Agusta A109

Ten artykuł od 2023-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Agusta A109

Dane podstawowe
Państwo	Włochy
Producent	Leonardo Helicopters
Załoga	2 osoby
Historia
Data oblotu	4 sierpnia 1971
Dane techniczne
Napęd	2 x P&W PW-206C
Moc	2x423 kW (567 KM) (ciągła)
Wymiary
Średnica wirnika	11 m
Długość	13,07 m
Długość kadłuba	11,45 m
Szerokość kadłuba	1,59 m
Wysokość	3,50 m
Masa
Własna	2016 kg
Startowa	3000 kg
Zapas paliwa	605 l
Osiągi
Prędkość maks.	311 km/h
Prędkość przelotowa	285 km/h (z wypuszczonym podwoziem 259 km/h)
Wznoszenie maks. w locie pionowym	9.8m/s
Pułap praktyczny	5970 m
Pułap zawisu z wpływem ziemi	5060 m
Pułap zawisu bez wpływu ziemi	3597 m
Zasięg	500 km (z rez. 20 min., wys. 500 m)
Długotrwałość lotu	4 godziny (wys. 600 m, ISA, 130 km/h)
Dane operacyjne
Rzuty
Multimedia w Wikimedia Commons

Agusta A109 – lekki śmigłowiec produkowany przez włoską firmę Leonardo Helicopters. Wykorzystywany w wielu krajach do przewozu pasażerów, w służbach państwowych, a szczególnie w transporcie medycznym.

Historia

Firma Agusta w 1965 r. rozpoczęła analizę zapotrzebowań klientów w zakresie lekkich śmigłowców. W jej efekcie opracowano śmigłowiec Agusta A109, którego prototyp oblatano 4 sierpnia 1971 r.^[1]. Do 2014 wyprodukowano 508 sztuk modelu A109 Power i 284 Grand^[2]. Przednia, środkowa i tylna część kadłuba, belka ogonowa, belki łączące, statecznik produkowane są w PZL Świdnik.

Od 2 lipca 2005 Agusta A109, rejestracja SP-HXA (nr fabr. 11630), kod radiowy Ratownik 12, był używany przez Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. Uległ wypadkowi w czasie lądowania na warszawskim lotnisku Babice 20 listopada 2009 r.^[3]

Wersje

• A109A: pierwsza seryjna wersja z dwoma silnikami Allison 250. Pierwszy lot odbył się 4 sierpnia 1971.
  • A109A EOA "Hirundo": wersja wojskowa dla armii włoskiej.
• A109A Mk II: ulepszona wersja cywilna A109A.
• A109B: planowana, nigdy nie produkowana wersja wojskowa.
• A109C Hirundo: cywilna wersja 8 miejscowa z silnikami Allison 250-C20R-1.
• A109K: wersja wojskowa.
• A109K2: wersja dla policji i jednostek ratownictwa, przystosowana do pracy na dużych wysokościach i przy wysokich temperaturach.
• A109M: wersja wojskowa.
• A109MAX: śmigłowiec do zadań ratowniczych.
  • A109KM: wojskowa wersja K2.
  • A109KN: wersja K2 dla marynarki.
  • A109CM: normalna wersja wojskowa.
  • A109GdiF: wersja specjalna dla włoskiego Korpusu Straży Skarbowej.
  • A109 LUH (Light Utility Helicopter): lekki wielozadaniowy śmigłowiec wojskowy; sprzedawany do Afryki Południowej, Szwecji i Malezji.
  • A109BA: wersja specjalna dla wojsk belgijskich.
• A109E Power: ulepszona cywilna wersja.
• A109E Power Elite: przedłużona i ulepszona cywilna wersja A109E Power
• A109S Grand: przedłużona i ulepszona cywilna wersja z silnikami P&W 207. Maszyną tą dwaj Amerykanie: Scott Kasprowicz i Steve Sheik ustanowili w sierpniu 2008 roku nowy rekord świata w najszybszym okrążeniu Ziemi śmigłowcem. Dystans 38890 km pokonali ze średnią prędkością 275 km/h. Dotychczasowy rekord od 1996 należał do Bell 430
  • A109S Grand Da-Vinci: wersja zoptymalizowana do zadań ratowniczych w warunkach wyskogórskich Szwajcarii (2 silniki Pratt&Whitney: po 815 KM, cena jednostkowa: 10,2 mln Franków szwajcarskich)
• A109 Grand New: rozbudowana wersja A109 Grand - 4 miejscowa wersja VIP i 6 miejscowa wersja standard. Przewidywano certyfikację w 2010 roku
• A109N: najnowsza wersja z elementami wersji LUH, Elite i Grand.
• Agusta A119 Koala: cywilna wersja A109 z jednym silnikiem.
• AW119Ke

Przypisy

Bibliografia

• Riccardo Niccoli: Samoloty : najważniejsze typy, najciekawsze konstrukcje. Aldershot: Bellona, 2001. ISBN 978-83-11-09406-2. OCLC 297740160.

Linki zewnętrzne

• Galeria zdjęć śmigłowca należącego do LPR w serwisie Lotnictwo.net
• Leonardocompany.com AW109 Power