Atlas Coelestis
 Strona tytułowa | |||
| Autor | John Flamsteed | ||
|---|---|---|---|
| Tematyka | astronomia | ||
| Typ utworu | atlas nieba | ||
| Wydanie oryginalne | |||
| Miejsce wydania | Anglia | ||
| Język | angielski | ||
| Data wydania | 1729 | ||
| |||
Atlas Coelestis – atlas nieba, stworzony na podstawie obserwacji pierwszego Astronoma Królewskiego Johna Flamsteeda, wydany pośmiertnie w 1729 roku[1].
Atlas był w czasie wydania największym i pierwszym tak kompleksowym atlasem gwiazd i innych ciał niebieskich widocznych przez teleskop[2]. Zawiera 26 map głównych gwiazdozbiorów, widocznych z Greenwich, z rysunkami wykonanymi w rokokowym stylu przez Jamesa Thornhilla. Przedstawia również dwie planisfery zaprojektowane przez Abrahama Sharpa[1].
Historia
Jako pierwszy atlas nieba wykonany na podstawie obserwacji teleskopowych, Atlas Coelestis został opublikowany dziesięć lat po śmierci Flamsteeda – przez wdowę po nim, przy współpracy z Josephem Crosthwaitem i Abrahamem Sharpem. Został poprzedzony dziełem Stellarum inerrantium Catalogus Britannicus opublikowanym w 1725 roku, zawierającym spis 2919 gwiazd[3].
Jednym z głównych powodów, dla których Flamsteed zdecydował się stworzyć Atlas, była chęć poprawienia kształtów gwiazdozbiorów przedstawionych w 1603 roku przez Johanna Bayera w jego dziele Uranometria. Bayer przedstawił niektóre kształty odwrócone plecami do ziemskiego obserwatora (nie z przodu, jak to było robione od czasów Ptolemeusza), co stworzyło niepotrzebne zamieszanie związane z identyfikacją gwiazd[2].
Wydanie okazało się natychmiastowym sukcesem, stając się standardem dla profesjonalnych astronomów na przestrzeni prawie całego wieku. Mimo to zwracano uwagę na trzy wady atlasu: wysoką cenę, duży rozmiar (co sprawiało, że trudno było go trzymać) i niską jakość artystyczną (było wiele krytycznych uwag do rysunków Jamesa Thornhilla, w szczególności do przedstawienia Wodnika)[3].
Spowodowało to, że John Bevis postanowił go ulepszyć. W 1745 roku stworzył atlas Uranographia Britannica o mniejszych gabarytach, zaktualizowany o nowe obserwacje i z większym artyzmem wykonanymi ilustracjami. Jednak atlas ten nie został oficjalnie opublikowany i obecnie istnieje tylko 16 jego egzemplarzy[4].
Atlas Fortin-Flamsteed
Nowe pomiary pozycji gwiazd (oryginalne obserwacje zostały wykonane w latach 90. XVII wieku) doprowadziły do aktualizacji atlasu wykonanej w 1770 roku przez francuskiego inżyniera Jeana Nicolasa Fortina pod okiem astronomów Lemonniera i Messiera z Królewskiej Akademii Nauk w Paryżu[3].
W nowej wersji, pod tytułem Atlas Fortin-Flamsteed, która miała 1/3 wielkości oryginału, zachowano tę samą strukturę tabel. Dokonano też retuszu niektórych ilustracji (głównie Andromedy, Panny i Wodnika). Nazwy gwiazdozbiorów są w języku francuskim (nie w łacinie, jak było oryginalnie), a do atlasu włączono kilka mgławic odkrytych już po śmierci Flamsteeda[3].
W 1795 roku atlas został opublikowany w zaktualizowanej wersji stworzonej przez Méchaina i Lalande z nowymi konstelacjami i większą liczbą mgławic[3].
Przypisy
- ↑ a b John Flamsteed, Atlas coelestis [online], www.bo.astro.it [dostęp 2017-05-13] .
- ↑ a b Flamsteed, Atlas, 1729 [online], 18 stycznia 2007 [dostęp 2017-05-13] [zarchiwizowane z adresu 2007-01-18] .
- ↑ a b c d e Flamsteed – Fortin Atlas Celeste On-Line Celestial Atlas [online], web.infinito.it [dostęp 2017-05-13] .
- ↑ ATLAS CELESTE – Home Page [online], www.mikeoates.org [dostęp 2017-05-13] .
Linki zewnętrzne
- Atlas coelestis – pełny skan drugiego wydania atlasu w zasobach National Library of Australia
- Atlas Fortin-Flamsteed – skany wersji atlasu zaktualizowanej przez Fortina
