Żyłka kostalna
Żyłka kostalna[1][2], żyłka żebrowa[1][2], żyłka żeberkowa[1], żyłka ramieniowa[1] (łac. costa, vena costalis, oznaczenie: C+) – jedna z żyłek podłużnych w skrzydle owadów.
U owadów współczesnych żyłka kostalna jest zwykle pierwszą, położoną najbardziej z przodu żyłką podłużną. Należy do żyłek wypukłych, jest pojedyncza, nierozgałęziona i zwykle stanowi przedni brzeg skrzydła, a dokładniej remigium[3][4][1]. U niektórych owadów wymarłych występowała żyłka prekostalna (praecosta), jednak u wszystkich form współczesnych jest ona zlana z żyłką kostalną i zwykle nierozróżnialna[5]. Niekiedy żyłka kostalna jest nieco odsunięta od krawędzi skrzydła i wówczas występuje przed nią niewielka powierzchnia zwana polem przedkostalnym. Zwykle żyłka ta łączy się ruchomo swoją nasadą za pomocą stawu z płytką humeralną (sklerytem barkowym)[1][3].
Tchawka przechodząca przez żyłkę kostalną stanowi przypuszczalnie odgałęzienie tchawki subkostalnej (łac. trachea subcostalis)[3].
Pole za żyłką kostalną nazywa się polem kostalnym, a komórkę do niej przylegającą od tyłu komórką kostalną. Komórka owa często może być podzielona na pierwszą i drugą komórkę kostalną za pomocą poprzecznej żyłki barkowej lub też podzielona na całą serię komórek[3][4].
U ważek miejsce styku żyłki subkostalnej z kostalną często tworzy wklęśnięcie w przednim brzegu skrzydła zwane nodulusem[5].
U muchówek żyłka kostalna może obiegać skrzydło dookoła. Często jest przerywana w miejscach styku z żyłką subkostalną i pierwszą gałęzią żyłki radialnej[2]. Na żyłce kostalnej muchówek obecne mogą być silne szczecinki kostalne (łac. setae costalis). Jedną z nich może być haczykowato wygięta szczecinka osadzona na nasadzie żyłki, zwana setae costalis uncata[4].
-
Użyłkowanie u ważki równoskrzydłej -
Użyłkowanie u prostoskrzydłego -
Użyłkowanie u pluskwiaka z podrzędu cykadokształtnych -
Użyłkowanie u pluskwiaka z rodziny miodówkowatych (żyłka subkostalna zlana z kostalną; C+Sc) -
Użyłkowanie u błonkówki z rodziny gąsienicznikowatych -
Silnie zredukowane użyłkowanie u błonkówki z nadrodziny bleskotek (żyłka kostalna całkiem zanikła) -
Użyłkowanie u muchówki z rodzaju Rachicerus
Przypisy
- ↑ a b c d e f Ryszard Szadziewski, Przemysław Trojan: Nadgromada: owady s.l. – Insecta s.l. (sześcionogi – Hexapoda). W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 61–64, 497.
- ↑ a b c Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 1 – wstępny. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1957, s. 28-32.
- ↑ a b c d X: The Wings. W: R. E. Snodgrass: Principles of Insect Morphology. Cornell University Press, 1935.
- ↑ a b c Lajos Zombori, Henrik Steinmann: Dictionary of Insect Morphology. de Gruyter, s. 51-52, seria: Handbook of Zoology.
- ↑ a b Peter Chew: Insect Wings. [w:] Insects and Spiders in Brisbane [on-line]. 2009. [dostęp 2018-12-01].
