Świetlik gajowy

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

zarazowate

Rodzaj

świetlik

Gatunek

świetlik gajowy

Nazwa systematyczna

Euphrasia nemorosa (Pers.) Wallr.
Annus Bot.: 82 (1815)^[3]

Synonimy

Euphrasia officinalis subsp. nemorosa (Pers.) Čelak.
Euphrasia officinalis var. nemorosa Pers.
Euphrasia officinalis var. parviflora Wallr.^[3]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Świetlik gajowy, świetlik zwarty (Euphrasia nemorosa (Pers.) Wallr.) – gatunek rośliny należący do rodziny zarazowatych (Orobanchaceae). Roślina pasożytnicza, zaliczana do półpasożytów, zdolna do przeprowadzania fotosyntezy. Jako gatunek rodzimy występuje w Europie, z wyjątkiem południowej części kontynentu, ponadto został zawleczony do północnej części Ameryki Północnej (Kanady i północnych stanów Stanów Zjednoczonych^[3]. W Polsce rośnie w rozproszeniu na terenie całego kraju^[4].

Morfologia

Łodyga: Do 40 cm wysokości, gałęzista, z krótkimi, licznymi międzywęźlami.
Liście: Jajowate lub jajowatolancetowate, ząbkowane, nagie.
Kwiaty: Białawe, długości 4-6 mm. Warga górna niebiesko znaczona. Warga dolna z żółtą plamą i ciemnymi prążkami. Szyjka słupka odgięta w dół^[5].
Owoce: Torebki pokryte delikatnymi, prostymi szczecinkami.

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Rośnie na łąkach i wrzosowiskach. Kwitnie od sierpnia do października. Gatunek charakterystyczny niżowych muraw bliźniczkowych ze związku Violion caninae^[6].

Zmienność

W ramach gatunku wyróżnia się dwa podgatunki^[3]:

Euphrasia nemorosa subsp. nemorosa – podgatunek nominatywny, występujący w całym zasięgu gatunku;
Euphrasia nemorosa subsp. coerulea (Tausch) Hartl – wyodrębniany też w randze osobnego gatunku jako świetlik błękitny E. coerulea Hoppe & Fürnr.^[7], występujący w krajach karpackich (Rumunia, Ukraina, Słowacja, Czechy i Polska).

Ochrona

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[8], w grupie gatunków rzadkich (kategoria zagrożenia R).

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Euphrasia nemorosa (Pers.) Wallr., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-05] .
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 79-80, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.