Adolf Marian Czarnota

Adolf Marian Czarnota
Ilustracja
rotmistrz rotmistrz
Data i miejsce urodzenia

30 marca 1896
Sędziszów

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

4 pułk strzelców konnych

Stanowiska

dowódca szwadronu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Multimedia w Wikimedia Commons
Adolf Czarnota w czasie służby w
1 Pułku Ułanów Legionów Polskich

Adolf Marian Czarnota (ur. 30 marca 1896 w Sędziszowie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – rotmistrz Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 30 marca 1896 w Sędziszowie, w ówczesnym powiecie jędrzejowskim guberni kieleckiej, w rodzinie Antoniego i Walerii z Wiktorów[1][2]. Do 12 roku życia wychowywał się przy rodzicach i uczył w państwowej szkole rosyjskiej[3]. Po śmierci ojca przeniósł się z matką do Kielc, gdzie pozostawał na utrzymaniu brata[3]. W 1911 wyjechał do Lwowa, do drugiego brata, gdzie uczył się prywatnie i równocześnie uczęszczał do fabryki, w której uczył się budowy maszyn[3]. W 1913 we Lwowie wstąpił do Związku Strzeleckiego[4].

6 sierpnia 1914 w Krakowie wstąpił do Legionów Polskich[3][5]. Początkowo pełnił służbę w Komendzie I Brygady Legionów Polskich w charakterze gońca[6]. 1 stycznia 1915, na własną prośbę, został przeniesiony do 1 pułku ułanów i przydzielony do I plutonu 3. szwadronu[6]. 22 listopada 1915 awansował na starszego ułana[5]. Od 6 lutego do 4 kwietnia 1917 był słuchaczem kawaleryjskiego kursu podoficerskiego przy 1 pułku ułanów w Ostrołęce. Kurs ukończył z wynikiem dostatecznym. Posiadał wówczas stopień kaprala[7]. Latem tego roku, po kryzysie przysięgowym, został internowany w Szczypiornie[5][3]. 14 lipca 1918, po zwolnieniu z obozu, wstąpił do Polskiej Siły Zbrojnej i został przydzielony do 8. kompanii II batalionu[3]. 14 grudnia 1918 został przeniesiony do 9 pułku ułanów w Dębicy[3]. W jego szeregach walczył na wojnie z bolszewikami jako dowódca plutonu w szwadronie karabinów maszynowych[8]. 17 lipca 1919 jako podoficer byłych Legionów Polskich został mianowany z dniem 1 lipca 1919 podporucznikiem w kawalerii[9]. Wyróżnił się 11 sierpnia 1920 w bitwie pod Radziechowem[8]. 27 sierpnia 1920 dowódca 9 puł., major Stefan Jacek Dembiński, we wniosku na odznaczenie Orderem Virtuti Militari napisał:

dnia 11 sierpnia 1920 w bitwie pod Radziechowem i las Antonin(inne języki) 9 puł. atakował w pieszym szyku, frontalnie. Ogień nieprzyjacielski był bardzo silny i posuwanie tyraliery bardzo utrudnione. Na rozkaz wysunięto taczanki przed linię tyraliery. Pod dowództwem ppor. Czarnoty wysuwają się trzy taczanki tuż przed linię nieprzyjacielską i mimo ognia bardzo silnego, zwalczają na odległości 300 m nieprzyjaciela tak skutecznie, że ten w najkrótszym czasie musiał opuścić swoją linię zostawiając jeden karabin maszynowy na miejscu. Tym odważnym czynem spowodował ppor. Czarnota zajęcie Antoninu przy minimalnych własnych stratach[8].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku jako oficer zawodowy i kontynuował służbę w 9 pułku ułanów[10][11][12]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem od dnia 1 czerwca 1919 i 23. lokatą w korpusie oficerów jazdy[13][14]. 31 marca 1924 prezydent RP Stanisław Wojciechowski nadał mu stopień rotmistrza ze starszeństwem z dnia 1 lipca 1923 i 19. lokatą w korpusie oficerów jazdy[15][16][17][18][19][20]. W lutym 1925 został przydzielony z macierzystego pułku do szwadronu pionierów 6 Samodzielnej Brygady Kawalerii na stanowisko dowódcy szwadronu[21]. W sierpniu 1926 został przeniesiony do 6 pułku ułanów, z pozostawieniem na stanowisku dowódcy szwadronu pionierów 6 SBK[22][23]. 8 grudnia 1928 został przeniesiony do 4 pułku strzelców konnych w Płocku[3][24][25][26]. W marcu 1934 dowodził szwadronem zapasowym pułku[27]. Był członkiem Związku Legionistów Polskich[4]. W marcu 1939 nadal dowodził szwadronem zapasowym i równocześnie pełnił funkcję komendanta Rejonu Przysposobienia Wojskowego Konnego[28].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 był dowódcą szwadronu gospodarczego 4 psk[29][30]. Dostał się do niewoli sowieckiej i przebywał w obozie w Starobielsku[31]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach[2][32]. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[33].

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora[34]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[35].

Był żonaty; miał córkę Annę (ur. 14 stycznia 1924) oraz pasierba Mieczysława (ur. 10 stycznia 1921)[27].

Ordery i odznaczenia

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
  2. ↑ a b Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 78.
  3. ↑ a b c d e f g h Kolekcja ↓, s. 4.
  4. ↑ a b c d Kolekcja ↓, s. 3.
  5. ↑ a b c Żołnierze Niepodległości : Czarnota Adolf Marian. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2023-11-01].
  6. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 3, 4.
  7. ↑ CAW ↓, sygn. I.120.1.125 s. 9.
  8. ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 6.
  9. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 80 z 26 lipca 1919, poz. 2715.
  10. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 252.
  11. ↑ a b Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 617.
  12. ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 559.
  13. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 166.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 682.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 2 kwietnia 1924, s. 174.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 604.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 347, w 1928 zajmował 18. lokatę.
  18. ↑ Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 78, w 1930 zajmował 11. lokatę.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 148, w 1932 zajmował 5. lokatę.
  20. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 133, w marcu 1939 zajmował 1. lokatę.
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 17 lutego 1925, s. 79.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 31 z 9 sierpnia 1926, s. 246.
  23. ↑ a b Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 295.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 341.
  25. ↑ a b Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 44.
  26. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 658.
  27. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 2.
  28. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 712–713.
  29. ↑ Przemsza-Zieliński 1995 ↓, s. 213.
  30. ↑ Kukawski 2013 ↓, s. 51, 54.
  31. ↑ Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 55.
  32. ↑ Kukawski 2013 ↓, s. 59.
  33. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
  34. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  35. ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
  36. ↑ Księga Jazdy Polskiej 1938 ↓, s. 408.
  37. ↑ Tatara 1929 ↓, s. 31.
  38. ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163.
  39. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 148.
  40. ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 133.
  41. ↑ Kolekcja ↓, s. 3, tu rotmistrz Czarnota podał, że posiada Krzyż Walecznych z dwoma okuciami, ale na fotografii widoczny jest krzyż z jednym okuciem.
  42. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938, s. 34.

Bibliografia

  • Czarnota Adolf Marian. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.19-1279 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-01].
  • Komenda Legionów (Dowództwo Polskiego Korpusu Posiłkowego). Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2017-11-07].
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
  • Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Nakładem „Przeglądu Kawaleryjskiego”, 1930.
  • Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  • Księga Jazdy Polskiej. Bolesław Wieniawa-Długoszowski (red.) Bronisław Rakowski (red.) Władysław Dziewanowski (red.) Karol Koźmiński (red.) Stanisław Strumph-Wojtkiewicz (red.) Stanisław Ostoja-Chrostowski (red.) Stanisław Haykowski (ilust.). Warszawa: Zakłady Graficzne Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, 1938.
  • Kazimierz Banaszek, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
  • Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
  • Lesław Kukawski: Historia pułku. W: 4 Pułk Strzelców Konnych Ziemi Łęczyckiej. Krzysztof Mijakowski (red.). T. 34. Warszawa: Edipersse Polska S.A., 2013, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918-1939. ISBN 978-83-7769-361-2.
  • Jan Przemsza-Zieliński: Wrześniowa Księga Chwały Kawalerii Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08380-0.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Jan Tatara: Zarys historji wojennej 9-go pułku ułanów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.