph Leighton tarafından ziyaret edildi. Önce, yolculuk kitapta kronik olan Tıva veya Döş!. Tuva ulaşmasına rağmen Feynman öldü

Eylül 2004'te Kızıl şehrinin 90. yılı ve Tuva Cumhuriyeti'nin Sovyetler Birliği'ne bağlanmasının 60. yılı sebebiyle çeşitli kutlamalar yapılmıştır.

Coğrafi konumu

Asya'nın coğrafi olarak tam ortası Kızıl şehridir.^[2] Bu sebeple Küçük Yenisey akarsuyu ve Büyük Yenisey akarsuyunun şehir ile kesiştiği yerde dikili taş kurulmuştur. Bu anıt 1964 yılında Asyanın ortasını işaret etmek için dikilmiş ve buraya da Asyanın merkezi (Tuvacada Азияның төвү) adı verilmiştir.

Çeder kurortu Tandı bölgesinde Çeder gölü kıyısında ve Kızıl şehrinde 45 km uzaklıkta yer alır. Deniz seviyesinden 564 m yükseklikte bulunur. Üş-Beldir kurortu (resort), Kaa-Hem bölgesinde yer alır.Kızıl şehrinden 360 km mesafededir. Tuva Cumhuriyetinin doğusunda yeşil alanlarla kaplı bir dağ eteğinde ve 1127 m yüksekliktedir. Şişhid-Göl diye adlandırılmış bir akarsuyun sağ cenahında bulunur.

Ulaşım

Kızıl şehri bütün şehirler ve kojuun (кожуун) adı verilen bölgeleri ile asfalt yol ile bağlıdır. Tüm ülke genelinde uzanan bu A-162 yolu ve ayrıca sınır ötesine uzanan federal yol olarak bilinen M-54 bulunur. M-54 yolu aracılığı ile Abakan, Novosibirsk, Kızılyar (Krasnoyarsk),Tomsk ve İrkutsk gibi özerk cumhuriyet dışındaki şehirlere düzenli seferler yapılmaktadır.

Kızıl havalimanı uçak seferleri, Kızılyar, Novosibirsk, İrkutsk şehirlerine gerçekleşmektedir. Türkiye'den Kızıl şehrine doğrudan bir uçuş henüz yoktur.

Kızıl şehrini Abakan şehrine bağlayacak demir yolu yapımı proje halindedir. Türk Dünyası Demir Yolu Ulaşım projesi de uygulamaya geçtiğinde Moğolistan'ın batı tarafındaki Bayan-Ölgeyli Türklerin yaşadığı yer ve Kazakistan'ın Oskemen şehri ile bağlantılı demir yolu olabilecektir.

Dış ilişkiler

Kızıl şehrinde Moğolistan'ın büyük elçiliği bulunmaktadır.

Kardeş Şehirler

• Honolulu, Hawaii, ABD

Fotoğraf galerisi

• 
• 
  Ana cadde
• 
  Kızıl şehrindeki Ulug Kural (Büyük Kurultay)
• 
  Tuva Millî Müzesi
• 
  Kültürel bir ög (ev) görünümü
• 
• 
  V. Kök-ool (Gök-Oğul) Müzik-Drama Tiyatrosu
• 
  Kadarçı Anıtı

Dış bağlantılar

• Tuva-Onlayn — Tuva Cumhuriyeti haberleri8 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Tuva'da Yeni Çalışmalar — Tuva Bilimsel-Akademik Dergisi26 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça