Ahmad al-Dżalabi

Ahmad Abd al-Hadi al-Dżalabi

Data i miejsce urodzenia	1945 Bagdad
Data i miejsce śmierci	3 listopada 2015 Bagdad
przywódca
Okres	od 1992 do 2015
Przynależność polityczna	Iracki Kongres Narodowy
Multimedia w Wikimedia Commons

Ahmad Abd al-Hadi al-Dżalabi, ar. أحمد عبد الهادي الجلبي (ur. 1945 w Bagdadzie^[1][2], zm. 3 listopada 2015 tamże) – iracki polityk, przywódca Irackiego Kongresu Narodowego, w latach 2005–2006 wicepremier Iraku.

Życiorys

Wczesna działalność

Pochodzi z wpływowej rodziny szyickiej z Bagdadu. W dzieciństwie wyjechał z rodziną do Stanów Zjednoczonych, a następnie do Wielkiej Brytanii^[1]. Jego rodzina prowadziła najstarszy bank w Iraku i postanowiła opuścić kraj po rewolucji, podczas której wojskowi obalili monarchię haszymicką^[3]. Ukończył studia matematyczne na Uniwersytecie w Chicago^[1], następnie uzyskał w dziedzinie matematyki doktorat^[4]. W 1977 udał się do Ammanu, gdzie założył bank Petra. Po jego bankructwie zbiegł za granicę. W Jordanii został skazany in absentia na 22 lata więzienia za oszustwo przez sąd wojskowy. Al-Dżalabi utrzymywał, że jego skazanie było wynikiem spisku zorganizowanego przez służby specjalne rządu irackiego^[1].

Przez wiele lat był aktywny w środowisku zagranicznej opozycji irackiej, sprzeciwiającej się rządom partii Baas i Saddama Husajna. W 1992 utworzył Iracki Kongres Narodowy^[1] finansowany przez CIA^[3]. Po tej dacie przybył po raz pierwszy jako dorosły człowiek do Iraku; przebywał na terenie irackiego Kurdystanu, który od nieudanego powstania Kurdów w 1991 i ustanowieniu strefy zakazu lotów pozostawał faktycznie poza kontrolą władz w Bagdadzie^[1]. Opuścił Kurdystan, gdy obszar ten został ponownie zaatakowany przez wojska irackie^[3].

Wojna w Iraku

W 1998 administracja prezydenta USA Billa Clintona doprowadziła do uchwalenia Iraq Liberation Act, na mocy którego irackie organizacje opozycyjne, na czele z Irackim Kongresem Narodowym, otrzymały 100 mln dolarów na swoją działalność^[1].

Ahmad al-Dżalabi był zwolennikiem inwazji amerykańskiej na Irak. Przekazywał Amerykanom informacje o posiadaniu przez Irak broni masowego rażenia, które następnie okazały się fałszywe^[4][3][2][5].

Mimo swoich bliskich związków z administracją prezydenta George’a W. Busha, po obaleniu reżimu Saddama Husajna poróżnił się z przywódcami amerykańskimi i nie powierzono mu najwyższych stanowisk w nowym rządzie irackim. Al-Dżalabi pełnił przez pewien czas stanowisko przewodniczącego Tymczasowej Irackiej Rady Zarządzającej (rotacyjne)^[4], był w niej również ministrem finansów^[3]. W maju 2003 stanął ponadto na czele komisji koordynującej eliminowanie z życia politycznego działaczy zdelegalizowanej partii Baas – debasyfikację. W 2004 Amerykanie podejrzewali go o przekazywanie irańskiemu Korpusowi Strażników Rewolucji Islamskiej kluczowych informacji dotyczących funkcjonowania państwa irackiego^[1] lub wprost o szpiegostwo na rzecz Iranu^[2]. Wstrzymano wówczas finansowanie kierowanej przez niego organizacji^[2].

Cieszył się zaufaniem duchowego przywódcy szyitów irackich Alego as-Sistaniego. Wspierał Muktadę as-Sadra i ruch sadrystowski^[3].

W wyborach parlamentarnych w Iraku w grudniu 2005 jego partia miała początkowo wejść do szyickiej koalicji Zjednoczony Sojusz Iracki, ostatecznie jednak wycofała się z negocjacji w tej sprawie i zdecydowała się na start samodzielny^[6]. W wyborach poniosła klęskę, uzyskując jedynie 0,5% głosów^[7]. Al-Dżalabi nie zdobył tym samym mandatu deputowanego Izby Reprezentantów^[1]. W tym samym roku wszedł jako wicepremier do rządu Ibrahima al-Dżafariego, jednego z liderów szyickiej koalicji Zjednoczony Sojusz Iracki^[2]. W kwietniu 2005 został ponadto p.o. ministra ds. ropy naftowej w rządzie al-Dżafariego^[8]. W wyborach parlamentarnych w Iraku w 2014 jego partia wystartowała jako części koalicji Al-Muwatin (Obywatele), w której wiodącą rolę odgrywała szyicka Najwyższa Rada Islamska w Iraku^[9].

Kilkakrotnie organizowane były zamachy na jego życie; żaden nie zakończył się powodzeniem^[3].

Do śmierci kierował komitetem finansowym przy irackiej Izbie Reprezentantów^[3]. Zmarł w Bagdadzie na atak serca^[3].

Przypisy