Aleksander Kiereński

Aleksander Kiereński

Data i miejsce urodzenia	4 maja 1881 Symbirsk, gubernia symbirska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	11 czerwca 1970 Nowy Jork, Stany Zjednoczone
Premier Rządu Tymczasowego Rosji
Okres	od 20 lipca 1917 do 8 listopada 1917
Przynależność polityczna	Partia Socjalistów-Rewolucjonistów
Poprzednik	Gieorgij Lwow
Następca	urząd zniesiony – Włodzimierz Lenin jako przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych
Minister wojny i marynarki Rządu Tymczasowego Rosji
Okres	od 5 maja?/18 maja 1917 do 1 września?/14 września 1917
Poprzednik	Aleksandr Guczkow
Następca	Aleksandr Wierchowski(inne języki)
Minister sprawiedliwości Rządu Tymczasowego Rosji
Okres	od 3 marca?/16 marca 1917 do 18 kwietnia?/1 maja 1917
Poprzednik	Nikołaj Dobrowolski(inne języki) (jako minister sprawiedliwości Imperium Rosyjskiego)
Następca	Paweł Pieriewierzew(inne języki)
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksandr Fiodorowicz Kiereński (ros. Александр Фёдорович Керенский; ur. 22 kwietnia^?/4 maja 1881 w Symbirsku, zm. 11 czerwca 1970 w Nowym Jorku) – rosyjski polityk, parlamentarzysta i prawnik. Od 20 lipca do 8 listopada 1917 przewodniczący Rządu Tymczasowego Rosji (w rządzie tym pełnił także funkcję ministra sprawiedliwości oraz ministra wojny i marynarki). Jego rząd został obalony przez przewrót bolszewicki. W latach 1912–1917 deputowany do Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego IV kadencji. W 1918 deputowany do Wszechrosyjskiego Zgromadzenia Ustawodawczego. Od 1918 do śmierci na emigracji.

Życiorys

Syn Fiodora Michajłowicza Kiereńskiego (1838–1910), pedagoga i dyrektora gimnazjum w Symbirsku^[a][1][2]. Od 1889 do 1899 wraz z rodziną mieszkał w Taszkiencie, gdzie ukończył gimnazjum. W 1899 rozpoczął studia na Wydziale Prawa Petersburskiego Uniwersytetu Państwowego^[3]. Od 1904 pracował jako prawnik w Petersburgu^[3]. W grudniu 1905 został aresztowany, pod zarzutem posiadania ulotek socjalistyczno-rewolucyjnych. W więzieniu przebywał do wiosny 1906. Wkrótce po zwolnieniu stał się popularnym prawnikiem, przemawiającym na procesach politycznych^[3]. Związał się z Partią Socjalistów-Rewolucjonistów. W 1912 został członkiem wolnomularskiego Wielkiego Wschodu Ludów Rosji. W czerwcu 1913 został wybrany na przewodniczącego IV Ogólnorosyjskiego Kongresu Pracowników Handlu i Przemysłu.

W wyborach parlamentarnych w 1912 został wybrany do Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego IV kadencji. Z uwagi na to, że Partia Socjalistów-Rewolucjonistów zdecydowała się zbojkotować wybory, Kiereński formalnie opuścił tę partię i dołączył do narodnickiej frakcji trudowików. Jako parlamentarzysta wygłaszał krytyczne przemówienia przeciwko rządowi i zyskał sławę jednego z najlepszych mówców frakcji lewicowych. Był członkiem komisji budżetowej Dumy. Należał też do zawiązanego w 1916 w Petersburgu Koła Przyjaciół Niepodległości Polski^[4].

W czasie rewolucji lutowej został członkiem Komitetu Tymczasowego Dumy, a także krótkotrwale wiceprzewodniczącym Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich i członkiem jej Komitetu Wykonawczego^[5]. Od marca 1917 powrócił oficjalnie do Partii Socjalistów-Rewolucjonistów i stał się jednym z jej liderów.

W Rządzie Tymczasowym księcia Gieorgija Lwowa zajmował stanowiska ministra sprawiedliwości (16 marca – 1 maja) i ministra wojny i morskiego (od 5 maja, otrzymał stanowisko po tzw. kryzysie kwietniowym). 20 lipca 1917 zastąpił Lwowa na stanowisku premiera Rządu Tymczasowego Rosji, a we wrześniu (po tzw. „puczu Korniłowa”) stanął na czele armii rosyjskiej z tytułem Naczelnego Wodza. Jako dyktator okazał się niezdecydowany, a wprowadzony program kontynuacji wojny okazał się nierealny (ofensywa Kiereńskiego). Niepowodzenia prowadzonej przez niego polityki przysporzyły mu przeciwników po obu stronach sceny politycznej.

W wyniku przewrotu bolszewickiego jego rząd został obalony, a on sam zbiegł na front do Pskowa. Bez skutku usiłował pozyskać poparcie armii przeciw bolszewikom. Po nieudanej próbie odbicia Piotrogrodu za pomocą korpusu kozackiego Piotra Krasnowa, 14 listopada 1917 zbiegł nad Don. W demokratycznych wyborach do Konstytuanty w listopadzie 1917 wybrany deputowanym z listy eserowców z Saratowa.

Od 1918 przebywał w Wielkiej Brytanii i Francji, gdzie nadal starał się prowadzić działalność polityczną. Po klęsce Francji w 1940 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych^[6]. Po agresji niemieckiej na ZSRR zaoferował swoje poparcie dla Józefa Stalina^[7]. W latach 1945–1946 przebywał w Brisbane w Australii, po czym wrócił do Ameryki. Zamieszkał w nowojorskim Upper East Side. Pracował dla amerykańskiego Hoover Institution. W 1956 znalazł zatrudnienie jako wykładowca na Uniwersytecie Stanforda^[8]. Podczas wizyty Nikity Chruszczowa w USA w 1959 Kiereński spotkał się z radzieckim przywódcą^[8].

W 1968 bezskutecznie starał się o możliwość przyjazdu do ZSRR. Zmarł 11 czerwca 1970 wskutek miażdżycy tętnic wieńcowych w szpitalu w Nowym Jorku^[9]. Miejscowe cerkwie rosyjskie i serbskie odmówiły odprawienia pogrzebu polityka, uznając go winowajcą upadku monarchii w Rosji i wskazując na jego związki z masonerią^[10]. Ciało Kiereńskiego przewieziono do Londynu, gdzie został pochowany na Putney Vale Cemetery.

Życie prywatne

Jego syn, Oleg (1905–1984), był inżynierem budownictwa lądowego oraz projektantem mostów (m.in. pomagał przy budowie ukończonego w 1932 Sydney Harbour Bridge). W 1964 został komandorem Orderu Imperium Brytyjskiego, natomiast w 1970 został członkiem brytyjskiego Fellow of the Royal Society^[11].

Wnuk Kiereńskiego – Oleg (1930–1993), był pisarzem, publicystą oraz krytykiem baletowym i teatralnym. Wcielił się w rolę swojego dziadka w filmie Czerwoni (1981)^[12].

Wybrane prace

• Дело Корнилова (1918)
• Прелюдия большевизма (1919)
• Издалека сборник статей
• Россия на историческом повороте. Мемуары.

Galeria

• 
  Kiereński podczas posiedzenia komisji Dumy IV kadencji
• 
  Komitet Tymczasowy Dumy w marcu 1917. Aleksander Kiereński stoi drugi z prawej. Poniżej siedzi Michaił Rodzianko
• 
  Ławr Korniłow, Albert Thomas i Aleksander Kiereński podczas obchodów Święta Pracy 1 maja 1917
• 
  Kiereński jako minister wojny wizytujący front w 1917
• 
  Kiereński jako minister wojny. Z lewej Boris Sawinkow
• 
  Kiereński przemawiający do rosyjskich żołnierzy na froncie w maju 1917
• 
  Aleksander Kiereński i Aleksander Kołczak w Sewastopolu w maju 1917
• 
  Aleksander Kiereński na pogrzebie ofiar dni lipcowych w lecie 1917
• 
  Aleksander Kiereński jako premier Rządu Tymczasowego w swoim gabinecie w Pałacu Zimowym
• 
  Kiereński w gabinecie premiera
• 
  Aleksander Kiereński i generał Aleksiej Brusiłow na okładce francuskiego pisma z 1917
• 
  Karykatura Kiereńskiego autorstwa Wiktora Deni z 1917
• 
  Aleksander Kiereński. Portret Ilji Riepina z 1917
• 
  Aleksander Kiereński na obrazie z 1923
• 
  Aleksander Kiereński w latach 20. XX wieku
• 
  Kiereński w Berlinie w 1932
• 
  Aleksander Kiereński przemawiający w 1938
• 
  Grób Aleksandra Kiereńskiego w Londynie

Zobacz też

• Rewolucja lutowa 1917
• Rewolucja październikowa
• Wojna domowa w Rosji
• Biali (Rosja)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia, linki

• Popularna Encyklopedia Powszechna t. k. Oficyna Wydawnicza Kraków, 1995
• Aleksandr Kiereński na portalu hrono.ru