Anton Makarenko

Data i miejsce urodzenia

3 marca 1888
Białopole

Data i miejsce śmierci

1 kwietnia 1939
Golicyno

Zawód, zajęcie

pedagog, pisarz

Multimedia w Wikimedia Commons

Anton Siemionowicz Makarenko (ros. Антон Семёнович Макаренко, ur. 13 marca 1888 w Białopolu, zm. 1 kwietnia 1939 w Golicynie) – radziecki pedagog i pisarz, twórca systemu „wychowania komunistycznego” – teorii i metodologii wychowania w samorządowych kolektywach dziecięcych.

Życiorys

W 1917 roku ukończył ze złotym medalem Instytut Nauczycielski w Połtawie. Uważał za ważne właściwe wychowanie młodzieży, mówiąc: „Nie ma złej młodzieży, są tylko źli wychowawcy”. W latach 1920–1935 organizował w Połtawie i Charkowie placówki opiekuńczo-wychowawcze dla bezdomnej i wykolejonej młodzieży, zaś po roku 1935 zajął się głównie pracą pisarską i popularyzatorską. Jego celem było włączenie wychowanków w formę działalności grupowej, zorganizowanej zgodnie z założeniami ideologii komunistycznej. Od Maksyma Gorkiego Makarenko przejął przekonanie, że nawet najbardziej zaniedbany społecznie i moralnie człowiek może ulec przeobrażeniu (co nazwano hipotezą optymistyczną). System Makarenki obowiązywał w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku w ZSRR i podporządkowanych mu krajach Europy Środkowej, w Rosji, obok innych systemów^[1]. Dorobek Makarenki jest znany w wielu krajach świata i wysoko oceniany^[2]^[3], jednak zdarza się, że w literaturze specjalistycznej i popularnej pojawiają się objaśnienia jednostronne lub zupełnie błędne^[3].

Makarenko w swoich pracach przedstawił wszechstronny system oddziaływań pedagogicznych na młodzież. Wychodził z założenia, że zadania wychowawcze wynikają z ogólnych zadań budownictwa komunizmu, a podstawowa forma wychowania, jaką stanowi kolektyw, z charakteru nowych socjalistycznych stosunków („krytyczna socjalizmu pozwala stwierdzić, że upolitycznił on wszystkie etapy edukacji”^[4]). Według niego styl kolektywu – połączenie wysokich wymagań z zaufaniem i szacunkiem dla ludzi – to tylko odbicie stylu życia społecznego, a jego rozwój dokonuje się przez wytwarzanie systemu więzi społecznych, opartego na dążeniu do wspólnego celu, na solidarności jego uczestników we wspólnej pracy i organizacji życia społecznego. Za ważny element kolektywu Makarenko uważał dobrą organizację, opartą nawet do pewnego stopnia na wzorach wojskowych.

Antoni Makarenko był patronem Szkoły Podstawowej nr 187 na warszawskich Bielanach (obecnie im. Adama Mickiewicza).

Twórczość

Poemat pedagogiczny^[5] (Pedagogiczeska poema, Педагогическая поэма, 1933–1935)
Książka dla rodziców (Kniga dla roditielei, Книга для родителей wyd. ros. 1937; A Book for Parents, wyd. ang. 2002^[6])
Chorągwie na wieżach wyd. pol. seria "Biblioteka Sztandaru Młodych", wyd. Nasza Księgarnia, Warszawa 1952 (Fłagi na baszniach, Флаги на башнях wyd. ros. 1938)
Lekcje o wychowaniu dzieci^[7] (Lekcji o wospitanii dietiei, Лекции о воспитании детей)
Powieść "Cześć" (Честь wyd. ros. 1937-8)

Zobacz kolekcję cytatów z Antona Makarenki w Wikicytatach

Przypisy

↑ Kazimierz Czajkowski: Wychowanie zespołowe w domach dziecka: inspiracje makarenkowskie (informacje bibliograficzne). Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1964, s. ss 191.
↑ Makarenko, His Life and Work: Articles, Talks and Reminiscences (informacje bibliograficzne). University Press of the Pacific, 2004, s. ss 308.
↑ ^a ^b G.N. Filonov. Anton Makarenko (1888–1939). „Prospects: the quarterly review of comparative education”. XXIV (1/2), s. 77–91, 1994. UNESCO: International Bureau of Education, Paris 2000. (ang.).
↑ Artur Dąbrowski, nauczyciel religii w ZS Nr 1 im. Jana Kilińskiego: Czterdziestoletnie dzieje Zespołu Szkół Nr 1 im. Jana Kilińskiego w Kłobucku. www.zsnr1-klobuck.edu.pl. [dostęp 2016-02-06]. Cytat: Marksistowski model wychowawczy polegać miał na wychowaniu obywateli na internacjonalistów, którzy na skutek bytowania w kolektywie, posiądą jednolity światopogląd, w dziedzinie naukowej, technicznej i przekształcaniu przyrody. Twórcą niniejszej koncepcji była żona Włodzimierza Ilicza Lenina – Nadieżda Krupska i autor „Poematu pedagogicznego” – Anton Semionowicz Makarenko. W marksistowskim modelu wychowawczym, pojęcie kolektywu, utożsamiano ze zbiorowym podmiotem działania. W tym kontekście, interesy kolektywu uzyskiwały pierwszeństwo, przed interesami jednostki. Analiza krytyczna socjalizmu pozwala stwierdzić, że upolitycznił on wszystkie etapy edukacji
↑ Iwona Węgrzyn: Makarenko: Jak najwięcej wymagań od człowieka i szacunku dla niego. [w:] Wiadomości24 » Cywilizacja » Nauka [on-line]. 2012-04-01. [dostęp 2018-01-21].
↑ A.S. Makarenko: A Book for Parents (informacje bibliograficzne). Fredonia Books, 2002, s. ss 412.
↑ А.С.Макаренко. Лекции о воспитании детей, общие условия семейного воспитания. Электронный архив А.С. Макаренко. [dostęp 2015-10-08]. (ros.).

Linki zewnętrzne

Antoni Makarenko: Poemat pedagogiczny, sztuka w 4 aktach. [w:] program teatralny, w tym – biogram autora [on-line]. Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, 1954. [dostęp 2016-02-06].
Małgorzata Bucior, Przedszkole Nr2 w Zamościu; Bibliografia: Aleksander Lewin, Makarenko. Konfrontacje pedagogiczne, Warszawa 1960, PZWS; Wincenty Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 2004, Wydawnictwo Akademickie „Żak”: Prekursor pedagogiki opiekuńczo – wychowawczej Anton Semionowicz Makarenko. www.edukacja.edux.pl. [dostęp 2016-02-06].
Iwona Węgrzyn: Makarenko: Jak najwięcej wymagań od człowieka i szacunku dla niego. www.wiadomosci24.pl, 2012-04-01. [dostęp 2016-02-06].