Armata

Ten artykuł dotyczy broni. Zobacz też: pieśń Armata w Wikisource.

Armata – działo przeznaczone głównie do strzelania płaskotorowego, zazwyczaj do celów znajdujących się bezpośrednio w polu widzenia. Dawniej ogólne określenie dział różnego rodzaju.

Charakterystyka

Armaty charakteryzują się płaskim torem lotu pocisku (strzelając „na wprost”) przez co w przeciwieństwie do moździerzy i haubic nie są w stanie razić celów znajdujących się za przeszkodami terenowymi. Wyposażane są zazwyczaj w długie lufy (40-75 kalibrów^[1]) zapewniające bardzo wysoką prędkość wylotową (800-1200 m/s) i skuteczność uderzeniową pocisku. Nie jest to jednak regułą a do armat zaliczane są przykładowo również działa bezodrzutowe i górskie wyposażane w stosunkowo krótkie lufy. Ponadto armaty cechują się dużą donośnością i wysoką szybkostrzelnością (ok. 25 strz./min dla armat półautomatycznych i ok. 500 strz./min dla armat automatycznych)^[2][3][4][5].

Wyróżnia się armaty polowe (o ogólnym przeznaczeniu) oraz armaty specjalne (przeciwpancerne, przeciwlotnicze, czołgowe, kolejowe, nadbrzeżne, okrętowe itp.)^[3][4][5].

Etymologia

Nazwa „armata” wywodzi się etymologicznie od łacińskiego armata znaczącego „uzbrojona” i została zapożyczona do języka polskiego w XV w. Pierwotnie nazwą tą określano ogół broni zaczepnej i obronnej, a w okresie XVI-XVII w. zaczęto stosować ją do broni artyleryjskiej jako ogólne określenie dział wszelkiego rodzaju. W tym samym okresie stosowano ją również na określenie marynarki wojennej wzorując się na nazwie Wielkiej Armady hiszpańskiej. Z czasem nazwa ta zaczęła być stosowana wyłącznie do określonego rodzaju dział (strzelających płaskotorowo)^[6][3].

Zobacz też

• nadarmata
• haubicoarmata
• przodek
• jaszcz

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Teksty źródłowe w Wikiźródłach

Cytaty w Wikicytatach

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Przypisy

Bibliografia

• Mała Encyklopedia Wojskowa (A-J). T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
• Michał Gradowski, Zdzisław Żygulski: Słownik uzbrojenia historycznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994. ISBN 83-01-12390-7.
• Andrzej Krupa (red.): Encyklopedia wojskowa: dowódcy i ich armie, historia wojen i bitew, technika wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-15175-1.
• Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 134. ISBN 83-11-06229-3.
• Stanisław Torecki: 1000 słów o broni i balistyce. Wyd. 3, popr. i uzup. Warszawa: Wydawn. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06699-X.