Aleksander Kazimierz Sapieha

Ten artykuł dotyczy biskupa. Zobacz też: inne osoby o tym imieniu i nazwisku.

Kraj działania

I Rzeczpospolita

Data i miejsce urodzenia

13 maja 1624
Maciejów

Data i miejsce śmierci

22 maja 1671^[1]
Wilno

Miejsce pochówku

Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie

Biskup wileński

Okres sprawowania

1667–1671

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

17 lipca 1650

Nominacja biskupia

2 sierpnia 1655^[2],
12 stycznia 1660^[3],
18 lipca 1667^[1]

Sakra biskupia

22 lipca 1657

Multimedia w Wikimedia Commons

Sukcesja apostolska

Data konsekracji

22 lipca 1657

Konsekrator

Jan Krzysztof Zawisza

Współkonsekratorzy

Jan Stefan Wydżga
Aleksander Krzysztof Chodkiewicz

Konsekrowani biskupi
Mikołaj Słupski	8 września 1669

Aleksander Kazimierz Sapieha herbu Lis (ur. 13 maja 1624 w Maciejowie, zm. 22 maja 1671 w Wilnie) – biskup wileński i żmudzki, duchowny referendarz wielki litewski w 1657 roku, sekretarz Jego Królewskiej Mości, kanonik wileński i warszawski^[4], kanclerz Akademii i Uniwersytetu Wileńskiego Towarzystwa Jezusowego od 1667 roku^[5].

Życiorys

Był synem Fryderyka, bratem Jana Fryderyka, Tomasza Kazimierza i Krzysztofa Franciszka.

Uczył się w kolegium jezuitów w Lublinie, studiował na Akademii Wileńskiej, uczęszczał do Kolegium Nowodworskiego w Krakowie. W 1638 rozpoczął studia w Akademii Krakowskiej. Jako sekretarz królewski kontynuował studia w zakresie prawa kanonicznego w Padwie (1647), Bolonii (1648), Rzymie (1649) i Paryżu.

Po powrocie do kraju 14 maja 1650 został prepozytem kapituły wileńskiej. 17 lipca tegoż roku otrzymuje święcenia kapłańskie. W październiku 1650 wyznaczony do sądów biskupich. W 1655 został biskupem pomocniczym wileńskim i biskupem tytularnym Methone na Peloponezie^[2]. 4 kwietnia 1659 otrzymał biskupstwo żmudzkie.

Latem 1659 działając jako wysłannik królewski załagodził bunt żołnierzy w wojsku litewskim. Na sejmie 1662 roku wyznaczony z Senatu komisarzem do zapłaty wojsku Wielkiego Księstwa Litewskiego^[6], wyznaczony do komisji wojskowo-skarbowej, w czasie obrad której próbował pogodzić zwaśnionych hetmanów Pawła Sapiehę i Wincentego Gosiewskiego. W 1666 otrzymał list przypowiedni na wakującą po bracie Krzysztofie chorągiew dragońską w wojsku litewskim. Przez kilkanaście lat brał czynny udział w obradach sejmiku wileńskiego.

Po abdykacji Jana II Kazimierza w 1668 roku, popierał do polskiej korony kandydaturę palatyna reńskiego Filipa Wilhelma^[7]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 5 listopada 1668 roku na sejmie konwokacyjnym^[8]. Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 roku z województwa wileńskiego^[9], podpisał jego pacta conventa^[10].

W sierpniu 1668 został biskupem wileńskim. Na sejmie zwyczajnym 1670 roku wyznaczony z Senatu komisarzem do zapłaty wojsku Wielkiego Księstwa Litewskiego^[11]. 12 kwietnia 1671 przeniósł obraz Matki Bożej Ostrobramskiej do nowej kaplicy, w której znajduje się do dzisiaj.

Zmarł 22 maja 1671 w Wilnie, został pochowany w tamtejszej Katedrze.

Przypisy

↑ ^a ^b Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. IV, Monasteri 1935, s. 370. (łac.)
↑ ^a ^b Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. IV, Monasteri 1935, s. 240. (łac.)
↑ Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. IV, Monasteri 1935, s. 304. (łac.)
↑ Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba. Kórnik 1994, s. 237.
↑ Józef Bieliński, Uniwersytet Wileński (1579-1831) T. 3, Kraków 1899-1900, s. 3.
↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 416.
↑ Wacław Uruszczak, Fakcje senatorskie w sierpniu 1668 roku, w: Parlament, prawo, ludzie, studia ofiarowane profesorowi Juliuszowi Bardachowi w sześćiesięciolecie pracy twórczej, Warszawa 1996, s. 317.
↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 497.
↑ Porządek na seymie Walnym Electiey. Między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu Elekcyey należące uchwalony y postanowiony, roku [...] 1669 [słow.] dnia wtorego [...] maia, [b.n.s.]
↑ Porzadek na seymie walnym electiey między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu elekcyey należące vchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego tysiąc sześćset sześćdziesiąt dziewiątego dnia wtorego miesiąca maia. [b.n.s]
↑ Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 46.

Linki zewnętrzne

Biskup Aleksander Kazimierz Sapieha (ang.)
Aleksander Kazimierz Sapieha h. Lis, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2021-12-09]

Biskupi żmudzcy

Biskupi diecezjalni	Maciej z Trok (1417–1422) Mikołaj Dzierżkowicz (1422–1434) Piotr ze Lwowa (1434–1435) Jakub z Wilna (1436–1439) Bartłomiej z Pułtuska (1439–1453) Jerzy z Wilna (1453–1464) Maciej z Topoli (1464–1470) Bartłomiej Swirenkowicz (1471–1482) Marcin ze Żmudzi (1483–1492) Marcin Lintfari (1492–1515) Mikołaj Radziwiłł (1515–1530) Mikołaj Wieżgajło (1531–1533) Wacław Wierzbicki (1534–1555) Jan Domanowski (1556–1563) Wiktoryn Wierzbicki (1565–1567) Jerzy Pietkiewicz (1567–1574) Melchior Giedroyć (1576–1609) Mikołaj Pawłowicz Pac (1610–1618) Stanisław Kiszka (1618–1626) Abraham Woyna (1626–1631) Melchior Gieysz (1631–1633) Jerzy Tyszkiewicz (1633–1649) Piotr Parczewski (1649–1659) Aleksander Kazimierz Sapieha (1660–1667) Kazimierz Pac (1667–1695) Jan Hieronim Kryszpin-Kirszensztein (1695–1708) Jan Mikołaj Zgierski (1710–1713) Paweł Franciszek Sapieha (1715) Aleksander Mikołaj Horain (1716–1735) Józef Michał Karp (1736–1739) Antoni Dominik Tyszkiewicz (1740–1762) Jan Dominik Łopaciński (1762–1778) Jan Stefan Giedroyć (1778–1802) Józef Arnulf Giedroyć (1802–1838) Szymon Michał Giedroyć (1838–1844) Motiejus Valančius (1849–1875) Mieczysław Leonard Pallulon (1883–1908) Gaspar Felicjan Cyrtowt (1910–1913) Franciszek Karewicz (1914–1926)
Biskupi pomocniczy	Jan Wyszomirski (1628–1643) Jan Kozakiewicz (1643–1647) Jerzy Sęporzyński (1647–1649) Stanisław Jacek Święcicki (1651–1677) Benedykt Żuchowski (1680–1701) Joachim Skirmunt (1701) Michał Jan Zienkowicz (1718–1730) Aleksander Kazimierz Horain (1731–1774) Jan Szemiot (1760–1762) Michał Chomiński (1765–1803) Józef Leon Łopaciński (1776–1786) Antonin Malinowski (1782–1816) Tadeusz Józef Bukaty (1786–1796) Józef Arnulf Giedroyć (1791–1802 koadiutor) Szymon Michał Giedroyć (1804–1838 od 1829 koadiutor) Ignacy Giedroyć (1824–1829 koadiutor) Aleksander Kazimierz Bereśniewicz (1858–1883) Antanas Baranauskas (1884–1897) Gaspar Felicjan Cyrtowt (1897–1910) Juozapas Skvireckas (1919–1926)

Biskupi diecezjalni

Maciej z Trok (1417–1422)
Mikołaj Dzierżkowicz (1422–1434)
Piotr ze Lwowa (1434–1435)
Jakub z Wilna (1436–1439)
Bartłomiej z Pułtuska (1439–1453)
Jerzy z Wilna (1453–1464)
Maciej z Topoli (1464–1470)
Bartłomiej Swirenkowicz (1471–1482)
Marcin ze Żmudzi (1483–1492)
Marcin Lintfari (1492–1515)
Mikołaj Radziwiłł (1515–1530)
Mikołaj Wieżgajło (1531–1533)
Wacław Wierzbicki (1534–1555)
Jan Domanowski (1556–1563)
Wiktoryn Wierzbicki (1565–1567)
Jerzy Pietkiewicz (1567–1574)
Melchior Giedroyć (1576–1609)
Mikołaj Pawłowicz Pac (1610–1618)
Stanisław Kiszka (1618–1626)
Abraham Woyna (1626–1631)
Melchior Gieysz (1631–1633)
Jerzy Tyszkiewicz (1633–1649)
Piotr Parczewski (1649–1659)
Aleksander Kazimierz Sapieha (1660–1667)
Kazimierz Pac (1667–1695)
Jan Hieronim Kryszpin-Kirszensztein (1695–1708)
Jan Mikołaj Zgierski (1710–1713)
Paweł Franciszek Sapieha (1715)
Aleksander Mikołaj Horain (1716–1735)
Józef Michał Karp (1736–1739)
Antoni Dominik Tyszkiewicz (1740–1762)
Jan Dominik Łopaciński (1762–1778)
Jan Stefan Giedroyć (1778–1802)
Józef Arnulf Giedroyć (1802–1838)
Szymon Michał Giedroyć (1838–1844)
Motiejus Valančius (1849–1875)
Mieczysław Leonard Pallulon (1883–1908)
Gaspar Felicjan Cyrtowt (1910–1913)
Franciszek Karewicz (1914–1926)

Biskupi pomocniczy

Jan Wyszomirski (1628–1643)
Jan Kozakiewicz (1643–1647)
Jerzy Sęporzyński (1647–1649)
Stanisław Jacek Święcicki (1651–1677)
Benedykt Żuchowski (1680–1701)
Joachim Skirmunt (1701)
Michał Jan Zienkowicz (1718–1730)
Aleksander Kazimierz Horain (1731–1774)
Jan Szemiot (1760–1762)
Michał Chomiński (1765–1803)
Józef Leon Łopaciński (1776–1786)
Antonin Malinowski (1782–1816)
Tadeusz Józef Bukaty (1786–1796)
Józef Arnulf Giedroyć (1791–1802 koadiutor)
Szymon Michał Giedroyć (1804–1838 od 1829 koadiutor)
Ignacy Giedroyć (1824–1829 koadiutor)
Aleksander Kazimierz Bereśniewicz (1858–1883)
Antanas Baranauskas (1884–1897)
Gaspar Felicjan Cyrtowt (1897–1910)
Juozapas Skvireckas (1919–1926)

Biskupi wileńscy

Biskupi diecezjalni	Andrzej Jastrzębiec (1388–1398) Jakub Plichta (1399–1407) Mikołaj z Gorzkowa (1408–1414) Piotr Krakowczyk (1415–1422) Maciej z Trok (1422–1453) Mikołaj z Sołecznik (1453–1467) Jan Łosowicz (1468–1481) Andrzej Goskowicz (1481–1491) Wojciech Tabor (1492–1507) Wojciech Radziwiłł (1507–1519) Jan z Książąt Litewskich (1519–1536) Paweł Algimunt Holszański (1536–1555) Walerian Protasewicz (1556–1579) Jerzy Radziwiłł (1579–1591) Benedykt Woyna (1600–1615) Eustachy Wołłowicz (1616–1630) Abraham Woyna (1631–1649) Jerzy Tyszkiewicz (1649–1656) Jan Karol Dowgiałło Zawisza (1656–1661) Jerzy Białłozor (1661–1665) Aleksander Kazimierz Sapieha (1667–1671) Mikołaj Stefan Pac (1672–1684) Aleksander Kotowicz (1685–1686) Konstanty Kazimierz Brzostowski (1687–1722) Maciej Józef Ancuta (1722–1723) Karol Piotr Pancerzyński (1724–1729) Michał Jan Zienkowicz (1730–1762) Ignacy Jakub Massalski (1762–1794) Jan Nepomucen Kossakowski (1798–1808) Hieronim Stroynowski (1814–1815) Andrzej Benedykt Kłągiewicz (1840–1841) Wacław Żyliński (1848–1856) Adam Stanisław Krasiński (1858–1883) Karol Hryniewiecki (1883–1889) Antoni Franciszek Audziewicz (1889–1895) Stefan Aleksander Zwierowicz (1897–1902) Edward von Ropp (1903–1917) Jerzy Matulewicz (1918–1925) Romuald Jałbrzykowski (1926–1955) Julijonas Steponavičius (1957–1989 adm. apost.) Adam Sawicki (1962–1968 adm. apost.^[A]) Władysław Suszyński (1968 adm. apost.^[A]) Henryk Gulbinowicz (1970–1976 adm. apost.^[A]) Edward Kisiel (1976–1991 adm. apost.^[A]) Julijonas Steponavičius (1989–1991) Audrys Bačkis (1991–2013) Gintaras Grušas (od 2013)
Biskupi pomocniczy	Jakub Miechowski (1512–1531) Feliks z Kazimierza (1532–1554) Jerzy Albinus (1550–1570) Cyprian Wiliski (1572–1594) Jerzy Radziwiłł (1574–1579 koadiutor) Mikołaj Pac (1602–1610) Abraham Woyna (1611–1626) Jerzy Tyszkiewicz (1627–1633) Stanisław Nieborski (1634–1644) Marcjan Tryzna (1639–1643) Hieronim Władysław Sanguszko (1644–1655) Teodor Skuminowicz (1652–1668) Aleksander Kazimierz Sapieha (1655–1660) Gothard Jan Tyzenhauz (1661–1668) Mikołaj Słupski (1669–1693) Władysław Silnicki (1683–1692) Jan Hieronim Kryszpin-Kirszensztein (1694–1695) Jan Mikołaj Zgierski (1696–1710) Wojciech Izdebski (1696–1703) Aleksander Mikołaj Horain (1704–1711) Maciej Józef Ancuta (1710–1722 od 1717 koadiutor) Karol Piotr Pancerzyński (1712–1721) Bogusław Korwin Gosiewski (1722–1725) Jerzy Kazimierz Ancuta (1723–1737) Józef Stanisław Sapieha (1737–1754 koadiutor) Antoni Józef Żółkowski (1744–1763) Tomasz Ignacy Zienkowicz (1755–1781) Jan Stefan Giedroyć (1763–1765) Feliks Towiański (1766–1782) Stanisław Bohusz Siestrzeńcewicz (1773–1774) Józef Kazimierz Kossakowski (1775–1781) Piotr Aleksander Toczyłowski (1782–1793) Franciszek Alojzy Gzowski (1782–1785) Józef Kazimierz Kossakowski (1791–1794 koadiutor) Dawid Zygmunt Pilchowski (1795–1803) Jerzy Antoni Połubiński (1796–1801) Adam Kossakowski (1798–1828) Adam Kłokocki (1798–1822) Ignacy Houwalt (1804–1807) Nikodem Puzyna (1814–1819) Tadeusz Kundzicz (1815–1829) Andrzej Benedykt Kłągiewicz (1830–1840) Jan Kajetan Cywiński (1840–1846) Kazimierz Roch Dmochowski (1840–1848) Ludwik Zdanowicz (1890–1896) Kazimierz Mikołaj Michalkiewicz (1923–1940) Mečislovas Reinys (1940–1953) Władysław Suszyński (1948–1968^[A]) Edward Ozorowski (1979–1991^[A]) Jonas Boruta (1997–2002) Juozas Tunaitis (1991–2010) Arūnas Poniškaitis (od 2010) Darius Trijonis (od 2017)

Biskupi diecezjalni