Anton Kolig

Data i miejsce urodzenia

1 lipca 1886
Nowy Jiczyn

Data i miejsce śmierci

17 maja 1950
Nötsch im Gailtal

Narodowość

austriacka

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Wiedniu

Dziedzina sztuki

malarstwo

Multimedia w Wikimedia Commons

Strona internetowa

Anton Kolig (ur. 1 lipca 1886 w Nowym Jiczynie, zm. 17 maja 1950 w Nötsch im Gailtal) był austriackim malarzem ekspresjonizmu i jednym z członków grupy zwanej Nötscher Kreis. Był dziadkiem austriackiego malarza, rzeźbiarza i twórcy instalacji Corneliusa Koliga.

Życie

Anton Kolig był synem malarza pokojowego i kościelnego Ferdinanda Koliga i jego żony Marii. Studiował od 1904 roku – razem z Oskarem Kokoschką – w Wiedniu na Kunstgewerbeschule. W 1907 przeniósł się na tamtejszą Akademię Sztuk Pięknych (Akademie der bildenden Künste), gdzie uczył się u Heinricha Leflera, Rudolfa Bachera i Aloisa Deluga. Tu poznał swoich rówieśników, Sebastiana Iseppa i Franza Wiegele, w kolejnych latach, dzięki wspólnym wyjazdom, ich rodzinne miasto Nötsch (im Gailtal). W 1912 ożenił się z Kathariną Wiegele, siostrą Franza.

Po raz pierwszy pokazał swoje prace publicznie w 1911 roku w ramach wystawy Hagenbundu, m.in. wraz z Oskarem Kokoschką, Antonem Faistauerem, Sebastianem Iseppem i Franzem Wiegele. Dzięki poleceniu ze strony Gustava Klimta i Carla Molla Kolig i Wiegele otrzymują w 1912 stypendium na pobyt w Paryżu, gdzie w Luwrze styka się Kolig przede wszystkim z malarstwem nowoczesnym. Wybuch I wojny światowej zaskakuje go w 1914 roku w Marsylii, skąd w pośpiechu musi uciekać, zostawiając wszystkie swoje prace. Przez Włochy dociera do Austrii i zatrzymuje się w Nötsch.

Od 1916 maluje obrazy związane z wojną, przy czym szczególne zainteresowanie wzbudzają jego portrety generałów i jeńców. W 1918 roku wystawia je (razem z Egonem Schiele) w Klagenfurcie. Portret generała Gottfrieda Seibta pędzla Koliga wyróżniony zostaje w 1928 w Düsseldorfie złotym medalem, a w 1936 artysta otrzymuje zań austriacką nagrodę państwową.

W latach 1926–1927 Anton Kolig brał udział w dekorowaniu nowego budynku festiwalowego (Festspielhaus) w Salzburgu wykonując dlań projekt gobelinu i mozaikę w holu wejściowym. Kiedy w 1928 otrzymał dwie propozycje objęcia profesury w Pradze i Stuttgarcie, zdecydował się na Akademię w Stuttgarcie (Württembergische Akademie in Stuttgart), gdzie wykształcił szereg znaczących później malarzy. Jego twórczość zyskała też wtedy międzynarodowy rozgłos i pokazywana była na licznych wystawach.

W 1929 roku otrzymał Kolig zlecenie ozdobienia freskiem małej sali posiedzeń w budynku Landtagu Karyntii w Klagenfurcie. Wykonane razem z uczniami ze Stuttgartu w następnym roku dzieło stało się przedmiotem ataku niemiecko-nacjonalistycznych posłów, którzy na posiedzeniu Landtagu 25 marca 1931 roku zażądali usunięcia fresków. Zniszczeniu ich udało się wtedy zapobiec, w 1935 roku jednak zostały one zasłonięte, a w 1938, po Anschlussie Austrii naziści zdjęli je zupełnie, podobnie jak mozaikę w salzburskim Festspielhaus. Również inne prace Koliga usunięte zostały ze zbiorów muzeów i galerii, a Adolf Hitler miał osobiście wypowiadać się przeciwko późnoekspresjonitycznej twórczości artysty.

Nie angażując się w kwestie polityczne Kolig pozostawał aż do jesieni 1943 w Stuttgarcie, gdzie jednak z czasem czuł się coraz mniej bezpiecznie i w końcu wrócił do Nötsch. 17 grudnia 1944 został podczas bombardowania wraz z rodziną przysypany gruzami i ciężko ranny. Zniszczeniu uległa też wtedy po raz kolejny znaczna część jego prac.

W 1947 r. Anton Kolig został laureatem nagrody miasta Wiednia w dziedzinie malarstwa i grafiki, w 1959 nazwano jego imieniem ulicę w Wiedniu (Anton-Kolig-Gasse).

Dzieła

Anton Kolig uważany jest za jednego z najważniejszych przedstawicieli austriackiego późnego ekspresjonizmu (Farbexpressionismus). Wykonał ok. 3000 rysunków, 62 barwnych prac na papierze i 390 obrazów olejnych, z których jednak wiele zostało zniszczonych lub zaginęło. Z powodu swych homoerotycznych skłonności podejmował często temat męskiego aktu, ponadto malował portrety i martwe natury. Wiele z prac Koliga daje też wyraz jego religijności. Prace artysty znajdują się głównie w wiedeńskich muzeach: Leopold Museum, Belvedere i w Heeresgeschichtliches Museum (Muzeum Historii Armii), a także w galerii kolekcji Esslów Sammlung Essl w Klosterneuburg oraz w karynckiej Landesgalerie.

Wybrane prace artysty:

Stille Frau – Bildnis der Mutter (Milcząca kobieta – portret matki), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 2019, 1909, olej na płótnie, 168,5 × 56 cm
Stilleben mit Äpfeln und Weintrauben (Martwa natura z jabłkami i winogronami), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 507, 1912, olej na płótnie
Tänzerin (Tancerka), wł. pryw., 1913, olej na płótnie, 156 × 69,5 cm
Stilleben mit Schildkröte (Martwa natura z żółwiem) Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 194, 1913, olej na płótnie
Berta Zuckerkandl, Wien Museum, Inv. Nr. 77.879, 1915, olej na płótnie, 150 × 81 cm
Hauptmann Boleslavski (Kapitam Boleslavski), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 171, 1916, olej na płótnie
Winterlandschaft bei Sonnenuntergang (Pejzaż zimowy o zachodzie słońca), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 183, 1917, olej na kartonie
Sitzender Jüngling – Am Morgen (Siedzący młodzian – o poranku), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 406, 1919, olej na płótnie, 152 × 93,1 cm
Liegender Männerakt in Grau (Leżący akt męski w szarości), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 352, 1919, olej na płótnie
Die Handarbeitslehrerin (Nauczycielka robótek ręcznych), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 353, 1920, olej na płótnie
Sehnsucht (Tęsknota), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 200, 1922, olej na płótnie
Aufschwebender Genius (Unoszący się geniusz – szkic do plafonu w budynku wiedeńskiej straży pożarnej), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 233), 1924, olej na płótnie
Freski dla krematorium w Wiedniu, 1925
Spiegelakt (Akt lustrzany), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 198, 1926, olej na płótnie
Selbstbildnis in blauer Jacke (Autoportret w niebieskiej kurtce), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 199, 1926, olej na płótnie
Freski (Klagenfurt, Landhaus), 1930
Das Pelzchen – Des Künstlers Tochter Antoinette (Futerko – córka artysty Antoinette), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 351, 1930, olej na płótnie, 125 × 78,2 cm
Liegender Männerakt (Leżący akt męski), Stuttgart, wł. pryw., ok. 1930, olej na płótnie
Portrait von Dr. Ensinger (Portret dra Ensingera) Stuttgart, wł. pryw., ok. 1930, olej na płótnie
Das Vergehen (Przemijanie), Linz, Lentos Kunstmuseum, 1946, olej na płótnie, 76 × 94 cm
Zivilisation III (Cywilizacja III), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 185, 1947, olej na kartonie
Die Sonnensucher (Poszukujący słońca), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 193, 1947, olej na płótnie
Die vier Evangelisten (Czterej ewangeliści), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 355, 1948, olej na płycie pilśniowej
Männlicher Akt mit Schlange (Akt męski z wężem), Wiedeń, Zbiory Narodowego Banku Austrii, 1949, olej na płycie pilśniowej, 84,6 × 57 cm
Brustbild eines Knaben mit Violine (Popiersie chłopca ze skrzypcami), Wiedeń, SZbiory Narodowego Banku Austrii, ok. 1949, olej na kartonie, 53 × 43,5 cm

Bibliografia

Erwin Hirtenfelder, Die Koligsche Kunst ist geistiger Bolschewismus. Ein Bildersturm im Dritten Reich. Die Fresken Anton Koligs und seiner Stuttgarter Akademieklasse im Landhaus zu Klagenfurt, Hatje Cantz, Ostfildern 2001
Erwin Hirtenfelder, Bertram K. Steiner, Tatort Kolig – Saal 1929-1999, Klagenfurt 1999.
Richard Milesi, Anton Kolig. Verlag des Landesmuseums für Kärnten, Klagenfurt 1954
Otmar Rychlik (red.) Anton Kolig 1886-1950. Das malerische Werk, Brandstätter, Wien 2001
Otmar Rychlik, Klaus A. Schröder (red.)Anton Kolig – männliche Aktzeichnungen (kat. wystawy w Albertinie), Hatje Cantz, Ostfildern 2005