Antoni Czabański

Antoni Czabański
Ilustracja
major żandarmerii major żandarmerii
Data i miejsce urodzenia

12 października 1897
Kołomyja

Data i miejsce śmierci

12 stycznia 1948
Kraków

Przebieg służby
Lata służby

1915–1945

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

SGO „Polesie”

Stanowiska

komendant Kwatery Głównej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Srebrny za Długoletnią Służbę Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Oficer Orderu Korony Rumunii
Multimedia w Wikimedia Commons

Antoni Czabański[a] (ur. 12 października 1897 w Kołomyi, zm. 12 stycznia 1948 w Krakowie) – major żandarmerii Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 12 października 1897 w Kołomyi, ówczesnym mieście powiatowym Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Józefa (1861–1899), profesora tamtejszego c. k. Wyższego Gimnazjum, i Anieli z Bohosiewiczów, córki dzierżawcy rolnego[2][3][4][5][6]. Po śmierci ojca wyjechał z matką do jej rodziców w Krzywotułach, gdzie wychowywał się do szósego roku życia[7]. W 1914 ukończył naukę w klasie VIIa c. k. Gimnazjum I z polskim językiem wykładowym w Stanisławowie[8][2]. W sierpniu 1914 wstąpił do Legionu Wschodniego[9].

Od 8 kwietnia 1915 w Legionach Polskich[2]. Służył w 4. kompanii I batalionu 4 Pułku Piechoty[2]. Od 15 lipca 1915 do 6 października 1916 walczył na froncie lubelskim i wołyńskim[2]. 4 kwietnia 1917 został wymieniony we wniosku o odznaczenie austriackim Krzyżem Wojskowym Karola[2]. W tym samym roku ukończył pułkowy kurs oficerski[2]. We wrześniu 1917, po kryzysie przysięgowym, został wcielony do cesarskiej i królewskiej Armii[2].

W listopadzie 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego[2]. W szeregach 4 Pułku Piechoty Legionów walczył z bolszewikami[2]. 17 października 1919 jako podoficer byłych Legionów Polskich został mianowany z dniem 1 października 1919 podporucznikiem w żandarmerii[10]. 19 listopada 1919 został przeniesiony z Dowództwa Żandarmerii Okręgu Generalnego Warszawa do Dowództwa Żandarmerii Okręgu Generalnego Kielce na stanowisko dowódcy plutonu żandarmerii w Miechowie[11]. 26 stycznia 1920 wrócił do garnizonu Warszawa na stanowisko dowódcy 2 plutonu żandarmerii[12]. 27 sierpnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu rotmistrza, w żandarmerii, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich. Pełnił wówczas służbę w Dywizjonie Żandarmerii Wojskowej Nr 1 w Warszawie[13].

Po zakończeniu wojny z bolszewikami kontynuował służbę w 1 Dywizjonie Żandarmerii w Warszawie, w charakterze żołnierza zawodowego[14]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 71. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii[15]. W 1924 był dowódcą plutonu żand. Modlin[16], w 1926 instruktorem oddziału szkolnego Kadry Szwadronu Zapasowego, a w 1928 dowódcą plutonu żandarmerii Warszawa V[17]. W październiku 1930 został przeniesiony do 10 Dywizjonu Żandarmerii w Przemyślu na stanowisko pełniącego obowiązki kwatermistrza[18]. 29 stycznia 1932 został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1932 i 2. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii[19][20]. W grudniu 1934 został wyznaczony na stanowisko zastępcy dowódcy 10 dżand[21]. W październiku 1935 został przeniesiony do 9 Dywizjonu Żandarmerii w Brześciu nad Bugiem na stanowisko zastępcy dowódcy dywizjonu. W 1938 zajmowane przez niego stanowisko otrzymało nazwę „I zastępca dowódcy dywizjonu”[22]. W czasie kampanii wrześniowej 1939 początkowo na stanowisku szefa żandarmerii Okręgu Korpusu Nr IX[23], a od 18 września 1939 komendanta Kwatery Głównej Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”[24][25]. Po kapitulacji wojsk generała Franciszka Kleeberga dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu VII A Murnau[26][23].

Po uwolnieniu z niewoli wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[3]. Zmarł 12 stycznia 1948 w Krakowie[27]. Trzy dni później został pochowany na cmentarzu Rakowickim[27][b]. Spoczywa w kwaterze XXI b, rząd 2, grób 25[28].

Był żonaty, dzieci nie miał[29].

Ordery i odznaczenia

Uwagi

  1. ↑ W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Antoni I Czabański”, w celu odróżnienia od innego oficera noszącego to samo imię i nazwisko, a mianowicie Antoniego II Czabańskiego (ur. 14 września 1898 w Śremie, w rodzinie Kazimierza), porucznika rezerwy 14 pp we Włocławku[1].
  2. ↑ Na stronie internetowej „Żołnierze Niepodległości” podano, że w okresie okupacji mieszkał w Krakowie. Aresztowany przez Niemców, został wysłany do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Uwolniony w 1945, powrócił do Krakowa[2]. Na wspomnianym cmentarzu pochowany jest także Emil Czabański (1896–1953), porucznik żandarmerii rezerwy Wojska Polskiego i komisarz Policji Państwowej, komendant powiatowy PP w Krakowie.

Przypisy

  1. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 166, 576, 1053, 1064.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Czabański Antoni. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-02-21].
  3. ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-21]..
  4. ↑ Kolekcja ↓, s. 1.
  5. ↑ Kolekcja 2 ↓, s. 2, 5.
  6. ↑ Sprawozdanie 1899 ↓, s. 107.
  7. ↑ Kolekcja 2 ↓, s. 5.
  8. ↑ Sprawozdanie 1914 ↓, s. 108.
  9. ↑ Kolekcja ↓, s. 3.
  10. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 95 z 26 listopada 1919, poz. 3678.
  11. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 97 z 27 grudnia 1919, poz. 4076.
  12. ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 6 z 26 stycznia 1920, pkt 5.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 1 września 1920, s. 799.
  14. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 401, 587.
  15. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 293.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1053, 1064.
  17. ↑ Suliński 2015 ↓, s. 41, 45.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 21.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 30 stycznia 1932, s. 98.
  20. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 288, 796.
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934, s. 255.
  22. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 281, 837.
  23. ↑ a b Otrzymał numer jeniecki „1606”. Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2022-02-21].
  24. ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 257, 374.
  25. ↑ Wróblewski 1989 ↓, s. 27, 190.
  26. ↑ Wierzbicki 1990 ↓, s. 66.
  27. ↑ a b Nekrolog. Biblioteka Jagiellońska. [dostęp 2022-02-21].
  28. ↑ informacja uzyskana z Biura Zarządu Cmentarzy Komunalnych w dn. 14.11.2023
  29. ↑ a b c d e Kolekcja 2 ↓, s. 2.
  30. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 16.
  31. ↑ Lewicki 1929 ↓, s. 57.
  32. ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199.
  33. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 11 listopada 1931, s. 365.
  34. ↑ Wawrzyński 2001 ↓, s. 115.
  35. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938, s. 25.
  36. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 667.

Bibliografia

  • Czabański Antoni. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.59-4943 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-07-17].
  • Czabański Antoni. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.15055 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-07-04].
  • Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Kołomyi za rok szkolny 1898/99. Kołomyja: Nakładem Funduszu Naukowego, 1899.
  • Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum I. z polskim językiem wykładowym w Stanisławowie za rok szkolny 1913/14. Stanisławów: Nakładem Funduszu Naukowego, 1914.
  • Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2022-02-21].
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
  • Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  • Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
  • Adam Lewicki: Zarys historji wojennej 4-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Jan Suliński: Żandarmeria DOK I - Warszawa w latach 1919-1944. Mińsk Mazowiecki: Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej, 2015. ISBN 978-83-63700-08-18-8.
  • Tadeusz Wawrzyński. Oficerowie żandarmerii kawalerowie Krzyża i Medalu Niepodległości. „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej”. 24, s. 104-116, 2001. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe. 
  • Władysław Wierzbicki: Przyczynki do historii Żandarmerii odrodzonego Wojska Polskiego. Londyn: Koło Oddziałowe Stowarzyszenia Polskich Kombatantów nr 106 „Żandarm”, 1990.
  • Jan Wróblewski: Samodzielna Grupa Operacyjna „Polesie” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07659-6.
Kontrola autorytatywna (osoba):
  • VIAF: 12161028931323742068
  • PLWABN: 9811717265505606