Als

Ten artykuł dotyczy wyspy w Danii. Zobacz też: miasto w Danii.
Als
Ilustracja
Kontynent

Europa

Państwo

 Dania

Akwen

Morze Bałtyckie

Powierzchnia

312[1] km²

Populacja (2017)
• liczba ludności
• gęstość


49 976[2]
160,2 os./km²

Położenie na mapie Danii Południowej
Mapa konturowa Danii Południowej, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Als”
Położenie na mapie Danii
Mapa konturowa Danii, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Als”
Ziemia54°59′N 9°55′E/54,983333 9,916667
Mapa wyspy
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach

Als (w Polsce używa się także niemieckiej nazwy Alsen) – wyspa w Danii, w cieśninie Mały Bełt (Morze Bałtyckie), między Półwyspem Jutlandzkim a wyspą Fionia.

Geografia

  • powierzchnia: 312 km²[1]
  • ludność: 50,0 tys. (I 2017 r.)[2]
  • główne miasta: Sønderborg (27,83 tys.), Nordborg (5,97 tys.) i Augustenborg (3,25 tys.)[2][1]
  • najwyższy punkt: wzgórze Højeberg, 81 m n.p.m.[1]

Wyspa jest połączona dwoma mostami[1] z Półwyspem Jutlandzkim, komunikacja promowa do Fionii. Znajduje się tu też port lotniczy (na półwyspie Kær[1]).

Gospodarka

Podstawą gospodarki na wyspie Als jest rybołówstwo, uprawa pszenicy i jęczmienia oraz hodowla bydła i trzody chlewnej[3]. Na wyspie rozwinął się przemysł maszynowy, włókienniczy, skórzany oraz spożywczy[3].

Historia

W dniach 14–18 grudnia 1658 sprzymierzone siły brandenbursko-cesarsko-polskie, wspierające Danię podczas II wojny północnej, przeprowadziły operację desantową. 14 grudnia oddział piechoty zajął przyczółek, na którym następnie wylądowała jazda Stefana Czarnieckiego, przeprawiwszy się przez szeroką na ok. 500 m cieśninę na łodziach, holując płynące konie[potrzebny przypis]. Desant zdobył wyspę zajętą przez Szwedów. Wydarzenie to zostało upamiętnione w Mazurku Dąbrowskiego.

W latach 1864–1866 wyspa była zajęta przez Cesarstwo Austriackie, a następnie przez Królestwo Prus. Od 1920 wyspa należy ponownie do Danii[4].

Demografia

Wykres liczby ludności Als na przestrzeni ostatnich 90 lat[5]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Als. W: John Jedbo, Lars Serritslev: Danmark fra A til Å. Wyd. 1. Kopenhaga: Gyldendal, 2004, s. 12. ISBN 978-87-02-02581-1. (duń.).
  2. ↑ a b c Statistikbanken [online], statistikbanken.dk [dostęp 2018-02-26] .
  3. ↑ a b Als, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-05-23] .
  4. ↑ Encyklopedia Popularna PWN, wydanie XXV, Warszawa 1997.
  5. ↑ Duński Urząd Statystyczny.

Bibliografia

  • Jan ChryzostomJ.Ch. Pasek Jan ChryzostomJ.Ch., Pamiętniki, RomanR. Pollak (oprac.), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987, ISBN 83-06-01577-0, OCLC 69531193 .
  • PWN Leksykon: Wojsko, wojna, broń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13506-9
Kontrola autorytatywna (wyspa):
  • VIAF: 22145376561983720235
  • LCCN: n2003041051
  • GND: 4230354-0
  • J9U: 987007484867205171
Encyklopedia internetowa:
  • PWN: 3868225
  • Britannica: place/Als-island-Denmark
  • SNL: Als
  • Catalana: 0003025
  • DSDE: Als_-_ø