Zıplayan kılkuyruklar

Archaeognatha   PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Arthropoda Sınıf: Insecta Alt sınıf: Archaeognatha Börner, 1904
Families[1]
†Monura Sharov 1957 stat. nov. Carpenter 1992 †Dasyleptidae Machilida Grassi 1888 stat. nov. Zhang et al. 2018 Machilidae Meinertellidae
Sinonimler
Microcoryphia Verhoeff 1904 Trinemura Crampton 1916 Protothysanura Crampton 1924 non Smith 1897

Archaeognatha veya zıplayan kılkuyruklar, Insecta sınıfına bağlı bir hayvan altsınıfıdır.^[2] Zıplayan kılkuyruklar önceleri Thysanura ya da kılkuyruklar takımı içine yerleştirilmekte idi, bu iki grubun ortak özelliği karıncık uçlarında kuyruk biçiminde üç adet uzantının yer almasıdır. Archaeognatha takımının üyeleri bu uzantılarını 30 cm. kadar havaya zıplamak için kullanabilmektedirler. Eskiden grubu adlandırmak için kullanılan Microcoryphia adı, küçük anlamına gelen micro ile başlılar anlamına gelen coryphia köklerinden türetilmiştir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Devoniyen dönemde, örümceklerle aynı zaman diliminde ortaya çıkmışlardır, böceklerin en az evrim geçiren grubudur. Archaeognatha Yunanca eski anlamına gelen archaeos ile çeneliler anlamına gelen gnatha sözcüklerinden türetilmiştir. Bu adlandırma tek bir kondil içeren mandibüllerin eklemlenmesi ile ilgili olup, diğer böcek gruplarında kondil sayısı ikidir. Arka (bazen de orta) bacak ile 2.inciden 9.uncuya kadar olan sternitlerinde, bazı uzmanlarca körelmiş uzuvlar olarak değerlendirilen, eklemlenmiş stilusların bulunması da sadece bunlara özgü bir özelliktir. Her bir karıncık (abdomen) sternitinin üç skleritten oluşması ve kabukdeğişimi öncesinde kendilerini zemine buradan yapıştırmaları diğer bir sıra dışı özellikleridir. Tıpkı Thysanura üyelerinde olduğu gibi, gövde pullarla ve kolayca su kaybetmeye olanak veren ince bir dışiskelet ile örtülüdür.^{[kaynak belirtilmeli]}

Machilidae ve Meinertellidae olmak üzere iki familya altında toplanan 350 kadar türü tanımlanmıştır. Başta Algler olmak üzere, likenler, yosunlar veya çürümekte olan organik maddelerle beslenirler. Dünyanın her tarafına yayılmıştırlar, hatta diğer böceklerden farklı olarak Arktik bölgede bile yaşayabilmektedirler.^{[kaynak belirtilmeli]}

Dış bağlantılar

• Archaeognatha5 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Tree of Life Projesi
• Archaeognatha Taksonomi Sitesi^{[ölü/kırık bağlantı]}
• Wikimedia Commons'ta Zıplayan kılkuyruklar ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
• Vikitür'de Zıplayan kılkuyruklar ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.

Kaynakça