Baszta Sandomierska na Wawelu

Baszta Sandomierska na Wawelu

Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków
Typ budynku	baszta
Ukończenie budowy	XV w.
Ważniejsze przebudowy	1856
Plan budynku
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie Baszta Sandomierska na Wawelu
Położenie na mapie Polski Baszta Sandomierska na Wawelu
Położenie na mapie województwa małopolskiego Baszta Sandomierska na Wawelu
Położenie na mapie Krakowa Baszta Sandomierska na Wawelu
50°03′09″N 19°56′06″E/50,052500 19,935000
Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł od 2018-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Baszta Sandomierska – jedna z trzech istniejących baszt na wzgórzu wawelskim, położona na jego południowo-zachodnim skraju. Wraz z Basztą Lubranką (Senatorską) tworzy unikatowy zespół tzw. baszt ogniowych z połowy XV wieku.

Historia

Po raz pierwszy wzmiankowana w źródłach jako nowa wieża w związku wydarzeniem z 1462 roku, gdy ścięto na wzgórzu obok niej sześciu rajców po zamordowaniu przez mieszczan magnata Jędrzeja Tęczyńskiego. Według tradycji więziono w niej szlachtę z ziemi sandomierskiej.

Dolne kondygnacje baszty zostały przebudowane w XVI – XVII wieku z przeznaczeniem na kwaterę dla pachołków starościńskich. W XVIII wieku była w złym stanie. W 1856 została przebudowana przez Austriaków, m.in. ze zmianą nakrycia i dostawieniem dobudówki z klatką schodową. Przeróbki te zostały usunięte przez Zygmunta Hendla w trakcie prac prowadzonych w latach 1911–1914. W ramach ostatnich prac konserwatorskich, prowadzonych w latach 2003–2004 według projektu Piotra Stępnia i Stanisława Karczmarczyka, m.in. zrekonstruowano trzy wykusze strzelnicze, ganek III piętra, wykonano zewnętrzne schody prowadzące na ten ganek i przywrócono pierwotny układ stropów w górnych kondygnacjach.

Obok baszty ciągnie się wzdłuż zieleńca pas kamiennych murów obronnych nadbudowanych w okresie powojennym na fundamentach z początku wieku XIV. Znajduje się przy nich ujście kanału, którym w 1772 konfederaci barscy dostali się na Wawel.