Żargon

Żargon (od fr. jargon) – zespół jednostek językowych właściwych dla wyodrębnionej grupy społecznej lub zawodowej[1], czasem również specyficzne nazewnictwo powiązane z pewnym obszarem działalności (np. dyscypliną naukową), trudno zrozumiałe dla osób z zewnątrz[2], niekiedy przeciwstawiane terminologii oficjalnej[3].

Żargon odróżnia się od języka powszechnego przede wszystkim zasobem leksykalnym, przy czym nie obejmuje on leksyki podstawowej. Wyjątkiem są tzw. języki tajne, na przykład gwara złodziejska, które wykazują różnice także w słownictwie podstawowym. Istnieją też żargony, które są całkowicie autonomiczne (opierają się o własne słownictwo i gramatykę), takie jak paryski argot, tj. tajna mowa środowisk wykluczonych ze społeczeństwa[4]. Żargon, jako przeciwstawiany terminologii, wyróżnia się nieformalnością i związkiem z oralnością[3].

Żargony należą do wariantów socjalnych języka[4]. W literaturze nie czyni się konsekwentnego rozróżnienia między żargonem a slangiem jako formami socjolektu. Według klasyfikacji Stanisława Grabiasa żargon jest intencjonalnie tajny, czym odróżnia się od slangu, mającego charakter jawny[5]; część badaczy natomiast uznaje te terminy za synonimiczne[6][7]. Rosyjscy lingwiści przyjmują natomiast, że żargon pełni funkcję ekspresywną, języki tajne określają zaś jako argot[8]. Niektórzy autorzy wskazują, że termin „żargon” ma w sobie zawarte negatywne nacechowanie emocjonalne[9][10].

Określenie jargon odnoszono niegdyś do języków pidżynowych (jak np. Chinook Jargon)[11].

Zobacz też

Zobacz hasło żargon w Wikisłowniku
  • profesjolekt
  • grypsera
  • argotyzm

Przypisy

  1. ↑ StanisławS. Dubisz StanisławS. (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 5: W–Ż, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 791, ISBN 83-01-13862-9 .
  2. ↑ NeilN. Murray NeilN., Writing Essays in English Language and Linguistics: Principles, Tips and Strategies for Undergraduates, Cambridge: Cambridge University Press, 2012, s. 147, ISBN 978-0-521-11119-5, OCLC 796204716  (ang.).
  3. ↑ a b SwietłanaS. Polskaja SwietłanaS., Differentiating between various categories of special vocabulary (on the material of a professionals speech of English-speaking stock exchange brokers), [w:] GeorgetaG. Raţă (red.), Academic Days of Timişoara: Language Education Today, Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2011, s. 518–524, ISBN 978-1-4438-3316-5, ISBN 978-1-4438-3284-7, OCLC 823732517  (ang.), vide s. 519.
  4. ↑ a b JiříJ. Černý JiříJ., Dějiny lingvistiky, Olomouc: Votobia, 1996, s. 395, ISBN 80-85885-96-4, OCLC 37391292  (cz.).
  5. ↑ TomaszT. Piekot TomaszT., Język w grupie społecznej: wprowadzenie do analizy socjolektu, Wałbrzych: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa, 2008, s. 24, ISBN 978-83-88425-38-7, OCLC 297524942 .
  6. ↑ JanJ. Grzenia JanJ., gwara a żargon, [w:] Poradnia językowa PWN [online], sjp.pwn.pl, 25 kwietnia 2005 [dostęp 2019-04-26] .
  7. ↑ JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 385, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758  (słow.).
  8. ↑ JanJ. Kortas JanJ., Terminy «argot», «argotyzm» w polskiej nomenklaturze językoznawczej, „Poradnik Językowy”, 2003 (7), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2003, s. 26–35, ISSN 0551-5343 .
  9. ↑ StanisławS. Grabias StanisławS., Język w zachowaniach społecznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1997, s. 140–141 .
  10. ↑ Іrina NikołajewnaІ.N. Żukowa Іrina NikołajewnaІ.N. i inni, Słowarʹ tierminow mieżkulturnoj kommunikacyi, Moskwa: Flinta, 2013, s. 28, ISBN 978-5-9765-1083-8, OCLC 823521387 [dostęp 2019-05-10]  (ros.).
  11. ↑ KeithK. Allan KeithK., JulieJ. Bradshaw JulieJ., GeoffreyG. Finch GeoffreyG., The English Language and Linguistics Companion, Houndmills: Palgrave Macmillan, 2010, s. 210, DOI: 10.1007/978-1-349-92395-3, ISBN 978-1-349-92395-3, ISBN 978-1-4039-8971-0, OCLC 1391523603 [dostęp 2023-10-03]  (ang.).
Kontrola autorytatywna (rejestr):
  • LCCN: sh00005945
  • GND: 4162714-3
  • NDL: 00564127
  • BnF: 12124333s
  • BNCF: 5026
  • J9U: 987007531525005171
  • LNB: 000145609
Encyklopedia internetowa: