Atractylis
 Atractylis cancellata | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | astrowce | ||
| Rodzina | astrowate | ||
| Podrodzina | Carduoideae | ||
| Rodzaj | Atractylis | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Atractylis L. Sp. Pl.: 829 (1753)[3][4] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| A. cancellata Linnaeus[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Atractylis – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje 27 gatunków. Rośliny te występują głównie w basenie Morza Śródziemnego – w północnej Afryce od Mauretanii i Wysp Kanaryjskich po Somalię, w południowej Europie (4 gatunki[5]) i południowo-zachodniej Azji po Pakistan na wschodzie[3].
Nazwa grecka atrakty˘l(l)ís obecna była w pismach Dioskurydesa i Pliniusza Starszego, u którego oznaczała kolczaste rośliny o łodygach nagich, zakończonych główkami żółtych kwiatów. Łodygi tych roślin używane były przez kobiety jako wrzeciono (po grecku átraktos). Współcześnie nazwa ta utożsamiana jest raczej z roślinami z rodzaju krokosz, ale w czasach nowożytnych przeniesiona została na opisywany rodzaj[6].
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne, byliny i półkrzewy[7], kolczaste lub nie, jeśli owłosione to włoski jednokomórkowe, proste. Łodygi pojedyncze lub rozgałęziające się (od nasady lub tylko w górnej części), nieoskrzydlone[6].
- Liście
- Skrętoległe, czasem też skupione u nasady w rozetę przyziemną[6]. Ząbkowane i w różnym stopniu pierzasto wcinane, kolczaste, rzadziej nieuzbrojone[7][6].
- Kwiaty
- Skupione w pojedynczych koszyczkach na szczycie i jej odgałęzień łodygi. Pod koszyczkiem znajdują się siedzące, liściopodobne podsadki[7][6]. Okrywy jajowate lub kulistawe[6] z licznymi, zielonymi lub łuskowatymi listkami ułożonymi w 5–15 rzędów[6]. Zewnętrzne (dolne) listki są oskrzydlone, a wewnętrzne (górne) równowąsko lancetowate, często z brązowymi, łuskowatymi przydatkami[7]. Dno koszyczka pokryte dużymi, łuskowatymi, postrzępionymi frędzlowato łuskami[7]. Korony białawe do fioletowych, różowe, purpurowe lub żółte. Wewnętrzne kwiaty w koszyczkach są obupłciowe, zewnętrzne kwiaty są płonne lub obupłciowe, czasem większe i wystające poza okrywę. Nitki pręcików są wolne, nagie i spłaszczone. Słupek z krótkimi ramionami rozwidlonego znamienia[6].
- Owoce
- Podługowato-stożkowate lub walcowate, owłosione niełupki. Puch kielichowy w postaci pierzastych ości[7][6].
Systematyka
Rodzaj zaliczany do podplemienia Carlininae, plemienia Cardueae, podrodziny Carduoideae w obrębie rodziny astrowatych Asteraceae[8][9].
- Wykaz gatunków[3]
- Atractylis arabica Rech.f.
- Atractylis arbuscula Svent. & Michaelis
- Atractylis aristata Batt.
- Atractylis auranitica Rech.f.
- Atractylis babelii Hochr.
- Atractylis boulosii Täckh.
- Atractylis caerulea Batt.
- Atractylis caespitosa Desf.
- Atractylis cancellata L.
- Atractylis carduus (Forssk.) C.Chr.
- Atractylis cryptocephala (Baker) F.G.Davies
- Atractylis delicatula Batt. ex L.Chevall.
- Atractylis delvarii Mozaff.
- Atractylis echinata Pomel
- Atractylis humilis L.
- Atractylis kentrophylloides (Baker) F.G.Davies
- Atractylis mernephthae Asch. & Schweinf. & Letourn.
- Atractylis phaeolepis Pomel
- Atractylis phazaniae Corti
- Atractylis polycephala Coss.
- Atractylis preauxiana Sch.Bip.
- Atractylis prolifera Boiss.
- Atractylis serrata Pomel
- Atractylis serratuloides Sieber ex Cass.
- Atractylis sojakii Rech.f.
- Atractylis tutinii Franco
- Atractylis yemensis Podlech
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-09-09] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-09-09] (ang.).
- ↑ a b c d Atractylis L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-09-09] .
- ↑ a b Atractylis L., [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-09-09] .
- ↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 86, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c d e f g h i J. LópezJ.L. Martínez J. LópezJ.L., J.A.J.A. Devesa J.A.J.A., Atractylis L., [w:] Flora Iberica, t. XVI, s. 44-45 [dostęp 2023-09-09] .
- ↑ a b c d e f K.K. Kubitzki K.K. (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants. Eudicots: Asterales, Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 127, ISBN 978-3-540-31050-1 .
- ↑ Genus: Atractylis L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. USDA. [dostęp 2016-11-11].
- ↑ Cardueae Cass.. [w:] Compositae. The Global Database [on-line]. The International Compositae Alliance. [dostęp 2023-09-09].
