Adriaen van der Werff

Adriaen van der Werff
Ilustracja
Autoportret z portretem żony Margareth van Rees i z córką Marią.
1699
Data i miejsce urodzenia

21 stycznia 1659
Kralingen

Data i miejsce śmierci

12 listopada 1722
Rotterdam

Narodowość

holenderska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Multimedia w Wikimedia Commons

Adriaen van der Werff (ur. 21 stycznia 1659, Kralingen, zm. 12 listopada 1722, Rotterdam) – holenderski malarz, portrecista, architekt.

Adriaen van der Werff był uznawany przez Arnolda Houbrakena, holenderskiego malarza i krytyka sztuki, za największego ze wszystkich holenderskich malarzy. Opinia taka utrzymywała się niemal przez cały XVIII wiek[1].

Edukacja i twórczość

Był synem młynarza[2]. W latach 1668–1670 pobierał nauki malarstwa u portrecisty Cornelisa Picoleta, a w latach 1671–1676 u Eglona H. van der Neera. Mając siedemnaście lat założył własna pracownię w Rotterdamie. Między rokiem 1691 a 1695 piastował stanowisko dziekana gildii malarzy Świętego Łukasza w Rotterdamie[3]. W 1696 roku jego pracownię odwiedził Jan Wilhelm Wittelsbach wraz z żoną, Anną Medycejską. Para zakupiła dwa obrazy, które zostały wysłane do ojca Anny, Kosmy III Medyceusza. W roku 1697 został malarzem nadwornym elektora Palatynatu Reńskiego Jana Wittelsbacha w Düsseldorfie[3], z pensją 4000 guldenów rocznie i przywilejem mieszkania w rodzinnym Rotterdamie[1]. Jego kontrakt nakazywał mu pracować przez sześć miesięcy w roku dla elektora[4] a od 1703 roku przez dziewięć miesięcy[5]. W 1703 roku namalował dzieło Złożenie do grobu, za które otrzymał tytuł szlachecki z rąk elektora[2]. Stanowisko malarza nadwornego piastował do 1716 roku, czyli do śmierci swojego pracodawcy[3] (według RKD do 1719 roku[6]). Następnie Werff sprzedawał swoje obrazy najlepszym kolekcjonerom europejskim, m.in. królowi polskiemu Augustowi II Sasowi[1]. W latach 1719-1722 ponownie pracował w Rotterdamie.

Początkowo malował małe sceny rodzajowe w stylu fijnschilders[a], łącząc precyzję w przedstawianiu detali zgodną ze szkołą ledejską z klasycystycznymi standardami francuskiej Académie Royale[1]. Stylem nawiązywał do prac Gerarda Dou, Gabriëla Metsu, Fransa van Merisa starszego i Gerarda ter Borcha. Jego prace wyróżniała większa elegancja i wystawność[7]. Szczytowym dziełem z tego okresu jest obraz rodzajowy pt. Dzieci bawiące się posągiem Herkulesa z 1678 roku.

W 1687 roku ożenił się z Margareth van Rees, której prawnym opiekunem był Nicolaes Anthonis Flinck, znany kolekcjoner sztuki oraz literatury klasycznej i renesansowej. Flinck wraz z Janem Sixem i Philipem de Flinesem założyli stowarzyszenie Nil Volentibus Arduum. Od tego okresu Werff identyfikował się z nowo poznanymi kręgami kolekcjonerów i miłośników kultury antycznej, co swoje odzwierciedlenie miało w jego późniejszych pracach o tematyce mitologiczno-erotycznej m.in. Pasterz i pasterka czy Para miłosna[1]. Jego prace mitologiczne, podszyte erotycznymi scenami, były nazywane w żargonie kolekcjonerów naecte vroukens (nagie kobietki)[2]. W okresie późniejszym jego twórczość skoncentrowała się również na malarstwie portretowym – głównie religijnym[3].

Brat Adriaena, Pieter van der Werff (1661–1722), był jego głównym uczniem i pomocnikiem, który głównie kopiował jego prace. Innymi uczniami Werffa był Philip van Dijk i Bartholomeus Douven[1].

Przypisywane prace

"Złożenie Chrystusa do grobu", Muzeum Narodowe we Wrocławiu po 1703
"Hołd sztukom" - Alegoria pary elektorskiej Palatynatu jako mecenasów, Muzeum Narodowe w Warszawie 1716
Wenus i Kupidyn, Muzeum Czartoryskich Kraków około 1716

Najwięcej prac znajdowało się w Düsseldorfie, w siedzibie elektora Palatynatu Reńskiego Jana Wittelsbacha oraz w pałacu w Sanssouci Fryderyka Wielkiego, gdzie zgromadzono dwadzieścia jego prac[2].

  • Amatorzy posągów – 26 x 21 cm Glasgow Museums Resource Centre (nr.inw.1537)[8]
  • Autoportret – 1696, 38,5 x 29 cm, Ermitaż (nr.inw.ГЭ-1069)[9]
  • Chłopiec z pułapką na myszy – 1678–1679, 19.2 x 13.3 cm, National Gallery w Londynie, (nr.inw.NG3049)[10]
  • Człowiek leczący rany (Dobry Samarytanin) – 31,9 x 38,3 cm, Museum of the History of Science, University of Oxford[11]
  • "Hołd sztukom" - Alegoria pary elektorskiej Palatynatu jako mecenasów – 1716, 81,3 × 57,3 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie (nr.inw. M.Ob.851 186907)
  • Lot i jego córka – 1711, 44,5 x 34,5 cm, Ermitaż (nr.inw.ГЭ-1117)[12]
  • Magdalena Pokutująca – 69,8 x 53 cm, Glasgow Museums Resource Centre (nr.inw.29)[13]
  • Maria Niepokalana kontemplująca narodziny Jezusa – 45 x 32,7 cm, Leeds Museums and Galleries[14]
  • Odpoczynek w czasie ucieczki do Egiptu – 1706, 54,5 x 43 cm, National Gallery w Londynie, (nr.inw.NG3909)[15]
  • Pasterza i Pasterka – 1696, 46,7 x 38,4 cm, Wallace Collection (nr.inw. P165)[16]
  • Portret damy przy fontannie – ok. 1693–1697, 47,9 x 39 cm, Kelvingrove Art Gallery and Museum[17]
  • Portret kobiety – 1695, 47,9 x 39 cm, Glasgow Museums Resource Centre (nr.inw.630)[18]
  • Portret mężczyzny w pikowanej todze – 1685, 47,3 x 38,3 cm, National Gallery w Londynie, (nr.inw.NG1660)[19]
  • Portret nieznanego mężczyzny – 40,5 x 38 cm, National Trust, East Riddlesden Hall (nr.inw.201454)[20]
  • Portret nieznanego młodego mężczyzny – ok. 1700, 34,5 x 29,5 cm, National Trust, Packwood House (nr.inw.557806)[21]
  • Portret Piotra Wielkiego – 1690, 56 x 49,5 cm, Ermitaż (nr.inw.ЭРЖ-1854)[22]
  • Portret żony artysty Margareta Rees – 1698, 48 x 39,7 cm, Harvard Art Museums[23]
  • Samson i Delilah – 35,5 x 28,2 cm, Glasgow Museums Resource Centre (nr.inw.83)[24]
  • Sara przyprowadza Hagar do Abrahama – 1696, 86 x 68,5 cm, Ermitaż (nr.inw.ГЭ-1064)[25]
  • Sąd Parysa – 1716, 63,3 x 45,7 cm, Dulwich Picture Gallery, (nr.inw.DPG147)[26]
  • Sługa Tankreda wręcza Guismondowi serce Guiscarda w złotym pucharze – 1675, 43,5 x 36,2 cm, Fitzwilliam Museum (nr.inw. 375)[27]
  • Sportowiec z pistoletem – 1670, 23,5 x 19,5 cm, National Trust, Waddesdon Mano[28]
  • Święta Małgorzata ze smokiem – 1714, 43 x 31 cm, Museum of Gloucester (nr.inw.Art00316)[29]
  • Wenus i Kupidyn – około 1716, 37,5 × 32,5 cm, Muzeum Czartoryskich (nr.inw. XII-292)
  • Wenus i Kupidyn – 1709, 49,5 x 36,8 cm, Nottingham Castle Museum and Art Gallery (nr.inw.NCM 1933-245)[30]
  • Wenus i Kupidyn – 1716, 45,1 x 33,4 cm, Wallace Collection (nr.inw.P151)[31]
  • Wypędzenie – 1700, 39,5 x 31 cm, Ermitaż (nr.inw.ГЭ-1065)[32]
  • Złożenie do grobu – po 1703, 68,8 x 50,8 cm, Muzeum Narodowe we Wrocławiu (nr.inw. VIII-1746)
  • ok. 14 prac w Rijksmuseum[33]

Uwagi

  1. ↑ Styl uprawiany przez malarzy holenderskich w okresie „Złotego wieku”, charakteryzujący się przedstawianiem scen w pomieszczeniach domowych, naturalnie odtworzonych, często używający klasycznych technik malarskich. W XIX wieku do tej grupy zaczęto zaliczać prace m.in. Gerarda Dou.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Chilvers 2009 ↓, s. 674.
  2. ↑ a b c d Lejman 2001 ↓, s. 64.
  3. ↑ a b c d Steinborn 2006 ↓, s. 202.
  4. ↑ RKD za: Houbraken 1718-1721, p. 397
  5. ↑ RKD za: Houbraken 1718-1721, s. 397
  6. ↑ RKD
  7. ↑ Genaille 2001 ↓, s. 398.
  8. ↑ Art.uk
  9. ↑ Ermitaż
  10. ↑ National Gallery
  11. ↑ Art.uk
  12. ↑ Ermitaż
  13. ↑ Art.uk
  14. ↑ Art.uk
  15. ↑ National Gallery
  16. ↑ The Wallace Collection
  17. ↑ Art.uk
  18. ↑ Art.uk
  19. ↑ National Gallery
  20. ↑ Art.uk
  21. ↑ Art.uk
  22. ↑ Ermitaż
  23. ↑ Harvard Art Museums
  24. ↑ Art.uk
  25. ↑ Ermitaż
  26. ↑ Dulwich Picture Gallery
  27. ↑ Art.uk
  28. ↑ Art.uk
  29. ↑ Art.uk
  30. ↑ Art.uk
  31. ↑ The Wallace Collection
  32. ↑ Ermitaż
  33. ↑ Rijksmuseum

Bibliografia

  • Bożena Steinborn: Katalog zbiorów malarstwa niderlandzkiego. Wrocław: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 2006. ISBN 83-86766-28-X.
  • Beata Lejman: Złote Niderlandy. Obrazy holenderskie i flamandzkie XVII wieku ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu (katalog wystawy). Wrocław: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 2001. ISBN 83-86766-02-6.
  • Ian Chilvers: The Oxford Dictionary of Art and Artists. OUP Oxford, 2009. ISBN 978-0199532940.
  • Robert Genaille: Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego. Warszawa: PWN, 2001. ISBN 83-221-0686-6.
Kontrola autorytatywna (osoba):
  • ISNI: 0000000081535162
  • VIAF: 73882170
  • ULAN: 500028638
  • LCCN: n88087004
  • GND: 11883083X
  • BnF: 12099712d
  • SUDOC: 068762127
  • SBN: VEAV012933
  • NKC: ola2011661908
  • DBNL: werf006
  • BNE: XX1518329
  • NTA: 068349602
  • Open Library: OL6439462A
  • PLWABN: 9810681367805606
  • NUKAT: n2013196318
  • PTBNP: 245108
  • WorldCat: lccn-n88087004
Encyklopedia internetowa:
  • PWN: 3994863