Komrat

Komrat
Şehir
Komrat Comrat
Bayrak Arma
Komrat Komrat’ın Moldova’daki konumu
Özerk Bölge	Gagavuzya
İdare
• Belediye Başkanı	Viktor Volkov[1] (Moldova Demokrat Parti)
Nüfus (2015)
• Toplam	26,000[2]
Zaman dilimi	UTC+02.00 (DAS)
• Yaz (YSU)	UTC+03.00 (DAYS)
Posta kodu	3801, 3802, 3805
Resmî site http://comrat.md

Komrat (Gagauz Türkçesi: Komrat; Rumence: Comrat; Rusça: Комрат (Komrat)), Moldova'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Gagavuzya’nın başkentidir. Kent yerleşimi, Yalpuk deresi etrafına toplanmıştır. Ayrıca ülkenin üç ana yerleşim biriminden biri olan Komrat dolayının da merkezidir. 2004'teki sayıma göre nüfusu 47.000'dir.^[3]

Ad

“Komrat" adı üzerinde çeşitli görüşler vardır. Bu görüşler şunlardır:

• "Konrat" adı ile bilinen ve Nogay soyundan geldiği anlaşılan bir Türk halkı; Komrat'a kendi adlarını vermiştir.
• Kentin adı ile ilgili bir diğer görüş ise Dîvân-ı Lügâti't-Türk'te yer alan "koñur" ismine dayanır.^[4] Bu isim "kahverengi" anlamına gelir. Bugün Türkiye Türkçesinde kullanılan "kumral" kelimesiyle de aynı kökten türediği anlaşılmaktadır. Buradan koñur at>koñrat>komrat gelişiminin oluşması mantıklı gözükmektedir. Bu durumda kentin adı, "kahverengi at" anlamına gelir. Yine Dîvân-ı Lügâti't-Türk'te koba at kelimesinin kullanılıp rengi kumral ve sarı arasında olan at anlamına gelmesi ilgi çekicidir.^[4]
• Üçüncü görüş ise şöyledir: Kaşgârlı Türkçesinde rastlanan "konat" kelimesinin, "Komrat" sözüyle aynı yapı olduğu düşünülmüştür.^[4] Konat sözcüğünün Kaşgârlı Türkçesinde "birbiriyle yanaşan, toplu hâle gelen insan kümesi" anlamına gelmesi bu ihtimali güçlendirmektedir. Buna göre kentin ismi eski Türkçedeki kubrat- (bir yere toplanmak) yapısına dayanmaktadır.^[5]
• Halk etimolojisi: Halk kentin isminin "kömür at" sözünün bozulmuş hâli olduğunu söylemektedir. Buna dayanak olarak eski zamanlarda kentte yapılan at yarışları gösterilmektedir. Halk etimolojisinin 2. bilimsel görüş ile de benzerlik göstermesi dikkat çekicidir. Bu konudaki söylence şöyledir: “...yaşamak erinin saabisi (burada Komrat kurulşuş) tatarmış, Orumbet Oglu adıymış. Onun bir beygiri Komur at varmış. At yarışmakların çoyunda o ensärmiş. Bu beygirin adını tatar küüyünä koymuşlar...” (Türkiye Türkçesiyle: Bu yerleşim yerini elinde tutan kişi bir Tatar'mış. Adı Orumbet Oğlu'ymuş. Onun "Komur (Kömür) At" adında bir beygiri varmış. At yarışlarının çoğunu o kazanırmış. Bu beytgirin adını Tatar köyüne koymuşlar."

Tarih

Kent merkezinde bulunan bir anıt taşta, Komrat'ın kuruluş tarihi 1789 olarak yazılıdır. Ancak tarihî kayıtlar incelendiğinde şehirdeki ilk yerleşmelerin 1443'e kadar dayandığı görülmektedir. Komrat, 1789'dan beri yerleşim yeri kimliğinde olmakla birlikte resmî olarak 1957'de kasaba statüsünü kazanmıştır. Bunda SSCB Moldovası Dönemi'nde gelişen şarap ve geleneksel giyim fabrikalarının ekonomik bir gelişmişlik sağlaması etkili olmuştur.

Komrat'ta çok kısa süre yaşayabilen bir cumhuriyet kurulmuştur. Bu devlet, 6 Ocak 1906 tarihinde Gagavuz Türklerinden köylüler tarafından teşkilatlandırılsa da Rusya kısa sürede bölgedeki egemenliğini sağlamıştır.^[6]

Komrat'ta, 1991'de bir devlet üniversitesi kurulmuştur.

Ekonomi

Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti zamanında Komrat'ta, tereyağı, şarap ve kilim üretilmiştir. Moldova döneminde şehirde bir üniversite kurulmuştur.

Kentin temel geçim kaynağı tarım ve tarımsal sanayi üretimidir. Bundan dolayı kentte, tarıma dayalı üretim yapan işletmeler mevcuttur. 2007 verilerine göre şehirde 3.944 üretim veya satış yapan ticari kuruluş vardır. Ayrıca her yıl kentte “Gagauz-koopa” ve “Nezeranta” adında iki panayır kurulmaktadır.

Mimari ve Kültürel Yapılar

• Aziz John Katedrali (1820)
• Yerel tarih müzesi
• Gagauz kültür müzesi (Beşalma’da)
• Gagauz sanat galerisi
• Mustafa Kemal Atatürk Türk kütüphanesi
• Gagauz zafer geçidi
• Komrat’ı savunanlara adanmış anıt
• Afganistan’da acı çeken askerlere adanmış anıt
• Vladimir Lenin heykeli
• Askeri tank heykeli

Nüfus

Komrat'ın Nüfusu:

Anılmış insanları

• Irina Vlah (1974) — Gagavuzya Başkanı.

Kardeş Şehirler^[7]

1. İstanbul, ilçe Pendik, Türkiye;
2. Hendek, Türkiye;
3. Sapanca, Türkiye;
4. Küçükkuyu, Türkiye;
5. Isparta, Türkiye;
6. Lefkoşa, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti;^[8]
7. Tatlısu, KKTC;
8. Moskva, ilçe Sokolniki, Rusya;
9. Grozni, Rusya;
10. Bavly, Tataristan, Rusya;
11. Bolhrad, Ukrayna;
12. Budapeşte, ilçe Erzsébetváros, Macaristan.

Resimler

Kaynakça

Dış bağlantılar

• www.comrat.md - Official website of Comrat - the capital of Gagauzia19 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• www.gagauzia.md - Official website of Gagauzia6 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• www.gagauz.tv - «Gagauziya Radio Televizionu»
• www.anasozu.com - Ana Sözü gazetesi25 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• www.anasozu.com/komrat-girisinda-komur-at-stelasi-koyuldu komrat girisinda komur at stelasi koyuldu 17 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• www.edingagauz.com - "Edinaya Gagauzia"28 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• www.gagauzinfo.md - Haberler Gagauziada hem Moldovada 28 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• www.kdu.md - Komrat Devlet Universiteti (Comrat State University)
• www.gagauzy.com - Taninmis gagauzlar tarihten 8 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Gagauzya fotoğrafları 7 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Comrat, Gagauzia hava durumu 17 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• ww.budjak.com - Gagauzia haberler 29 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.