Arsenał Miejski we Wrocławiu
nr rej. 1 z 28.11.1947 i 14 z 23.10.1961 | |||
Arsenał Miejski we Wrocławiu | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Miejscowość | Wrocław | ||
Adres | ul. Cieszyńskiego 9 | ||
Styl architektoniczny | gotycki | ||
Rozpoczęcie budowy | 1459 | ||
Ukończenie budowy | XVII w. | ||
Odbudowano | 2000 odbudowa skrzydła południowego | ||
Właściciel | |||
Położenie na mapie Wrocławia | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |||
51°06′46,49″N 17°01′35,53″E/51,112914 17,026536 | |||
|
Arsenał Miejski we Wrocławiu – (znany również jako Arsenał Wrocławski albo Arsenał Mikołajski) gotycki budynek arsenału mieszczący się przy ul. Cieszyńskiego 9, na wrocławskim Starym Mieście.
Historia
Wrocławski arsenał powstał wcześniej niż podobne do niego obiekty w Krakowie, Warszawie, Berlinie czy Wiedniu. Pierwszy budynek kompleksu został wzniesiony w 2. połowie XV; w 1459 roku rada miejska podjęła decyzję o jego wzniesieniu. Budowla ulokowana została w pobliżu Bramy Mikołajskiej, w zachodniej części rozległego placu rozciągającego się pomiędzy północno-zachodnim narożnikiem murów obronnych, ujściem fosy do Odry a północną pierzeją kamienic stojących przy ulicy Świętego Mikołaja[1].
Budynek początkowo służył jako spichlerz do gromadzenia zapasów zboża w razie oblężenia miasta. Od XVI wieku zaczęto przenosić do niego skład broni mieszczący się w piwnicach Ratusza, w budynku Małej Wagi na Rynku i na murach miejskich. Budynek zaczęto nazywać zeughaus (cekhauz) i przechowywano w nim m.in. działa, kule, broń palną ręczną oraz drzewcową.
W obrębie dziedzińca między spichlerzem a XIV-wiecznymi murami wznoszone były stopniowo kolejne obiekty – wozownia, kuźnia i rusznikarnia. Na terenie cekhauzu nie przechowywano prochu – trzymany był w specjalnie wybudowanej do tego celu baszcie.
Obecny wygląd cekhauz uzyskał w latach dwudziestych XVII wieku. Jako ostatni wzniesiono trzyosiowy budynek bramny, który wypełnił przestrzeń pomiędzy skrzydłem wschodnim a spichlerzem. Z tego okresu pochodzi także kamienna, manierystyczna obudowa studni na dziedzińcu.
W okresie dominacji pruskiej, w styczniu 1742 roku, król Fryderyk II ogłosił Wrocław twierdzą i zadecydował o przekształceniu arsenału w magazyny wojskowe. Murki i stalowe ogrodzenie odtwarzają zarys trójskrzydłowego, czterokondygnacyjnego budynku, który przetrwał do bombardowań Wrocławia w 1945 roku. W 1962 odkryto tu romański tympanon św. Jaksy z XII w. z opactwa ołbińskiego, który wcześniej uważano za zaginiony[2].
Po 1945 roku
Arsenał jest oddziałem Muzeum Miejskiego Wrocławia. W północnym i wschodnim skrzydle znajduje się Muzeum Militariów. W roku 2001 w starym spichlerzu powstała siedziba Muzeum Archeologiczne i Archiwum Budowlane Muzeum Architektury.
W czworobocznej baszcie mieści się siedziba Bractwa Kurkowego Miasta Wrocławia. Arsenał jest również miejscem organizowania wielu imprez kulturalnych, m.in. corocznego festiwalu muzyki kameralnej Wieczory w Arsenale.
Architektura
Arsenał ma zarys czworoboku 73 x 55 m z dziedzińcem w środku. Taki układ powstawał stopniowo przez dobudowywanie kolejnych skrzydeł. Najstarsze jest skrzydło południowe wzniesione w 1459 r., północne ukończono rok później, a rozbudowano na przełomie XV/XVI w., zachodnie powstało w 1570 r., a wschodnie w XVII w[3].
Przypisy
- ↑ Goliński 1997 ↓, s. 181.
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 80
- ↑ Bukowski Marcin, 1974: Arsenał wrocławski. Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne. Wrocław, strona 27.
Bibliografia
- Zygmunt Antkowiak, Wrocław od A do Z, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991 ISBN 83-04-03723-8.
- TeresaT. Kulak TeresaT., Wrocław. Przewodnik historyczny. A to Polska właśnie, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1997, ISBN 83-7023-575-1, OCLC 69527056 .
- Andrzej Wiącek, Arsenał Wrocławski – miejsce mało uczęszczane, Turysta Dolnośląski 3/2006 [1]
- Marek Burak, Arsenał Wrocławski - przewodnik historyczny, wydanie II poprawione i uzupełnione, Muzeum Miejskie Wrocławia, 2012 ISBN 978-83-89551-76-4.
- Mateusz Goliński: Socjotopografia późnośredniowiecznego Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997.
Linki zewnętrzne
- Arsenał na starych i współczesnych fotografiach
- Strona oficjalna Muzeum Miejskiego Wrocławia
- Strona oficjalna Muzeum Archeologicznego. muzeum.miejskie.wroclaw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-21)].
- Strona oficjalna Muzeum Militariów. muzeum.miejskie.wroclaw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-20)].
- Strona oficjalna Archiwum Budowlanego Miasta Wrocławia. ma.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-04)].