Archaedictyon

Archaedictyon[1], archedictyon (gr. archae – „prymitywny”, „najbardziej podstawowy”[2]; dictyon – „sieć”[3]) − hipotetyczny schemat użyłkowania skrzydeł występujący u wspólnego przodka owadów uskrzydlonych, bazujący na danych pochodzących ze skamieniałości oraz spekulacjach[2][3].

Terminu tego po raz pierwszy użył w 1854 roku Adolphe Brongniart w odniesieniu do prymitywnych, paleozoicznych owadów z rzędu Palaeodictyoptera. Rozważania na temat archaedictyonu odgrywają ważną rolę w ich klasyfikacji[4].

Przypuszcza się, że archaedictyon obejmował 6–8 głównych żyłek podłużnych[2][3] oraz bogatą sieć żyłek poprzecznych. Termin ten bywa też zawężany do opisywania samej sieci żyłek poprzecznych[1]. Sieć taka występuje u licznych kopalnych taksonów owadów[5], ale również pojawia się wtórnie w wielu ich rzędach, np. gdy skrzydła przyjmują funkcję pokryw[6]. O archaedictyonie mówi się w kontekście użyłkowania takich współczesnych grup jak np. Mastotermitidae i Hodotermitidae[5].

Przypisy

  1. ↑ a b Zoologia: Stawonogi. T. 2, cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 460.
  2. ↑ a b c archaeo-, archeo-, archae-, arche-, archa-, archi-, -arch. [w:] English-Word Information [on-line]. Senior Scribe Publications, 2003–2019. [dostęp 2020-02-11].
  3. ↑ a b c dictyo-. [w:] English-Word Information [on-line]. Senior Scribe Publications, 2003–2019. [dostęp 2020-02-11].
  4. ↑ Jarmila Kukalová. Revisional Study of the Order Palaeodictyoptera in the Upper Carboniferous Shales of Commentry, France Part III. „Psyche”. 77, s. 1-44, 1970. 
  5. ↑ a b The Social Insects Glossary. [w:] Antbase.org [on-line]. American Museum of Natural History, 1995-2007. [dostęp 2020-02-11].
  6. ↑ A.G. Sharov: Basic Arthropodan Stock with Special Reference to Insects. Pergamon Press, 1966, seria: International Series of Monographs in Pure and Applied Biology / Zoology Division.