Apoftegmat

Apoftegmat (gr. apóphthegma, ~matos – sentencja, wypowiedź)[1] – krótki utwór literacki, wierszowany lub prozatorski, prezentujący dowcipną, błyskotliwą, trafną wypowiedź wybitnej postaci (np. władcy)[2].

Apoftegmaty spisywane były już w starożytności. Ich zbiory tworzyli m.in. Valerius Maximus (Factorum et dictorum memorabiliorum libri IX) i Plutarch (Apoftegmaty królów i wodzów, Apoftegmaty lakońskie). Chociaż apoftegmaty pojawiały się również w średniowieczu, to jednak popularne stały się w okresie renesansu. Jednym z istotniejszych zbiorów stworzonych wtedy był zbiór Erazma z Rotterdamu pt. Apophtegmata.

W literaturze polskiej apoftegmaty pojawiły się początkowo jako elementy kazań. Osobne zbiory pojawiły się dopiero w renesansie. Apoftegmaty zbierali m.in.:

  • Mikołaj Rej (Apoftegmata, to jest krótkie a roztropne powieści, Apoftegmata krótsze...),
  • Jan Kochanowski (Apoftegmata),
  • Bieniasz Budny (Krótkie a węzłowate powieści [...] które po grecku zową Apophtegmata),
  • Wacław Potocki.

Przypisy

Zobacz w Wikiźródłach hasło Apoftegmat w Encyklopedii staropolskiej
  1. ↑ Słownik Wyrazów Obcych. [dostęp 2017-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-13)].
  2. ↑ apoftegmat, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-12-03] .

Bibliografia

  • Teresa Michałowska Apoftegmat. W: Słownik literatury staropolskiej. Teresa Michałowska (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002. ISBN 83-04-04621-0.
Kontrola autorytatywna (paremia):
  • GND: 4002450-7
Encyklopedia internetowa:
  • Treccani: apoftegma
  • БРЭ: 1824800
  • Catalana: 0079770
  • identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 3319