Abdul Qadeer Khan

Abdul Qadeer Khan

‏عبدالقدیر خان‎

Data i miejsce urodzenia	1 kwietnia 1936 Bhopal, Indie Brytyjskie
Data i miejsce śmierci	10 października 2021 Islamabad
Zawód, zajęcie	naukowiec, inżynier
Multimedia w Wikimedia Commons

Abdul Qadeer Khan (urdu عبدالقدیر خان; ur. 1 kwietnia 1936 w Bhopalu^[1], zm. 10 października 2021 w Islamabadzie^[2]) – pakistański inżynier i naukowiec, twórca pakistańskiego programu atomowego.

Życiorys

W 1952 wyemigrował z Indii do Pakistanu Zachodniego. W 1960 ukończył studia na kierunku metalurgia na Uniwersytecie w Karaczi. Kontynuował studia za granicą, uzyskując w 1972 doktorat z inżynierii metalurgii na Katholieke Universiteit Leuven^[1].

Od 1972 pracował w brytyjsko-holendersko-niemieckim konsorcjum atomistycznym URENCO^[1]. 17 września 1974 napisał, przekazany za pośrednictwem pakistańskiej ambasady w Belgii, list do premiera Pakistanu Zulfikara Alego Bhutto z ofertą pomocy w uzyskaniu przez to państwo broni jądrowej^[3][1]. W liście tym przekonywał, że wykorzystanie wzbogaconego uranu jest lepszą drogą do uzyskania bomby niż polegające na reaktorach zastosowanie plutonu (nad czym prowadzono już w Pakistanie prace)^[1]. W grudniu 1974 Abdul Qadeer Khan spotkał się z Bhutto i przekonał premiera do podjęcia programu budowy bomby atomowej^[1][3].

Początkowo współpracował z Pakistańską Komisją Energii Atomowej, ale po nieporozumieniach z jej szefem, Munirem Ahmadem Khanem, premier Bhutto przekazał mu w lipcu 1976 kontrolę nad laboratorium (projekt 706) w Kahucie^[1][3]. Pakistan dołączył do klubu atomowego 28 maja 1998, po udanej próbie w Chaghi w Beludżystanie^[3][4].

31 stycznia 2004 został aresztowany pod zarzutem transferu technologii nuklearnych do krajów trzecich^[3]. Początkowo zaprzeczał swemu zaangażowaniu w proliferację broni jądrowej, jednak 4 lutego w wystąpieniu telewizyjnym przyjął na siebie „całą odpowiedzialność” i poprosił naród o „akt łaski“^[3]. Następnego dnia został ułaskawiony przez prezydenta Perveza Musharrafa, jednak do 2009 pozostawał w areszcie domowym^[1].

Przypisy