Apios
 Apios americana | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | |||
| Rząd | bobowce | ||
| Rodzina | bobowate | ||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | Apios | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Apios Fabr. Sp. Pl., ed. 4. 3: 917 (1802), nom. cons.[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| A. americana Medikus[4] | |||
| |||
| |||
Apios – rodzaj roślin z rodziny bobowatych (Fabaceae). Obejmuje 7[3]–8[5] gatunków. Dwa z nich (A. americana i A. priceana) rosną we wschodniej części Ameryki Północnej, a pozostałe we wschodniej Azji, z czego cztery są endemitami Chin[3][5]. Rośliny te rosną w formacjach trawiastych, zaroślowych i leśnych w miejscach wilgotnych – na mokradłach, nad rzekami i jeziorami[6]. Wyjątkową w skali rodziny cechą tych roślin jest obecność soku mlecznego w owocni strąków[7].
Nazwa naukowa utworzona została z greckiego słowa oznaczającego gruszkę w nawiązaniu do kształtu bulw A. americana[6]. Bulwy te były istotnym pożywieniem Indian Ameryki Północnej[7][6]. Mają słodki smak, spożywane były gotowane lub pieczone[8]. Rośliny z tego rodzaju wykorzystywane są także jako pastewne, lecznicze i ozdobne[6].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny o pnących pędach oraz krzewy o pędach wspinających się[6]. Z bulwami korzeniowymi[5].
- Liście
- Nieparzysto pierzasto złożone, zwykle z 5 lub 7 listkami, rzadziej z 3 lub 9. Przylistki drobne[5].
- Kwiaty
- Zebrane w wyrastające w szczytowej części pędu zagęszczone wiechy (stąd podobne do gron). Podsadki i przysadki są niewielkie i odpadające. Kielich jest zrosłodziałkowy, dzwonkowaty, z ząbkami krótszymi od rurki. Dwie górne łatki są zrośnięte, z trzech dolnych środkowy ząbek jest równowąski i długi, a boczne są krótkie. Korony motylkowe średniej wielkości i duże, jaskrawo czerwone lub czerwonopomarańczowe. Płatki o podobnej długości. Żagielek jest jajowaty lub kolisty, odgięty. Skrzydełka są krótsze od żagielka, skośnie jajowate. Łódeczka jest najdłuższa, zagięta na końcu, czasem zawinięta. Korona u A. carnea jest czerwona i osiąga ponad 5 cm długości. U innych gatunków jest krótsza, żółta zielonkawa lub purpurowa. Pręcików jest 10, z jednym wolnym i 9 zrośniętymi. Zalążnia z licznymi zalążkami jest niemal siedząca i naga. Jej górna część odgięta i zgrubiała. Szyjka słupka zwieńczona jest znamieniem[5].
- Owoce
- Strąki równowąskie, sierpowato wygięte, spłaszczone i dwudzielne na szczycie[5].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Jeden z rodzajów plemienia Phaseoleae z podrodziny bobowatych właściwych (Faboideae) z rodziny bobowatych (Fabaceae)[9]. W obrębie plemienia zaliczany bywa do podplemienia Erythrininae[7], ale pozycja ta wydaje się błędna, analizy molekularne wskazują na jego siostrzaną pozycję dla podplemienia Kennediinae i plemienia Desmodieae[6].
- Wykaz gatunków[3]
- Apios americana Medik.
- Apios carnea (Wall.) Benth. ex Baker
- Apios chendezhaoana (Y.K.Yang, L.H.Liu & J.K.Wu) B.Pan bis, X.L.Yu & F.Zhang
- Apios delavayi Franch.
- Apios fortunei Maxim.
- Apios macrantha Oliv.
- Apios priceana B.L.Rob.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-01-30] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-01-30] (ang.).
- ↑ a b c d Apios Fabr.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2024-01-30].
- ↑ Apios Fabr.. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2024-01-30].
- ↑ a b c d e f Ren Sa & Michael G.R.S.& M.G. Gilbert Ren Sa & Michael G.R.S.& M.G., Apios Fabricius, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2024-01-30] .
- ↑ a b c d e f G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 403. ISBN 978-1-900347-80-8.
- ↑ a b c Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 224. ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 141, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ Genus Apios Fabr., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2024-01-30] .
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
